بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش برسی رفتارهای پرخاشگرایانه و ضد اجتماعی دانشآموزان و روش های حل و اصلاح آنها ، توسط معلمان می باشد.ما در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای ابتدا به معرفی رفتارهای پرخاشگرایانه و ضد اجتماعی دانشآموزان پرداخته ایم، که این عوامل بر اثر مواردی چون تماشای افراطی و بیش از حد برخی دانشآموزان به خشونت های تلویزیونی و یا جایگاه اجتماعی - اقتصادی والدین دانشآموزان و یا بر اثر آموزش ندادن مهارتهای اجتماعی به دانشآموزان توسط خانواده ها، یا کم کاست والدین در اداره صحیح مشروط کودک ، نقص در وسیله کنترل انفعال خشم به وسیله کودکان و نوجوانان ایجاد شود.
اگر این رفتارها در دانش آموزان توسط معلم و یا والدین اصلاح نشود ، در بزرگسالی احتمال رخداد شخصیت ضد اجتماعی - پرخاشگرد ، قتل ، تخریب ، هتک حرمت ،اختلال رفتاری - افزایش می یابد. در ادامه به انواع روشهای اصلاح و تغییر رفتار در دانش آموزان آورده شده است.نظریات روانشناسان بزرگ - پاولوف ، واتسون ، ثرندایک ، اسکینر ،بندورا ، بک - را مطرح کرده ایم. معلمان و والدین دانش آموزان می توانند با توجه به روشهای اصلاح وتغییر رفتار روانشناسان ذکر شده سعی در بهبود و اصلاح رفتار دانش اموزان داشته باشند.
.1 مقدمه
مهارتهای اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای دوران کودکی شناخته شده اند .مهارتهای اجتماعی،مانند همیاری ،جرئت ورزی ،خودمهارگری و مسئولیت پذیری ،رفتارهای آموخته شده قابل مشاهده ای هستند که فرد را قادر می سازند به طور مؤثری با دیگران تعامل داشته باشد و از واکنشهای نامعقول اجتماعی خودداری کند. پرخاشگری یکی از اختلالت مهم در روانشناسی بالینی و روانپزشکی است .حدود یک سوم یا نیمی از مراجعه کنندگان به مراکز روانشناسی و روانپزشکی ،مشکلات پرخاشگری و رفتار ضد اجتماعی دارند.عدم درمان پرخاشگری در کودکی ، احتمال رخداد شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی را افزایش می دهد.
پرخاشگری رفتاری است که به قصد ازار یا آسیب رساندن به کسی ابراز می شود. پرخاشگری، تخریب، قتل، هتک حرمت و اختلالات رفتاری هر روز در حال افزایش است. در مسائل ژنتیکی راشتون نشان دادند که میزان پرخاشگری در دو قلوای یک تخمی بیشتر از دو قلوهای دو تخمی است. در زمینه مسائل اجتماعی کوی رایت کوی و کویر اسمیت مطرح کردند که کودکان پرخاشگر ترد شده هستند. از هم گسیختگی خانوادگی، نزاع، اعتیاد، بیماری های روانی و شخصیتی و والدین و روش تربیتی غلط در خانه از عوامل اصلی و زمینه ساز در پرخاشگری محسوب می شود.
بر اساس نتایج فوق رید و جان و پاترسون آموزش مدیریت مشروط به والدین را توصیه کرده اند. که در روش فوق اداره صحیح کودک، تشویق و تنبیه به موقع او به والدین آموخته می شود تا در خانه اعمال کنند. بعضی از محقیقن مشکل کودک و نوجوان پرخاشگر را نداشتن مهارت اجتماعی لازم در شرایط بحرانی می دانند. لذا آموزش مهارت های اجتماعی مورد نیاز را تووصیه می کنند. عده ای از محققان مشکل نوجوانان پرخاشگر را نداشتن کنترل درونی بر روی رفتار می دانند.
لذا آموزش خویشتن داری یا خودآموزی کلامی یا به عبارتی خود کنترلی را پیشنهاد می دهند. به انتقاد صاحب نظران فوق هر انسانی قبل از هر عمل به عمل فکر می کند. تدبیری می اندیشد و در ذهن خود مسئله را تجزیه و تحلیل می کند و سپس دست به عمل می زند. این محققان معتقدند که کودکان پرخاشگر تا حدی تکانشی هستند یعنی قبل از عمل تفکر ندارند یا کلام درونی که اعمال آشکار آن ها را هدایت نماید، ندارندو لذا بدون خویشتن داری و برنامه ریزی قبلی دست به عمل می زند. به همین خاطر در درمان سعی می شود کنترل کلام دروی بر روی رفتار، آشکارا افزایش یابد. تا از این طریق جلوی اعمال ناشایست گرفته شود.
