بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مشکالت مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصا در کشور ما، به کار نگرفتن روشهای تدریس نوین در آموزش و همچنین نادیده گرفتن نیازها و رغبت های متفاوت انسان به عنوان یک عامل فعال در فرآیند تدریس میباشد، به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانش آموزان عالقه زیادی به تحصیل نشان نمی دهند. یکی از دالئل آن عدم آشنایی معلمان با روشهای نوین تدریس است. لذا به دالیل متعدد از جمله تاکید براصولی از کلیات نظام آموزش و پرورش کشور و اهداف دورههای تحصیلی ، نگرشهای جهانی، رشد روز افزون تحقیقات ، سرعت فنآوری و تکنولوژی ، ضرورت کار بست تدریس فعال را میطلبد.
با توجه به توضیحات مذکور؛ این مقاله به روشهای نوین تدریس پرداخته است. ابتداروش تدریس به دو دسته روش تاریخی و روش نوین تقسیم شده است. همچنین نمونه هایی از روشهای نوین تدریس و مراحل و کاربرد آن که شامل روش تدریس بارش مغزی، روش تدریس بدیعه پردازی ،روش تدریس حل مسأله، روش تدریس ایفای نقش، و... به عنوان نمونه هایی از روشهای نوین تدریس مورد بررسی قرار گرفته است. براین اساس، پژوهشگر با استفاده از روشهای علمی به منظور کسب دادههای الزم، به شیوه کتابخانه ای یعنی استفاده از کتاب ها ، مجالت و مقاالت اینترنتی درباره روش تدریس فعال پرداخته است. در پایان نشان داده شده است که هیچ یک از روشهای تدریس فی نفسه خوب یا بد نیستند، بلکه نحوه و شرایط استفاده از آنها باعث قوت یا ضعفشان شده است.
واژگان کلیدی: تدریس، روش، آموزش
مقدمه
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییرات مداومی که به وجود می آید باید شرایط تغییر درهر جامعه ای ایجاد شود. شرط اولیه هر تغییری شناخت و آگاهی است، که به دنبال آن باید کار با برنامهریزی برای دستیابی به اهداف مطلوب صورت بگیرد. آموزش یکی از مسائل بسیار مهم نظامهای تعلیم و تربیت است. منظور از آموزش، فرآیند دو سویه یاددهی یادگیری اطالعات، مهارت ها و نگرشهای مثبت درباره موضوعی است که متناسب با گروه سنی خاص و در شرایط زمانی معین به اجرا در آمده است. هدف از تعلیم و تربیت تنها انتقال میراث فرهنگی و تجارب بشری به نسل جدید نیست، بلکه رسالت نظام های آموزشی را ایجاد تغییرات مطلوب در نگرش ها شناخت ها و در نهایت رفتار انسان ها دانسته اند.
