بخشی از مقاله
چکیده
گسترش روزافزون شهرها و محدود شدن بیش از پیش عرصه های سبز و به دنبال آن کاهش توان اکولوژیکی مناطق شهری را با مشکل مواجه کرده و برای مقابله با آن ، علاوه بر ایجاد فضاهای سبز شهری ،توسعه و ساماندهی فضای سبز شهری مورد توجه قرار گرفته است . اهمیت فضاهای سبز در محیط شهری تا آن حد است که به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع مطرح بوده و در عین حال معیاری برای ارتقای کیفیت فضای زندگی محسوب می شوند .[1] از این رو توزیع و پراکنش متعادل آن در سطح شهر اهمیتی بسیار دارد . نکته بسیار مهم در مکان یابی فضاهای عمومی ، ضرورت های ایجاد پارک است . هدف کلی از این تحقیق بررسی میزان فضای سبز موجود در سطح شهر دهلران و توزیع مکانی پارک های درون شهری می باشد . نتایج حاصل از مطالعات تحقیق که به روش کتابخانه ای صورت گرفته است شهر دهلران با مساحت 870000متر مربع و جمعیت 32000 نفر ، در برخورداری از فضای سبز عمومی با کمبودهایی روبروست ، به طوری که میزان سرانه فضای سبز عمومی ، پارک های درون شهری در کل شهر ، در حدود6/31 متر مربع است که18/69 متر مربع از سطح استاندارد سازمان ملل و 3/69 متر مربع از سطح کشور کمتر می باشد .
واژگان کلیدی : ساماندهی ، فضای سبز،پارک های درون شهری، شهر دهلران
مقدمه
یکی از معضلات اساسی که امروزه شهرهای کشور با آن دست به گریبان اند و سلامت و زیبایی محیط شهری و زندگی ساکنین شهرها را مورد تهدید قرار می دهد عدم وجود فضای سبز کافی و مناسب در سطح شهر می باشد. در واقع سود فراوانی که از سرمایه گذاری در کاربری تجاری و مسکونی حاصل می شود به علت ارزش افزوده بالای زمین شهری نسبت به سایر کالاها است که این عرصه را به محلی امن برای سرمایه گذاری تبدیل کرده است و این خود باعث عدم توجه به نیازهای واقعی جوامع شهری به فضای سبز شهری ، کاهش سرانه موجود ،توزیع نامناسب فضای مذکور در سطح شهر و همین طور تغییر بی برنامه فضای شهری می شود [1].
مدیریت و برنامه ریزی کاربری فضای سبز شهری به لحاظ جنبه های اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و زیست محیطی دارای اهمیت زیادی می باشد که یکی از بارزترین جنبه های آن ، احداث پارک و فضای سبز به تناسب افزایش جمعیت و سازه است . [4]مفهوم شهرها بدون فضای سبز موثر در اشکال گوناگون آن دیگر قابل تصور نیست . پیامدهای توسعه شهری و پیچیدگی معضلات زیست محیطی آنها موجودیت فضای سبز و گسترش آن را برای همیشه اجتناب ناپذیر کرده است . شهرها به عنوان کانون تمرکز ، فعالیت و زندگی انسان ها برای اینکه بتواند پایداری خود را تضمین کنند چاره ای جز پذیرش ساختار و کارکردی متاثر از سیستم های طبیعی ندارد [5].
در این میان فضاهای سبز به عنوان جزء لاینفک و ضروری پیکره شهرها در متابولیسم آن ها نقش اساسی دارند که کمبود آن ها می تواند اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود آورد .می توان فضای سبز شهری را از دو جنبه کلی برای ساکنین شهرها مورد اهمیت و توجه قرار داد . جنبه اول آن اثرات مثبت و شگرف زیست محیطی فضای سبز بر شهرهاست . از جمله تاثیر بر کاهش آلودگی هوا ، کاهش آلودگی صوتی ، تولید اکسیژن و جذب دی اکسید کربن ، کنترل باد و رطوبت نسبی ، تغییرات میکروکلیما و بسیاری اثرات زیست محیطی مثبت دیگر که امروزه شهرها به آن به شدت نیازمند می باشند .. جنبه دوم آن وجود فضای سبز به عنوان مکانی به عنوان جهت اوقات فراغت شهروندان می باشد .
