بخشی از مقاله
چکیده:
موقعیت وشرایط محیط آموزشی از جمله عواملی است که با انگیزش دانش آموزان ارتباط نزدیک دارد. معلم مهمترین نقش را در آموزشگاه ایفا می کند و چگونگی عملکرد دانش آموز به رفتار معلم بستگی دارد. برای معلم انگیزش دانش آموز به این سبب که هم در حکم هدف و هم به منزله ی وسیله ی پیشرفت های بعدی در سایر زمینه های تربیتی است اهمیت زیادی دارد. معلمان می توانند از منابع و راههایی که انگیزش از طریق آنها افزایش می یابد استفاده کنند. اگرچه در بیشتر کلاسهای درس می توانیم هم انگیزش بیرونی و هم انگیزش درونی را مشاهده کنیم, اما وجه غالب با انگیزش بیرونی است. البته نشانه های انگیزش درونی نیز در مدارس یافت می شود.
دانش آموزان می توانند دارای انگیزه درونی باشند و معلمان هممی باید درکنار انگیزش بیرونی به انگیزش درونی توجه کنند . لازم است تا میان این دو تعادل و توازنی ایجاد گردد و دانش آموزان بیاموزند که چگونه قادرند از انگیزش بیرونی به انگیزش درونی دست یابند . بنابراین از آنجا که معلمان بایستی از راهبردهای انگیزش بیرونی و درونی آگاهی یافته و با ایجاد تعادل و توازن بین این دو نوع انگیزش زمینه ی بهبود کیفیت آموزشی را فراهم نمایند , معاونت آموزش وپرورش عمومی سازمان با اجرای طرح تلاش آفرین و ارائه راهکارهای اجرایی در نظر دارد در زمینه ی افزایش انگیزش در دانش آموزان برنامه های زیر را به اجرا در آورد به منظور آشنایی همکاران محترم با انواع انگیزش ابتدا به تعریف هر یک از آنها پرداخته و سپس ×توضیحات لازم در زمینه ی شیوه ی اجرایی طرح ها و راهکارها ارائه خواهد شد .
-1 مقدمه
انگیزه تحصیلی، باورهای آموخته شده فرد درباره ارزشمندی فردی، توانایی ها و قابلیت های خود - خودپنداره های تحصیلی - ، اهداف و انتظارات فرد برای کسب موفقیت یا شکست و احساسات مثبت و منفی - کنجکاوی و اضطراب - ناشی از فرایند خود ×ارزشیابی است - ساموئل ، . - 2014 بسیاری از دانش آموزان حتی با توانمندی های هوشی و استعداد متوسط و بالا و از تمام طبقات اجتماعی و اقتصادی بنا به دلایل مختلف انگیزه لازم برای ادامه تحصیل ندارند - ریچارد سی و همکاران ، . - 2014 از طرفی مشکلات تحصیلی نه تنها با افزایش آمار مشکلات اضطرابی، افسردگی، احساس حقارت و درماندگی آموخته شده، بلکه با آمار آسیب های روانی - اجتماعی مانند فرار از مدرسه، اعتیاد، خودکشی و ... در ارتباط است.
در حالیکه اگر در شرایط مطلوب، مهارتها و فنون خاص تحصیلی و از جمله مهارت ایجاد انگیزه تحصیلی به دانش آموزان آموزش داده شود می توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری بعمل آورد. لذا بر معلمان و مشاوران ضروری است که با پدیده عدم انگیزه تحصیلی و نحوه صحیح برخورد با آن آشنا شوند. با شروع هر سال تحصیلی انگیزه تحصیلی دانش آموزان دستخوش تغییر می گردد و تمام عوامل مدرسه و خانواده [ همراه با دانش آموزان باید تلاش کنند تا آسیبی به انگیزه تحصیلی دانش آموزان وارد نشود. نقش مشاور در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است - فرجی ، . - 1375
-2 نتایج و بحث
1-2 طبقه بندی انگیزه تحصیلی از نظر اهداف
1-1-2 انگیزه تحصیلی بیرونی:
بعضی از دانش آموزان برای رسیدن به پاداش های بیرونی مثل نمرات خوب برانگیخته می شوند. استفاده نابجا و تأکید بر این شیوه ممکن است پیامدهای منفی زیادی داشته باشد.
