بخشی از مقاله
چکیده
یکی از برجسته ترین موارد شایان توجه در زمینه حفظ و ارتقای شاخص سلامت فرد و جامعه برخورد صحیح، آگاهانه و هماهنگ با تکنولوژیهای جدید کارآمد در مبحث پسماند و مدیریت پسماند می باشد .هدف ما در این تحقیق این است که، ضمن دسته بندی زباله ها و آثار سوءآنها به محیط زیست به ویژه محیط زیست انسانی و شیوه های دفع و دفن صحیح آن و تجزیه و تحلیل سیستم جمع آوری در شهر دهلران مورد بررسی قرار گیرد . اهمیت و ضرورت تحقیق در این است که اغلب مردم دوست ندارند از زباله یا مواد زاید نگهداری کنند؛ زیرا نمی خواهند بخشی از محیط زندگی شان را اشیای بی مصرف اشغال کند . اما آنچه جمع آوری و دفع زباله را به کاری ضروری واجتناب ناپذیر بدل کرده رعایت بهداشت است . بخش زیادی از مواد زاید شهری خصوصیاتی دارند که بنا بر آن خصوصیات، ماندنشان در محیط زندگی، سلامت انسان وموجودات زنده را به خطر انداخته موجب بروز مشکلاتی در محیطهای انسانی می شوند .
آلودگی هوا، خاک، آبهای سطحی و زیر زمینی، همچنین پدید آمدن محیطی مناسب برای زندگی حشرات و حیوانات موذی و تکثیر آنها از مهم ترین مشکلات ناشی از دفع غیر بهداشتی زباله هستند که هر یک میتوانند بیماریهای کشنده وحتی مرگ و میر همگانی را درجامعه شیوع دهند [4]. مکانیزه کردن سیستم جمعآوری راه حلی است در جهت بهینه کردن و اقتصادی کردن سیستم جمعآوری . زیرا جمعآوری متداول - سنتی - مواد زائد شهری کاری بسیار پرزحمت و مشکل است که نسبت به سیستم جمعآوری مکانیزه نیاز به صرف هزینه و کارگر بیشتری دارد.>7@ بنابراین تحقیق و بررسی پیرامون این مسئله گام مؤثری است در جهت سالم سازی جامعه شهری اکنون و آینده است. امروزه در دنیا بحث مدیریت پسماند بعنوان یک سرما یه گذاری تلقی میشود و نه هزینه و در این راستا برای آن شخصیت حقوقی مستقلی قائل هستند تا فعالیتهای آن تحت الشعاع سایر فعالیتهای شهری قرار نگیرد.
واژههای کلیدی: دهلران، پسماند، مدیریت پسماند، زباله های شهری و بیمارستانی، بازیافت
مقدمه و بیان مسئله
یکی از مسائل زیست محیطی در عین حال ملی که از پیش، جامعه ما با آن مواجه بوده زباله و مسائل ناشی از آن می باشد. تردیدی نیست که این مسائل زیست محیطی علل متفاوت اجتماعی، مدیریتی و همچنین طرز فکر و آگاهی و بینش مردم نسبت به این مسئله حساس دارد و همچنین افراد درگیر با این مسائل و حتی دیگر سازمانهایی که با آن به نوعی ارتباط دارند باید افق پیش روی خود را در این مورد با یک نگرش کاملاً بهداشتی و اقتصادی ترسیم کنند و اگر به فکر شناخت مسائل و مشکلات و ارائه چارچوبی قابل قبول برای آن نباشند در آینده ای نزدیک جامعه ما چه از نظر اجتماعی، اقتصادی ، محیطی و بهداشتی آسیب پذیر و متضرر می شود و تردیدی نیست که شناخت مسئله زباله وتأثیر نامطلوبی که در اقلیم منطقه میگذارد برای خانواده ها و مسئولان برنامه ریزی مدون در قالب یک مدیریت و نظارت صحیح را ایجاب میکند .
با توجه به اینکه زباله قبل از هرچیزی، یک موضوع داخلی در سطح خانواده، بیمارستانها، شرکتهای صنعتی و... می باشد و ما نمود آن را در محیط می بینیم . بنابراین باید به این مسئله محیطی ، اجتماعی و ملی توجه بیشتری مبذول داشت .بی توجهی به امر جمع آوری و دفع مواد زاید جامد در جا معه امروزی به علت کمیت و کیفیت گوناگون مواد، توسعه بی رویه شهرها ،محدودیت های وضع شده برای خدمات عمومی در شهر های بزرگ وعدم تکنولوژی مناسب، باعث ایجاد مشکلات ویژه ای شده که رفع آنها از طریق هماهنگی علم و تجربه در چارچوب یک مدیریت صحیح امکان پذیر است . علاوه بر مشکلات ناشی از افزایش جمعیت و گسترش بی رویه شهرها، تلنبار شدن مواد در زمین های اطراف شهرها، رودخانه ها، جنگلها وحتی در مزارع به آلودگی اکوسیستم های آبی- خاکی منجر گردیده و نه تنها حیوانات وگیاهان را به خطر انداخته، بلکه به آلودگی آب، آبهای زیرزمینی و حتی مرگ آبزیان منجر گردیده است.
