بخشی از مقاله
چکیده
امروزه تغییر برنامههای آموزشی به تناسب پیشرفتهای علمی نیاز به ارتقای صلاحیتهای حرفهای معلمان و توانمندسازی آنها را برای نظامهای آموزشی ضروری ساخته است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه جایگاه صلاحیت های حرفه ای معلمان در دوره ی ابتدایی می باشد. سوالات پژوهش عبارتند از:
-1 صلاحیتهای حرفهای معلمان در اسناد فرادستی چه جایگاهی دارد؟
-2 چه ارتباطی بین فلسفه حاکم بر نظام آموزش و پرورش و جایگاه صلاحیت های حرفه ای معلمان وجود دارد؟
- 3 انواع صلاحیتهای حرفه ای معلمان کدامند؟
-4صلاحیت های حرفه ای معلمان در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرو به چه صورتی است؟
روش پژوهش در این مقاله کیفی و از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که آموزش معلمان باید در هر شرایطی به طور مداوم گسترش یافته و در شرایط کنونی نباید تنها به آموزش ضمنخدمت معلمان در هنگام تغییر برنامهی درسی اکتفا نمود، بلکه باید از روشهایی مانند شرکت در سمینارهای علمی و اعزام معلمان به خارج از کشور بهره برد. امید است با درک درست نسبت به صلاحیت های حرفه ای معلمان بتوان به پرسش های بنیادینی که در این حوزه مطرح میشوند، پاسخ های قابل قبول ارائه نموده و به بیان راهکارهایی مفید و عملی پرداخت.
-1 مقدمه
چشم انداز آموزش و پرورش در آینده، دورنمای نظام بسیار پیچیده ای است که در نگاه اول بروندادهای نهایی غیر قابل پیش بینی و غیر قابل تصور دارد ولی با توجه به اینکه هر آینده ای مبتنی بر گذشته است، آینده ی آموزش و پرورش به خصوص دوره آموزش ابتدایی در هر کشوری بر اساس عملکرد گذشته ی آن پیش بینی می شود، به عبارت دیگر موقعیت های جدید حاصل پویایی و تحرک در موقعیت های گذشته است.
برای آماده کردن نسل حاضر برای زندگی در آینده، آموزش و پرورش باید با شناخت روح زمانه و نیازهای نشأت گرفته از آن، پاسخگوی تقاضاهای مبتنی بر شرایط جدید باشد و خود را با آن منطبق سازد . با انباشت مسائل جهانی و ملی و به طور دایم پویا و تغییر پذیر، آموزش و پرورش ناگزیر است با تدوین راهبردهای منطقی و واقع بینانه، خود را با حرکت نسل امروز هماهنگ کند و با مسائل حل نشده و اضطراب ها و بحران های ناشی از آن همچون هویت و اشتغال روبه رو شود. از این رو اقدام به انجام تحولات اساسی در آموزش و پرورش و علی الخصوص دوره آموزش عمومی - دوره ابتدایی - به عنوان زیر بنای توسعه و برپایه نیازهای امروز و تجربه های جهانی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است
توسعه در آموزش و پرورش را می توان در دو بعد نگرشی و ساختاری، مورد توجه قرار داد. راهبرد نخست بر تحول و باز نگری در حیطه نگرش ها در حوزه فکری کلان جامعه تکیه می کند و به باز تعریف مفاهیم اساسی تعلیم و تربیت می پردازد. پذیرش اندیشه ها و تفاوت ها، مدارا و انعطاف اساس این راهبرد است . راهبرد دوم تغییر در ساختارهای آموزشی و تربیتی را مد نظر قرار می دهد و بر پیشرفت کمی و کیفی با تأکید بر تحول در ساختارهای مدیریتی به سوی مدیریت های متخصص و عمل گرا تأکید می ورزد .
