بخشی از مقاله
چکیده:
حفظ سلامت روان سالمندان در دنیای مدرن امروزی یکی از امور مهم واساسی می باشد.دنیا در حال پیرشدن است. سالمندی بیماری نیست بلکه یک مرحله از چرخه ی زندگی است که مسائل رشدی خاص خود را دارد. فرض به این است که محیط درسطح مختلفی رفتار را تحت تاثیر قرار می دهد.فضاهای معمارانه .به مطالعه چگونگی بازتاب نیازها والویت های مردم در سبک های معماری ونیز چگونگی شکل دهی رفتارها توسط طراحی مختلف می پردازد.
رفتارهای آنی،تابعی از وضیعتی هستند که در آن اتفاق می افتند. برای مثال،آرایش مبلمان واثاثیه در یک اتاق برشیوه تعامل افراد آن اتاق با یکدیگر تاثیر می گذارد. در این پروژه سعی براین نموده ایم که فضایی معماری برای سالمندان تشریح کنیم که ضمن دارا بودن برخی از ویژگی های مشترک، خصوصیات خاص و متمایز دارند.ازاین روی باید آنها را به خوبی در زمینه اجتماعی،جسمانی وروحی وروانی شناخت وسپس با توجه به نیاز های آنها فضایی که امید یه زندگی را در آنها پرورش دهیم وموجب ایجاد طول عمر مفید بیشتری در آنها شویم.
این مقاله دارای چهاربخش است.در بخش نخست بیان کلیات تحقیق شامل بیان مسئله، اهمیت وضرورت انجام تحقیق، بیان سوالات، اهداف، ودر بخش دوم: تاریخچه خانه سالمندان، تعاریف مفهومی تخصصی واژگان،در بخش سوم:پیوندرفتار با محیط والگوهای رفتاری سالمندان در فضاها ورهنمودهای طراحی فضای باز با توجه به ویژگی های جسمی، فیزیولوژکی وویژگی های روانی واجتماعی بررسی شده ودر آخربه جمع بندی ونتیجه گیری می پردازیم.
مقدمه:
سالخوردگی یاسالمندی یک پدیده دائمی درزندگی بشراست و می تواند ازجنبه های مختلف فیزیکی روانی واجتماعی مورد بررسی قرارگیرد. درگذشته به دلایل مختلف افراد بسیارکمی به سن سالخوردگی می رسیدند، اما امروزه به کمک تکنولوژی ،افراد بیشتری می تواننددوران سالخوردگی را تجربه کنند واین افزایش جمعیت سالخوردگان وسالمندان یکی ازموضوعات مهم درجوامع سیاسی وعلمی امروزمی باشد ، به طوری که درسال 1950 جمعیت سالخورده جهان کمی بیشتر از 200میلیون نفر بود که این تعداد تا اواخر قرن بیستم به سه برابرجمعیت گذشته یعنی600 میلیون نفررسیده وپیش بینی می شودکه تا سال 2025 به رقم بالغ بریک میلیارد ودویست مییلون نفر برسد.
درسالهای اخیر افزایش جمعیت سالخورده درایران نیز یکی از موضوعات اساسی دربرنامه ریزی های فرهنگی، اقتصادی واجتماعی شده است واین امرمهم لزوم احداث مراکز نگهداری سالمندان راکه بتواند همه نیازهای روانی پزشکی واجتماعی سالمندان را براورده کند، افزایش داده است. دراین پژوهش طراحی فضایی مناسب با نیازهای سالمندوجهت افزایش طول عمر مفید سالمند می باشد.دست یافتن به فضایی مناسب با روحیات و محدودیتهای سالمندان درزمینه روانی، طراحی فضایی متناسب یکی از مهمترین اهداف این پروژه می باشد زیرا افراد دراین گروه سنی بسیارحساس ودارای خصوصیات روحی وروانی خاص می باشند .اگراین نیازهای روحی و روانی به خوبی شناخته و به کار برده شوند ،سالمندان با روحیات بهتردرنتیجه سالها، کهنسالی خود را شاداب ترو با امید به زندگی بیشترطی می کنند .وما به هدف کلی خودکه طول عمر مفید بیشتراست نزدیکترمی شویم.
بیان مسئله:
جمعیت سالمندان - 65سال به بالا - در همه نقاط جهان به سرعت در حال افزایش است، به طوری که دردهه های آینده انتظار می رود سرعت رشد جمعیت بالای 65 سال از سرعت رشد جمعیت معمولی در جهان بیشتر باشد. در سطح جهانی طبق آمارهای سازمان ملل ،جمعیت بالای 60 سال ازعدد800 مییلون نفر درسال 2011به عدد 2میلیارد نفردر سال 2050 که 22درصد ازکل جمعیت جهان را تشکیل می دهد ، خواهد رسید.
این افزایش جمعیت لزوم مراقبت های پزشکی وبهداشتی و همچنین اصلاح درسبک زندگی سالمندان که لازمه سن وشرایط زندگی آنها می باشد، را روشن می کند. اگرچه افزایش رشد جمعیت سالمندان هم درکشورهای توسعه یافته وهم درکشورهای درحال توسعه رخ می دهد اما سرعت رشد آن درسال های اخیردرکشورهای تازه توسعه یافته مثل ایران بیشترشده است. - علی کامرانی، مقاله، - 2005 افزایش رشدجمعیت باعث ایجاد چالش ها ودغدغه های جدی برای بشرشده است و این چالش ها ودغدغه ها لزوم ایجاد مراکزی را که بتواند به صورت تخصصی و به نحوه مطلوب به نیازهای روانی، عاطفی ، اجتماعی وپزشکی سالمندان پاسخ مثبت دهد، را بیشتر می کند.
