بخشی از مقاله
چکیده
از دغدغه هاي همیشگی اولیاء، معلّمین و مدیران مدارس، بی علاقگی دانش آموزان، به درس، انجام تکالیف درسی و تلاش براي پیشرفت ورشد تحصیلی آنان است. نظریه پردازان آموزشی در این نکته توافق نظر دارند که دانش آموزان براي خوب فهمیدن و خوب درك کردن و یادگیري خوب، به انگیزش نیاز دارند و از عوامل انگیزش درونی و برونی، بر انگیزش درونی تاکید می شود ولی در شیوه هاي ایجاد انگیزه، روش هاي مختلفی از سوي صاحب نظران ارائه شده است که در نوشتار ذیل به صورت خلاصه، مؤثرترین و کاربردي ترین روش هاي انگیزشی براي رشد دانش آموزان بیان شده است.
کلید واژه ها: انگیزش، انگیزه درسی، ایجاد انگیزه.
مقدمه و بیان مسئله
انگیزش که همان چرایی رفتار آدمی است از دیر باز مورد توجه اندیشمندان، روانشناسان، مدیران و به خصوص مدیران کلاس ها و معلمین قرار گرفته است و با تکامل دانش رفتاري و نیاز به واداشتن دانش آموزان به انجام امور کلاسی و درسی از یک سو و پیچیدگی عمیق رفتار انسانی از سوي دیگر، اهمیت ویژه اي پیداکرده که منجر به ارائه نظریات زیادي در این زمینه گردیده است. از جمله سئوالاتی که براي همگان مطرح بوده این است که: چرا برخی دانش آموزان، در درس و انجام دادن تکالیف درسی خود بی-رغبت و بی انگیزه اند و از یادگیري، مدرسه و آموزش لذت نمی برند. سئوال اصلی این است که چه روش هایی براي ایجاد انگیزه درسی در دانش آموزان وجود دارد؟ این نوشتار می کوشد کاربردي ترین روش هاي ایجاد انگیزه در دانش آموزان را مورد بررسی قرار دهد.
انگیزش
انگیزش، اسم مصدر انگیزیدن است و در لغت، به معناي تحریک و ترغیب، تحریص و هیجان آمده است و در اصطلاح، به معناي میل و رغبتی است که فرد براي رسیدن به هدفی از خود نشان میدهد. هر قدر این انگیزه و رغبت بیشتر باشد، فرد تلاش افزونتري از خود نشان میدهد. بناء: »انگیزش وضعیت درونی فرد است که محرك، جهت دهنده و عامل رفتار اوست. «در تعریف دیگر: انگیزش نیرویی است که به رفتار نیرو می دهد و آن را هدایت می کند.در روانشناسی تربیتی و یادگیري، اصطلاح انگیزش در مورد عاملی به کار میرود که یادگیرنده را براي آموختن درس به تلاش وا میدارد و به فعالیت او شکل و جهت میدهد .بنا بر این، انگیزش همان چرایی رفتار است و عامل و محرّك اصلی انسان براي انجام عمل و تکالیف که به او محول می گردد و سبب می شود که در مسائل مربوطه توجه و دقت خود را به کارگیرد. یعنی همانطور که نیرو اشیا را به حرکت در می آورد انگیزش نیز شخص را وادار به حرکت می کند و وقتی دانش آموزان تکالیف خود را تحویل می دهند و به درس توجه می کنند گفته می شود که آن ها برانگیخته شده اند.
اهمیت انگیزش
براي یادگیري، شرایط بسیارى مطرح شده است. برخی از آنها که بیشتر مورد توجه میباشند، عبارتند از: آمادگی، انگیزه، تجارب گذشته، موقعیت و محیط یادگیري، روش تدریس معلم، رابطه کل و جزء، تأثیر تمرین و تکرار و مانند آن؛ انگیزش در میان همه عوامل مؤثر بر یادگیري، از اهمیت بیشتري برخوردار است، تا آنجا که گفته شده است: سه عامل مهم در یادگیري عبارتند از: .1 انگیزش؛ .2 انگیزش؛ .3 انگیزش.
نقش انگیزش در یادگیري
از اینکه یادگیري و تحصیل فرآیندي متعالی است، مستلزم کوشش عمدي و آگاهانه است. اگر چنانچه دانش آموز و محصلی از توانایی بالا هم برخوردار باشد اما هنگام یادگیري و درکلاس توجه کافی نداشته باشد، قادر به یادگیري نخواهد بود. براي اینکه دانش آموزان بتوانند از برنامه هاي آموزشی حداکثر بهره را ببرند، باید مربیان زمینه اي فراهم آورند که در آن دانش آموزان با درگیر شدن در فعالیت هاي یادگیري برانگیخته شوند. بناء انگیزش با یادگیري ارتباط دارد و انگیزش مقدمه براي یادگیري بهتر و عمیق تر است. در باره تاثیر انگیزش بر یادگیري، پژوهش هاي زیادي انجام شده است و مطالعات نشان داده است که: دانش آموزانی که انگیزش تحصیلی بالایی دارند، فعالیت هاي تحصیلی بیشتري را می پذیرند، تکالیف درسی بیشتري انجام می دهند و در نتیجه موفقیت بیشتري را کسب می کنند.
انگیزش و یادگیري سالهاست که توجه روان شناسان تربیتی و محققان علوم رفتاري را به خود جلب کرده است آنان در این ارتباط می گویند باید:به یادگیري راغب باشیم.قدرت و توانایی یادگیري را داشته باشیم. فرصت و امکان یادگیري به ما داده شود.در آنچه یاد می گیریم راهنمایی لازم شده باشد.از این چهار عامل، سه عامل اخیر یعنی: قدرت، فرصت و راهنمایی وقتی سودمند خواهند بود که ما یاد گرفتن را بخواهیم، یعنی محرك یا انگیزه اي ما را به آموختن برانگیزد؛ زیرا همان طور که می دانیم یادگیري عبارت از تغییر کم و بیش دائمی در رفتار است که در نتیجه فعالیت خود فرد انجام می گیرد.با توجه به این نکته، فرد وقتی فعالیت می کند که عاملی او را به این فعالیت برانگیزد، پس بدون انگیزه و برانگیختگی، یادگیري وجود نخواهد داشت بنابر این، هرگونه آموزشی باید بر نیازها و انگیزه هاي اساسی و فرعی در محصل مبتنی باشد و او را براي آموختن برانگیزد. وجود انگیزه نه تنها با آغاز یادگیري ضروري است، بلکه براي ادامه و تقویت آن و حل مسائل و مشکلاتی که پیدا می شود و کاربرد آموخته ها