گلدشتاین، کراستر، گارفیلد مطرح کردند که رفتار پرخاشگرانه یک زنجیره رفتاری است، که علت واحدی ندارد و مجموعه ای از عوامل، در پیدایش و شیوع آن موثر هستند، لذا جهت درمان آن باید تمام حلقه ها مورد درمان قرار بگیرند،مخصوصاً با تایید سه حلقه - نقص در مهارت های اجتماعی، نقص سیستم تربیتی غلط در خانه و نقص در خود کنترلی خویشتن داری - . میلان و رابیت نیز تئوری فوق را تاکید کردند.از طرفی سایر درمان ها به ویژه درمان های دارویی مورد توجه نیست و بیشترین تحقیقات و اسناد به رویکرد رفتاری و شناختی است.
.2 پیشینه تحقیق
تحقیق مهمی توسط رابرط آلبرت در آمریکا بود که به روش آزمایش انجام گرفت و نشان داد که بین تماشای خشونت تلویزیونی و پرخاشگری کودکان ارتباط مثبت وجود دارد.تحقیق دیگری در سال 1959 توسط کنت کایگر و رابرت سوکول در آمریکا به روش پیمایشی انجام گرفت و هدف آن برسی پایگاه اجتماعی B اقتصادی پاسخ گویان در میزان گایش آنان به برنامه های تلویزیونی بود . در این تحقیق علوم شد که کودکان متعلق به پیگاه اجتماعی Bاقتصادی پایین تر گرایش بیشتری به تماشای تلیویزیون دارند.
.3تعریف رفتار
رفتار به هر چیزی گفته می شود که ما می توانیم انجام دهیم و به صورت مستقیم قابل مشاهده است .رفتار ممکن است اشکار یا نهان باشد،رفتار آشکار توسط دیگران قابل مشاهده است،اما رفتار نهان جنبه خصوصی داند مثل فکر کردن.تغییر رفتار بیشتر بر رفتارهای آشکار تاکید دارد. با این وجود،رفتار درمانی شناختی بیشتر به افکار و احساسات می پردازد. - آریان پور، - 1354 رفتار غیر ارادی: به رفتارهای غیر ارادی رفتار بازتابی نیز می گویند.پاولوف با ازمایشهای خود فرایند شرطی شدن پاسخگر را آشکار کرد.
او کشف کرد که با محرک خنثی نظیر - صدای زنگ - میتوان بازتاب ترشح بزاق را در پاسخ به غذا شرطی کرد.رفتارهای بازتابی به محرکی نیاز دارند که پیش از آنها می آید.به این محرک محرک پیش آیند گویند،زیرا پیش از پاسخ رخ می دهد و باعث می شود که پاسخی از جاندار فرا خوانده شود. شرطی شدن ، فرآیند تداعی هاست.دو نوع شرطی شدن وجود دارد:پاسخگر و کنشگر در شرطس شدن پاسخگر،ارگانیزم تداعی دو محرک را یاد می گیرد.این محرک ها قبل از وقوع رفتار رخ می دهند. رفتاهای باز تابی غیر ارادی هستند و به محض اینکه محرک فرا خوان آنها ظاهر شد،از جاندار سر می زنند. نظیر آب افتادن دهان در اثر شنین لیمو ترش،یا ترسیدن در اثر دیدن مار..
رفتار ارادی: به رفتار ارادی، رفتار کنشگر نیز گفته می شود. اسکینر معتقد بود که جاندار به جای این که صرفا به محرکها واکنش نشان دهد، روی محیط عل می کند. رفتار به این دلیل یاد گرفته می شود که پاسخ تحت تاثیر پیامدهایی که به دنبال ان می آید، قرار می گیرد.در شرطی شدن کنشگر ،ارگانیزم ها تداعی رفتار و پیامد را یاد می گیرند.شرطی شدن کنشگر نوعی یادگیری تداعی گرا است که در آن پیامدهای رفتار، احتمال وقوع رفتار را تغییر می دهند.ارگانیزم ها در نتیجه این تداعی ها یاد می گیرند رفتارهایی را که پاداش به دنبال دارند، بیشتر و رفتارهایی که تنبیه به دنبال دارند،کمتر انجام دهند.
