بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر، تعیین مؤلفه های تدریس آینده پژوه بوده است. روش تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نظر اجرا ، توصیفی - پیمایشی بود است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه معلمان آموزش و پرورش شهرستان محلات در سال تحصیلی 1393-94 به تعداد 514 نفربوده است. روش نمونه گیری خوشه ای تک مرحله ای بوده که نهایتاً تعداد 221 نفر بطور تصادفی برای تحقیق انتخاب شدند.
ابزار تحقیق مشتمل بر پرسشنامه محقق ساخته مؤلفه های پنجگانه تدریس آینده پژوه بوده است. روایی پرسشنامه ها به لحاظ محتوا تأمین شده بدین صورت که از نظرات اساتید، کارشناسان و متخصصان در خصوص گویه های آنها نظر خواهی شده است. ضریب اعتبار آن بر اساس آلفای کرونباخ معادل 0/93 بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی - جدول توزیع فراوانی، درصد، و میانگین - و آمار استنباطی - آزمونهای t دو گروه مستقل، تحلیل واریانس - f استفاده شده است.
بطور کلی نتایج تحقیق نشان داد، از نظر پاسخگویان، مؤلفه های پنجگانه اهداف آموزشی، شیوه های آموزشی، وسایل آموزشی، فعالیت های آموزشی و ارزشیابی آموزشی حائز اهمیت بوده و در این میان بیشترین درصد نظرات پاسخگویان در حوزه اهداف آموزشی - آموزش چند فرهنگی - ، در حوزه شیوه های آموزشی - فراهم سازی امکان یاددهی-یادگیری مجازی و الکترونیکی - ، در حوزه وسایل آموزشی - بهره گیری از وسایل آموزشی خلاقیت ساز - ،در حوزه فعالیت های آموزشی - استفاده از فعالیت های آموزشی دانش بنیان - و در حوزه ارزشیابی آموزشی - ارزیابی یادگیری فراگیران بر اساس پایش روند - بوده است. نیز نتایج نشان داد، بین نظرات پاسخگویان در خصوص مؤلفه های پنجگانه بر حسب ویژگی های دموگرافی جنسیت، مدرک تحصیلی، رشته تحصیلی در سطح P< 0/05 ، تفاوت معناداری وجود ندارد.
مقدمه
ایجاد ساختار مناسب آموزشی در مواجهه با ویژگیهای محیط جدید مستلزم شناخت آینده است و بدون آن میسر نیست، ضمن آنکه سرعت تغییرات نیز پرداختن به آینده را در زمینه اهداف و مأموریتهای آموزش و پرورش اجتنابناپذیر نموده استاین سرعت ناشی از افزایش دانش محوری در زندگی بشر و توسعه و گسترش فنآوری، همچنین بروز پدیدههایی همچون جهانی شدن است که خصایصی فزاینده و تاثیر گذار دارند.
در این میان آموزش و پرورش کشور در مواجهه با تغییرات، نیازمند تحولاتی در ساختار، قوانین و مقررات، روشها، آیین نامه ها، شیوه نامه های اجرایی و محتوای مطالب آموزشی است - ناظمی قدیری،. - 1385 درآینده پژوهی محققین تعیین میکنند که حساسیتها و نیازهای آینده از چه اولویتهایی برخوردارند - شفیع پور مطلق، و همکاران،. - 1392 پیش بینی با هدف مشخص کردن وضعیت یا اوضاع پدیدهها در آینده بوده است آینده پژوهی در سازمان آموزش و پرورش کشور با رویکرد پاسخگویی به نیازهای آتی می باشد.