طبق بررسی های انجام شده در تهران وچندین شهر دیگر مواد فساد پذیر در زباله های خانگی بالغ بر 35 تا 76 درصد است که از نظر بهداشتی به علت تعفن و تجزیه سریع در هوای گرم موجب تکثیر بسیاری از میکروبها و رشد و نمو حشرات می گردد . در حالیکه اگر این مواد به صورت یک برنامه منظم وطبق ضوابط به صورت کمپوست در آید از نظر اقتصادی می تواند جوابگوی بسیاری از هزینه های جمع آوری زباله باشد . برای ارزیابی و برگزیدن سیستم حمل ونقل و لوازم مورد نیاز جامد از جمله مدیریت و برنامه ریزی و طرحهای جمع آوری زباله و پی بردن به ترکیبات زباله از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
بسیاری از طرفداران حفظ محیط زیست در سراسر جهان، قرن بیستم را به دلیل روند مداوم آلودگی محیط زیست در این دوره، قرن غم انگیز نام نهاده اند - تومه، >2@. - 1379 متأسفانه در بسیاری از نقاط جهان، توسعه اقتصادی به نابودی محیط زیست منجر شده است . زیرا توسعه اقتصادی در بیشتر موارد از توسعه فرهنگی پیشی گرفته و این امر سبب شده است تا محیط زیست در تمامی ابعاد آن - هوا ، آب و خاک و ... - هزینه زیادی بپردازد . در واقع، انسان هم عامل و هم قربانی تخریب محیط زیست است، به طوری که این دوره را دوره بحران زیست محیطی نام نهاده اند . [4]امّا آنچه این بحران را تشدید می کند بی سوادی زیست محیطی است. بی سوادی زیست محیطی در یک جامعه پیامدهای بی شماری دارد . این پی آمدها آنقدر بارز هستند که دولتها و رهبران اجتماع را نیز متوجه این موقعیت خطرناک ساخته اند.
ترمیم صدماتی که مردم ناآگاها نه به سیستم بوم شناختی وارد می آورند، مانند ریختن زباله های مسموم و مضر در فاضلاب منازل و استفاده بی رویه از مواد یک بار مصرف بسیار پر هز ینه است . هزینه ترمیم صدمات وارده به محیط زیستتقریباً دو برابر بیشتر از هزینه پیشگیری از آنهاست. [5] در توصیه های اتحادیه جهانی محافظت ازطبیعت و منابع طبیعی سودمندی و فوریت تعلیم مسایل مربوط به محیط زیست در کلیه سطوح خاطرنشان شده است . همچنین برنامه محیط زیست ساز مان ملل افزایش تحقیقات و مبادله اطلاعات مربوط به آموزش محیط زیست را در زمره اهداف فعالیتهای خود قرار داده است - فقیهی قزوینی ،. - 1365 در برنامه های مربوط به آموزش محیط زیست، دوره های آموزش عمومی از مهمترین و حساسترین دوره های آموزشی به شمار می آیند [6].
هدف تحقیق
هدف ما در این تحقیق این است که ضمن دسته بندی زباله ها به دو دسته خانگی وبیمارستانی و آثار سوء آنها به محیط زیست به ویژه محیط زیست انسانی وشیوه های دفع و دفن صحیح آن و تجزیه و تحلیل سیستم جمع آوری در شهر دهلران مورد بررسی قرارگیرد .
تئوری و پیشینه تحقیق
آلمانیها خود را قهرمان محیط زیست جهان میدانند . جداسازی زبالههای خانگی امری بسیار مهم برای مردم آلمان است . از لحاظ تئوری و قانونی همه آلمانیها ملزم به رساندن زبالههای خاص مانند باطری و مواد شیمیایی به مراکز بازیافت هستند و اگر کسی این کار را نکند مرتکب جرمی اداری شده که البته در عمل به ندرت در این مورد پیگیرد قانونی رخ میدهد . بر اساس نظرسنجیها حدود 90درصد آلمانیها باعلاقه شخصی به جداسازی زبالهها میپردازند.>8@پژوهشگران برای حل معضلات زیست محیطی، راه حلهای گوناگون مطرح می کنند که اغلب این راه حل ها ، تکنولوژیکی هستند، اما امرزه به دلیل هزینه های زیاد این طرحها، به دگرگونی شیوه های زندگی مردم و راه حلهای رفتاری علاقه مند شده اند . - کامپ،[3]. - 1369 در ایران پژوهشهای گوناگونی با رویکردهای متفاوتی در حوز پسماند انجام شده است.
در این قسمت، برخی از کارهای نسبتاً مرتبط معرفی میشوند. از جمله مطالعات جامعه شناختی در زمینه مدیریت پسماند میتوان به مطالعه صالحی و همکاران - - 1392 اشاره کرد. آنان با نمونه گیری خوشهای و روش پیمایشی، دانش و نگرش زنان مازندران را درمورد بازیافت بررسی کرده اند. میانگین نمره نگرش افراد درباره بازیافت 3/4 به دست آمده است، نمره هنجارهای اجتماعی 2/95 شده است و نمره پارادایم نوین اکولوژیکی 2/25 از پنج تعیین شده است . در مطالعه آنها بین نگرش افراد با دانش محیط زیستی ارتباط مستقیم وجود دارد. آنها دریافتند افراد درباره مقوله بازیافت آگاهی دارند، ولی درباره وضعیت بازیافت در جامعه خود آگاهی ندارند . بنابر یافته های تحقیق، رادیو و تلویزیون و پس از آن شهرداری بیشترین تأثیر آگاهی بخشی را داشته است و بین نگرش افراد با دانش زیست محیطی آنها ارتباط وجود داشت . [2]