یکی از این چالش های مهم که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، افزایش بیشتر زنان سالخورده نسبت به مردان است واز آنجا که زنان عنصراصلی در مراقبت های خانوادگی هستند، مسن ترشدن آنها چالش ها وبحران های جدیدتری را پیشروی جامعه قرار می دهد که باید درطراحی وایجاد مراکز نگهداری سالمندان، به آن توجه شود وبا استفاده ازهمه ظرفیت های علم معماری و طراحی، محیطی متناسب با روحیات ظریف وحساس زنان سالخورده طراحی شود.
سالهاست که در محافل و نشست های مختلف، سالمندان را بخش با ارزش و قابل احترامی از جامعه معرفی می کنند که دارای نیازهای بسیاری خاص هستند ورعایت احترام وحقوق آنها از تکالیف تک تک افراد جامعه است. اما متاسفانه آرمان جمعی ما ماشینی شده است وما به خوبی می دانیم که با ماشین های فرسوده چه می کنند:آنها را از رده خارج و به دستگاه های خرد کننده می سپارند. ما با کهنسالان نیز جز این نمی کنیم .هرچندعلم ،عمر بشررا از همیشه طولانی تر ساخته ، نظام تغذیه را تصحیح و تدریجا اغلب اسرار جسم را کشف کرده است، اما ظاهرا هیچ راه حل رضایت بخشی برای تحمل پذیرکردن تصویر پیری نیافته است . تنهایی و بی پناهی شبحی خوف انگیز است که اغلب کهنسالان را تهدید می کند.
اگر بشر بخواهد افزایش طول عمرش متضمن طولانی شدن تجربیات دردناک برای وی نباشد، فقط ساماندهی دوباره خدمات سالخوردگان کافی نخواهد بود. آنچه نیاز داریم طراحی دوباره شیوه برخوردمان با نیازهای سالخوردگان است. برای اینکه این طراحی دوباره انجام شود، بعضی دیدگاه های ما درباره طبیعت وسرشت سالمندان باید مورد بازنگری جدی قرارگیرد واین اتفاقی است که هم اکنون در جوامع صنعتی در حال رخ دادن است اما در جوامع در حال توسعه یا توسعه نیافته چطور؟
فرانسوا موریاک - 1885-1970 فرانسه - می گوید: »حتی اگر فقط یک گام تاگورفاصله باشد دلیلی برای تضییع حق دیگران وجود ندارد.«سالمندان نباید باپیرستیزی ازدیگران جدا شوند. آنان بایدفرصت یابندتاتواناییها، تجربیات ، استعدادها واحساساتشان را ارائه کنند ودرمقابل از همبستگی ای که سزاوارش هستند برخوردار شوند. در این تحقیق سعی برآن است که با بهره گیری از مطالعات نوین درپدیده سالمندی، به درک صحیح تری دراین زمینه دست یافته ونیازهای روحی، روانی وجسمی سالخوردگان به درستی شناسایی شود، وبا درنظرگرفتن تفاوت این گروه درزمینه های - روحی، روانی، وجسمانی - فضایی منطبق باخصوصیات روانی آنها موجب شادابی وامید به زندگی بیشتردرآنها شود.که درنتیجه موجب طول عمرمفید تری برای این افرادگردد.
ضمنا یکی از جنبه های روانی سالمندکه بررسی شد برقراری ارتباط روانی سالمند با فضای باز وسبز ومیزان علاقه ی اوبه فضای سبز است . از این روی تاثیرحوزه روانشناسی وانسان محوری بر عرصه معماری بررسی خواهد شد و باتوجه به آن به ضوابطی برای طراحی خانه سالمندان خواهیم رسید، بطوریکه سالمندان نیز بتوانند ازاوقات خود مانند سایرمراحل زندگیشان لذت ببرند. - صدف بدخشان فرد ، . - 1391 برای رسیدن به این هدف سوالات وچالش های زیادی پیش روماست مسائل اساسی دراین زمینه این است که:درطراحی ومعماری خانه سالمندان کدام یک ازویژگی های انسانی بامحوریت فضا باید درنظرگرفته شود. سطح رضایتمندی سالمندان در فضای معماری سکونتی به چه میزان با سلامت روان آنها در ارتباط است؟
اهمیت ضرورت تحقیق:
دردین اسلام ارزش واهمیت سلامتی انسان به حدی بالاست که طبق نص صریح قرآن "نجات جان یک نفر انسان مساوی با نجات تمامی انسان ها وهلاکت یک انسان به منزله هلاکت تمامی انسان ها می باشد. برخورداری از یک زندگی سالم مولد وبا کیفیت توام با طول عمر قابل قبول و عاری از بیماری حقی است همگانی که درمکتب اسلام واعلامیه جهانی حقوق بشر - ماده بیست و پنج - وقانون اساسی جمهوری اسلامی - اصول 2-29و43 - مورد تاکید قرار گرفته است.