پیشرفت و وسرعت روزافزون فناوری اطلاعات و تغییر و تحولاتی که در پی آن بودجود آمده است، نشان می دهد که نظام های یاددهی-یادگیری باید مبتنی بر نیازهای آینده طراحی و تدوین شوند. مطالعات حیدری و همکاران - 1384 - نشان داده است، اهداف و راهکارهای آموزش و پرورش مبتنی بر روندهای آینده عبارتند از:.1 ایجاد مهارت سازگاری با تغییر، .2 تلفیق رشته های دانش و گسترش آموزش میان رشته ای، .3 گسترش آموزش مادام العمر، .4 افزایش آگاهی عمومی نسبت به مسائل محیط زیست،و .5 اشاعه دموکراسی از طریق آموزش و پرورش - شفیع پور مطلق،1392 به نقل از ناظمی قدیری،. - 1385
پیشینه تحقیق
مطالعات صالحی نژاد - 1392 - ، نشان داده است، یکی از مؤلفه های دیگری تدریس آینده پژوه، تجدید نظر در شیوه های آموزشی است. پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه ابعاد زندگی از جمله آموزش و پرورش، نشان می دهد که باید شیوه های آموزشی بر اساس فناوری هایی که نظام یاددهی-یادگیری را توسعه داده و تسهیل می بخشد، قرار گیرد. تلاش معلمان و متصدیان نظامهای یاددهی-یادگیری باید در راستای ایجاد تغییر و تحول و انطباق با تیازهای آینده باشد - خزائی و عبدالرحیم،. - 1387 مطالعات شفیع پور مطلق و همکاران - - 1392 نشان داد، بین آینده پژوهی و نظام آموزشی کارآمد رابطه معناداری وجود دارد.
مطالعات بنی سی - - 1388 نشان داد، درک ضرورت و اهمیت آینده پژوهی در تدوین برنامه درسی متناسب با مقتضیات زمان حال و آینده لازم است. مطالعات سرکارآرانی - 1382 - نشان داد، بهره گیری از شیوه های آینده پژوهی در نظام تدریس کمک می کند تا که چگونه یاد بگیریم و این یادگیری را در هر جنبه ای از زندگی روزمره می توان پیاده سازی کرد. به این ترتیب آینده پژوهی هم دانش است و هم ابزاری کمکی در خدمت بهبود کیفیت و مهارتهای فردی و اجتماعی یادگیری. مطالعات صاحب محمدی و شفیع پور مطلق - 1394 - نشان داده است، بهره گیری از مهارت های آینده پژوهی موجب بهبود کیفیت تدریس می شود. وسایل تدریس نیز همواره باید مبتنی بر نیازهای آینده مورد تجدید نظر قرار گیرند.
مطالعات الیاسی و شفیع پور مطلق - - 2013 و یارمحمدیان و شفیع پور مطلق - - 1392 نشان داد، بین استفاده از لب تاب، تب لت و آی پد و توسعه یادگیری اثربخش،رابطه معناداری وجود دارد. فناوری های آموزشی مشتمل بر کلیه عواملی است که بطور مؤثری فرایند یادگیری را تحت تأثیر خود قرار داده و یادگیری را برای دانش آموزان تسهیل می بخشد از قبیل رایانه های شخصی،تبلت، لب تاب، آی پد - کادیالا و کرانس1،2000؛ ونگ و ریوس2،. - 2007 مطالعات افضل نیا - - 1384، و کاری - 2008 - 3 ، نشان داد که فناوری های جدید در نظام آموزش و یادگیری، موجب تغییراتی در شرایط یادگیری شده است. فعالیت های نظام یاددهی-یادگیری تحت تأثیر توسعه فناوری های نوین در آینده باید بطور مستمر تجدید و اصلاح شوند.
مطالعات عطاران - 1381 - ، نشان داد که یکی از نقش های جدیدی که معلمان بر عهده می گیرند، آموزش مهارتهای یاددهی- یادگیری به دانش آموزان به گونه ای است که آنها بتوانند از زمان دردسترس حداکثر استفاده را داشنه باشند. مطالعات افتخاری - 1383 - ، نشان داد، شیوه های ارزشیابی باید با رویکرد آینده پژوهی تغییر شکل داده و مبتنی بر مقتضیات زمان بهبود یابند. مطالعات شفیع پور مطلق - - 1393 نشان داده است، ارزشیابی آموزشی باید بر اساس روشهای آینده پژوهی از قبیل دیده بانی، تحلیل روند، پایش روند، برون یابی روندها، توسعه و تحلیل سناریو، مدل سازی، شیبه سازی، طوفان فکری مهندسی مجدد شوند. به هر حال بر اساس مطالعات یاد شده، مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که مؤلفه های پنجگانه تدریس آینده پژوه - اهداف آموزشی، شیوه های آموزشی، وسایل آموزشی و ، ارزشیابی آموزشی - کدامند؟