.4تاثیر جایگاه اجتماعی - اقتصادی والدین بر پرخاشگری دانش آموزان ابتدایی از طرف دیگر می توان این گزاره را ارائه کرد که کودکان متعلق به پایگاه اجتماعی B اقتصادی متوسط به بالا که عمدتا محیط خانواده آنان به سامان آرامتر است ،و والذین انان نظارت بیشری بر فرزندان خود دارند و رفتار دمکراتک بیشتری بر کودکانشان اعمال می کنند کمتر تحت تاثیر خشونت تلویزیونی قرار می گیرند و یان دنیای غیر واقعی خشونت تلویزیونی و زندگی واقعی خود تفاوت قائل می شوند و کمتر تحت تاثیر خشونت تلیویزیونی قرار می گیرند. - بی ارل، - 1381
دیانا باومرند نیز درباره تاثیر رفتار والدین بر کودکان الگویی را ارائه داده که تا کنون بر دیدگاه های دیگر مسلط بوده است. باومرند و همکارانش به خانه های مردم رفتند و با والدین درباره رفتار فرزندانشان و نگرش آنان مصاحبه کردند و اطلاعات به دست امده را با مشاهده رفتا والدین مقایسه کردند.باومرند و همکارانش از نمره های سه سبک رفتار والدین با فرزندان به دست آوردند ، استبدادی ، مقتدرانه و آسان گیر. الدین مستبد به محدود کردن کودک و تبعیت بی چون و جرای او از والدین اعتقاد دارند .
آنان با گفت و گوی دو جانبه با کودکان مخالف اند واهمیتی برای شخصیت واستقلال کودک قائل نیستند و کودک را به خاطر کوچکترین خطا تنبیه می کنند. این نوع والدین دارای جایگاه اقتصادی B اجتماعی بالا و متوسط هستند. والدین آسان گیر نسبت به انگیزه و اعمال کودک هیچ گونه محودیتی قائل نمی شوند و به کودک آزادی مطلق می دهند. آنان در اعمال مقررات و قواعد شدت به خرج نمی دهند و از کودک انتظار مشارکت در کارهای روزمره خانه را ندارند.
.5 تاثیر تماشای تلویزیون بر خشونت دانش آموزان دوره ابتدائی
برخی از پژوهشگران بر این باورند که یکی از عوامل اصلی افزایش بروز خشونت ناشی از گسترش نمایش خشونت در تلویزیون و فراوانی نوارهای ویدویی و سی دی های حاوی صحنه های کشتار است که می تواند به منزله الگویی برای بینندگان باشد. - ویگورسلی، - 2010 حتی برخی از کارشناسان، انحرافات اجتماعی دیگر، از جمله اعتیاد، سرقت را هم به تماشای برنامه های خشونت آمیز تلویزیونی و سینماهای مربوط می دانند. اما ایا مدارک و شواهد متقنی جود دارد که این ادعا را تایید کند؟
گروهی از پژوهشگران تلوزیون را آموزشگاه جنایت، بزهکاری و پرخاشگری می دانند و گروهی دیگر اعتقاد دارند که برنامه های تلوزیونی تاثیر محدودی بر کودکان دارد و گروهی نیز خشونت تلوزیونی را عامل تخلیه روانی و سر چشمه ای برای آرام بخشی آنها دانسته اند.پس درباره تاثیر خشونت آمیز تلویزیون بر کودکان همه هم عقیده نیستند.برخی پژوهشگران بر این باورند که برنامه های خشونت آمیز تلویزیونی در پارهای از شرایط باعث پرخاشگری کودکان می شود.
برخی از کودکان با وجود تماشای خشونت تلویزیونی از صحنه های خشونت آمیز تاثیر ناجیزی می پذیرد و یا حتی با تماشای آن به آرامش دست می یابد. برخی با علاقه مفرط به تماشای خشونت تلویزیونی می نشینند و به شدت تحت تاثیر این برنامه ها قرار می گیرند و حتی به تقلید و همانند سازی با بازیگران خشن می پردازند. - توسلی، - 1379 به عبارت دیگر ظاهرا هیچ عامل واحدی به تنهایی شرط لازم یا کافی برای به وجود امدن رفتار پرخاشگرایانه یا خشونت آمیز نمتواند باشد و به نظر می رسد که تماشای خشونت در تلویزیون به تنهایی برای بیان علت رشد رفتار ضد اجتماعی کافی نباشد ، بلکه تاثیر در زمینه وسیع تری تحقق میابد.
.6 تاثیر آموزش مهارتهای اجتماعی در کاهش رفتار پرخاشگری دانش آموزان ابتدایی بسیاری از پژوهشگران مهارت اجتماعی را به عنوان زیرمجموعه ای از سازه کفایت اجتماعی می دانند و معتقدند که برای درک درست از میزان کفایت اجتماعی کودکان سنین دبستانی،باید هر دو بعد مهارتهای اجتماعی و رفتارهای مشکل دارارزیابی شود.زیرا کودکان فاقد سطوح بالای مهارتهای اجتماعی،نه تنها تعامل موفقیت آمیزی با همسالان ،خود ندادند،بلکه رفتارهای مشکل دار درونی سازی شده - مانند احساس غمگینی،افسردگی،تنهایی - و رفتارهای مشکل دار برونی سازی شده - مانند پرخاشگری جسمانی یا کلامی، مهار ضعیف خلق و بحث کردن با دیگران - را نیز بیشتر تجربه میکنند.افزون بر این مهارتهای اجتماعی بالا،موفقیت تحصیلی آینده را کاملا پیشبینی میکنند.