با گسترش و افزایش جمعیت شهرها و تراکم جمعیت در واحد سطح افزایش یافته و زندگی آپارتمان نشینی به شدت گسترش می یابد و وجود حیاط که زمانی فضای باز و خصوصی برای گذراندن اوقات فراغت روزانه استفاده می گردید از بین برود . همین طور به دلیل وسعت زیاد شهر مدت زمان دسترسی شهروندان به فضای باز پیرامون شهر افزایش می یابد . مجموع عوامل مذکور باعث شده ، توجه شهروندان جهت گذراندن حتی ساعات کوتاه اوقات فراغت خود به پارک ها و دیگر فضاهای سبز معطوف گشته و به شدت احساس نیاز به دسترس بودن فضاهای سبز شهری بر اکولوژی شهری به ویژه در زمینه های اقلیم ، هوا ، خاک ، آب های زیر زمینی و جامعه حیوانی ایجاد می گردد، آن چنان شدید است که عناصر سازنده آن را در محیط شهری به کلی دگرگون میکند >2@.
اهداف پژوهش - تحقیق -
در این تحقیق سعی شده است تا پراکندگی فضایی و میزان برخورداری شهر دهلران از فضای سبز ، سرانه آن و پارک ها ، کمبود فضا نسبت به استاندارد و جمعیت و مساحت آن نشان داده شود .
مبانی نظری تحقیق
رشد شتابان شهرنشینی و حاکمیت صنعت بر اساس تکنولوژی جدید و گرایش به سوی زندگی ماشینی ، همگام با آثار تخریبی و تباهی منابع طبیعی و پوشش گیاهی ، تبدیل اراضی مزروعی ، کشاورزی و باغات به تشکیلات ساختمانی ، همراه با افزایش رشد جمعیت و آلودگی محیط زیست ، عدم تعادل و سیستم اکولوژی و توان به زیستی گردیده است و از طرفی با افزایش درآمدها ، بهبود حمل و نقل ، افزایش مالکیت خودرو ، افزایش فراغت از کار و ... بر اهمیت پارک ها ، تفریح گاه ها ، تفرج گاه ها ، و فضای سبز افزوده است . [7 ] توانایی فضای سبز عمومی به عنوان مسکن های طبیعی ، در مناطق شهری - فشار و استرس به عنوان یکی از جنبه های عمومی و مهم در آنجاست - بسیار مفید می باشد و برای کاهش پرخاشگری و رسیدن به آرامش روحی بسیار موثرند.[13]
توجه به فضای سبز شهری یا به عبارت دقیق تر توجه به سطوحی از کاربری های شهری با پوشش گیاهی انسان ساخت ، با تولید اکسیژن، تعدیل دمای محیط ، جذب برخی از آلاینده ها ، تثبیت سطوح شیب دار ، افزایش رطوبت و نهایتا بازدهی اکولوژیکی باعث ارتقای کیفیت محیط زیست شهری می شود و فضای جذاب و مناسب را برای برقراری تعاملات اجتماعی و گذراندن اوقات فراغت برای اقشار مختلف جامعه فراهم می سازد . در بیشتر بحث ها بر پارک ها و فضای سبز شهری به عنوان یک راهکار بسیار مهم که می تواند کیفیت زندگی اجتماعی شهری را بالا ببرد ، تاکید شده است.[12]فضای سبزشهری ارزش اکولوژی طبیعی دارد [12]. ، سرگرمی و منافع جسمی و روحی بسیاری را محیا می کند [13] و خدمات اجتماعی و روانی بسیار زیادی ارائه می دهد و به عنوان عاملی که می تواند نقش بسیار مهمی در توانمند ساختن شهر و همچنین ساکنان داشته باشد .استفاده از گیاهان به عنوان حریم بصری ، استفاده از درختکاری به عنوان حریم حفاظتی ، استفاده از فضاهای سبز براساس طراحی مناسب جهت عملکردهای اجتماعی ویژه ،استفاده از فضای سبز جهت ایجاد مسیرهای هدایتی ، می تواند کاربردی مناسب داشته باشد .[11]