2-1-2عوامل انگیزه تحصیلی بیرونی:
- تقویت مثبت بیرونی
- کسب موقعیت شغلی خوب
- تأیید بزرگسالان
- تحسین
- ترس از انزوا و تنهایی یا ترس از تنبیه
- احترام و توجه
- توجه دلسوزانه یا حمایت عاطفی - اقتصاد ژتونی
- ترس از محرومیت یا اخراج از مدرسه - احترام اجتماعی یا خانوادگی
3-1-2 انگیزه تحصیلی درونی
ارضای نیازهای درونی و اطلاعات و باورهای آموخته شده دانش آموز درباره خود نقش اساسی در یادگیری و انگیزه تحصیلی او دارد - اتینکسون ، . - 1380 مثل ”من در ریاضیات قوی نیستم“
4-1-2 عوامل انگیزه تحصیلی درونی
- خود پنداره مثبت - دبایو پرکسی ، - 1385
- کنجکاوی و علاقه
- خودگردانی و خود مختاری
- ترجیح فعالیت های چالش انگیز
- ارزشمندی فردی - شایستگی تحصیلی -
- شناسایی و انتخاب
5-1-2 طبقه بندی انگیزه ها از نظر کیفیت:
- 1 انگیزه های تحصیلی خوشایند: مثل قبول شدن در دانشگاه، احساس رضایتمندی درونی ، کسب موقعیت اجتماعی و ...
-2 انگیزه های تحصیلی ناخوشایند: مثل فرار از تنبیه شدن، ترس از طرد شدن توسط خانواده و جامعه و ...
6-1-2 طبقه بندی انگیزه تحصیلی از نظر مدت:
-1 انگیزه تحصیلی کوتاه مدت: مدت این انگیزه ها کوتاه و فقط برای مدت کوتاهی دوام داشته و پس از دستیابی به آن و یا با تغییر شرایط از بین می روند. مثل دریافت پاداش وعده داده شده توسط والدین، دوچرخه سواری و ...
-2 انگیزه های تحصیلی بلند مدت:
بلند مدت بوده و ممکن است سالیان سال دوام داشته باشد. مثل ارضای حس کنجکاوی، دستیابی یه تخصص یا شغل مورد نظر و ...فرایند بی انگیزگی تحصیلی
-1 مرحله اخطار
مرحله اخطار زمانی است که فرد بطور ناگهانی از تلاش و سعی خود برای موفقیت تحصیلی دست برمی دارد و تکالیفش را در حد رفع تکلیف انجام می دهد و خلاقیت دانش آموز کاهش پیدا کرده و خواب آلودگی و بی حوصلگی می کند.
-2 مرحله بی انگیزگی نسبی - بی میلی تحصیلی - در این مرحله دانش آموز تکالیفش را ناقص انجام می دهد و ارتباطش با معلمان و کادر آموزشی ضعیف، حضورش در مدرسه نامنظم، نمراتش در حد متوسط یا پایین، و فرد بین علاقه و عدم علاقه به تحصیل در نوسان است. -3 مرحله بی انگیزگی کامل - انزجار تحصیلی - کوتاهی در انجام تکالیف، انباشتگی وظایف تحصیلی، بازخواست های والدین و معلمان، درگیری درونی دانش آموز با خود، درگیری با دانش آموزان دیگر، همراه نبردن کتاب در کلاس، ایجاد مزاحمت و درد سر برای معلم، غیبت های مکرر و فرار از مدرسه از علائم این مرحله است.
2-2 اثرات بی انگیزگی تحصیلی 1- 2-2 اثرات جسمانی بی انگیزگی تحصیلی اگر بی انگیزگی تحصیلی بصورت طولانی ادامه یابد، بخاطر عدم علاقه تحصیلی از یک طرف و فشار اطرافیان از طرف دیگر، باعث استرس و اضطراب فراوان و واکنش های جسمی شده و اندامها و دستگاه های ضعیف بدن دچار بیماریهای روان تنی می شوند - هم ریشه روانی و هم ریشه جسمانی دارند - . مثل زخم معده، فشار خون بالا، ضعیف شدن سیستم ایمنی، دردهای مختلف بویژه کمر درد و غیره - مجله روانشناسی ، . - 1386
2 -2- 2 اثرات روانی بی انگیزگی تحصیلی
احساس پوچی و بی هدفی، برخی اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب و ...
3 - 2-2 عوارض اجتماعی بی انگیزگی تحصیلی
دانش آموزانی که از نظر تحصیلی در شرایط مطلوبی نیستند و از مهارت های زندگی و مقابله ای ضعیفی برخوردار هستند به رفتارهای ناکارآمد و مخرب زیر اقدام می کنند:
- فرار از مدرسه
- اعتیاد
- نابهنجاریهای رفتاری: رفتارهای ضد اجتماعی همچون درگیری با معلم یا دانش آموزان دیگر، تخریب اموال مدرسه، حمل وسایل ممنوعه در مدرسه و ...
4-2-2 منابع بی انگیزگی تحصیلی
-1 باورها و عقاید