تاریخچه مطالعات نشان می دهد روشهای تدریس چه در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و چه در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر، پرورش شخصیت، رشد خالقیت آنان موثر است، وظیفه معلمان در فرآیند تدریس تنها انتقال واقعیت های علمی به دانش آموزان نیست بلکه باید موقعیت و شرایط مطلوب یادگیری را فراهم نمایند و چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به شاگردان بیاموزند. یعنی کار معلم نه تنها انتقال دانش، بلکه پرورش توان تفکر منطقی و پرورش شخصیت سالم است و معلمان موفق برای شاگردان خود تنها عرضه کننده مطالب تخصصی نمیباشند بلکه شاگردان خود مطالب شناختی و اجتماعی و نحوه استفاده موثر از آنها را میآموزند ،در آموزش و پرورش نقش نیروی انسانی به خصوص معلم از مهمترین عوامل موثر در رشد و توسعه کیفی و محتوایی تربیت به شمار میآید.شناخت و آگاهی مدرسان از نظریه های یادگیری و الگوهای تدریس اهمیت ویژه ای دارد، زیرا اماکن آموزشی جایگاهی برای هدایت، نطارت و یادگیری هستند و معلم چون راهنما، ناظر و سازماندهنده است. معلم افزون بر آگاهی های الزم در زمینه ماده درسی، باید درباره ی شیوه های طراحی آموزشی و ارزشیابی آن نیز دانش و مهارت کافی داشته باشد - اکبری شلدره ای،. - 1398
اهمیت و ثمر بخشی روشهای تدریس و یادگیری بهتر همواره مورد نظر دانشمندان و محققین علوم تربیتی بوده است، از آغاز قرن بیستم توسط مومان و الی و سپس کالپارد، ماریا منتسوری ، جان دیویی ، هربارت ، ثورندایک و همکارانش و ....در بسیاری از کشورها مطالعات زیادی به مدت چهل سال در مورد ثمر بخشی میزان روشهای آموزش در کلیه دروس انجام گرفت و نشان داد که روشهای تدریس به منزله روشنایی های متفاوتی هستند که هرکدام بردشان تا شعاع خاص را دربر می گیرند. البته باید اذعان نمود که هر یک از روشنایی های فوق در ارتباط با موقعیت های مختلف از کارایی ویژه ای برخوردار هستند، به عبارت دیگر هر یک در جای خویش مثمرثمر هستند - قورچیان،. - 1378هدف این مقاله نیز بر معرفی بعضی از این روشهای فعال تدریس استوار گردیده است . تا با معرفی بیشتر این روشها به معلمان عزیز و توجه بیشتر به جزئیات ، آنها بتوانند مهارتهای الزم برای استفاده از این روشها را به دست آورند و زمینه اجرای آنها را در کالس فراهم نمایند و کیفیت تدریس خود را باال ببرند. امید است با عنایت به این موضوع گامی در راستای وظیفه الهی خود برداریم.
تعریف مفاهیم
روش
روش در مقابل واژهی التینی «متد1» به کار رفته است. این واژه در فرهنگ انگلیسی-فارسی به روش و نظم معنی شده است. به طور کلی، بنابه تعریفی که در فرهنگ وبستر 2 آمده است، راه انجام دادن هرکاری را روش گویند. روش تدریس نیز عبارت است از: راه منظم، با قاعده و منطقی برای ارائه درس - صفوی،. - 1398روش عبارت است از فرآیند عقالنی یا غیر عقالنی ذهن برای دستیابی به شناخت و یا توصیف واقعیت. در معنای کلیتر، روش هرگونه ابزار مناسب برای رسیدن به مقصود میباشد. روش ممکن است به مجموعه راههایی که انسان را به کشف مجهوالت هدایت میکند، مجموعه قواعدی که هنگام بررسی و پژوهش به کار میروند و که مجموعه ابزار و فنونی که آدمی را از مجهوالت به معلومات راهبری میکند، اطالق میشود - ساروخانی، . - 1375
تدریس
اصطالح تدریس3 ،اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر می رسد ،اکثر معلمان و مجریان برنامه های درسی با معنی و ماهیت درست آن آشنایی دارند . برداشتهای مختلف معلمان از مفهوم تدریس می تواند در نگرش آنان نسبت به دانش آموزان و نحوه ی کار کردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جای گذارد - شعبانی،. - 1386تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم، برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد. تدریس مفاهیم مختلف مانند: نگرشها، گرایشها، باورها، عادتها و شیوه های رفتار و به طور کلی انواع تغییراتی را که می خواهیم در شاگردان ایجاد کنیم را در برمیگیرد - میرزا محمدی ، . - 1393چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد که عبارتند از: الف - وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان ب - فعالیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده ج - طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکاناتد - ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری - شعبانی. - 1386
تقسیم بندی روش تدریس
روشها و فنون تدریس به دو دسته کلی تقسیم میشوند. دسته اول روشهای سنتی و دسته دوم روشهای نوین.