در این میان ، در دنیای امرور نقش مدیریت منابع انسانی و توجه به صلاحیت های حرفه ای معلمان در دوره ی ابتدایی برهیچ کس پوشیده نیست و تعریفی که از سازمان می شود، آن را مجموعه ای ار افراد می دانند که به منظور تحقق هدف های سازمان با یکدیگر ارتباط می یابند و به همکاری می پردازند. ار این رو می توان به نقش معلمان در آموزش و پرورش پی برد. چرا که در هیچ تعریفی سازمان یا آموزش و پرورش بدون انسان و معلم کارآمد ، متبحر و متخصص، تصور نمی شود . پس لازم است توجه ویژه ای به معلمان مقطع ابتدایی و صلاحیت های حرفه ای آنان، به عمل آید. چرا که با برنامه ریزی دقیق و با استفاده از معلمین متخصص میتوان به اهداف مطلوب از پیش طراحی شده رسید
آنچه مسلم است اینکه؛ وزارت آموزش و پرورش از نظر تعداد نفرات شاغل در آن بزرگترین سازمان دولتی ایران به شمار می رود ، آموزش و پرورش با ساختاری یاد گیرنده و یاد دهنده، می باید به این منابع مهم انسانی یعنی نیروی انسانی متبحر توجه خاص معطوف دارد. با این وجود، جدای از تلاشهای فراوان آموزگاران و دیگر نیروهای آموزش و پرورش، که به استناد قرینه های موجود ، در مقایسه با دیگر کارمندان سازمانها و نهادهای دولتی، به طور میانگین بیشترین کار مفید را به انجام میرسانند، میزان کارآمدی و اثربخشی این نهاد، به سبب نارضایتی عمومی از کیفیت خروجیهای آن، پیوسته در معرض توجه و انتقاد بسیاری از ناظران و صاحب نظران واقع شده است.
از دیدگاه منتقدان، نظام فعلی آموزش و پرورش پاسخگوی خیل عظیم مطالبات، نیازها و انتظارات جامعه نیست و نیازمند تحولی جدی و اساسی است . منتقدان استدلال میکنند که با رویکردهای کنونی و بدون توجه به نیازها و تقاضاهای اجتماعی و محیطی - ملی و فراملی - روزافزون، نمیتوان از این نهاد انتظار داشت تا رسالت و کارکردهای اساسی خود را به انجام رساند. از آنجا که بیشترین نیروی انسانی شاغل در آموزش و پرورش را معلمان تشکیل می دهند، پرداختن به چگونگی وضعیت استخدامی آنان،صلاحیتهای حرفه ای آنان ونوع آموزشهایی که میبینند،از اهمیت بسیار برخوردار خواهد بود
-2 بیان مساله - اهمیت و ضرورت تحقیق -
آموزش مبنای توسعه است و سرمایه های انسانی1 در دنیای امروز ارزشی گرانبها تر از ثروتهای طبیعی و زیر زمینی پیدا کرده اند، این از آن روست که انسانهای دانا و توانا سرمایه های حقیقی و واقعی هر کشور را تشکیل می دهند، چرا که منبع پایدار هر جامعه، نیروی انسانی آن است که از لحاظ فکری، عاطفی و اجتماعی تربیت شده باشد از سوی دیگر بهبود کیفیت آموزش و پرورش در دوره ی ابتدایی که در حقیقت پایه و اساس آموزش های بعدی را تشکیل می دهد، در گرو تهیه و تدوین برنامه های مناسب تحصیلی و آموزشی به منظور پاسخگویی به نیازهای دانش آموزان و بهبود کیفیت آموزشی معلمان و صلاحیتهای حرفه ای آنان است و همه این موارد به مدرسه برمی گردد. در میان ارکان مدرسه، نقش معلمان دوره ابتدایی - عامل نیروی انسانی - از همه مهمتر و چشم گیر تر است
پر واضح است که، در جهان امروز، معلمی میتواند در عرصه ی عمل به خوبی ایفای نقش کند که بداند به چهکسی میآموزد، چه میآموزد و چگونه باید بیاموزد. اوست که باید با تلاش خود، راه و رسم چگونه آموختن، چگونه اندیشیدن و در نتیجه تغییر کردن و متحول شدن را به یاد گیرنده بیاموزد. اکنون دیگر معلم در نقش ناقل برنامه درسی از پیش تعیین شده کارایی کمتری دارد. اینکه به کار گیری معلمان دوره ابتدایی و صلاحیت های حرفه ای آنان، از چه فرآیندی پیروی می کند و چه مراحلی را می پیماید، یا چه بخش ها و واحدهایی در وزارت آموزش و پرورش در گیر این مساله می باشند، اغلب از نظرها دور مانده است.
چگونگی استخدام معلمان و دستگاهای دست اندرکارآن و نوع آموزش ها و بررسی صلاحیتهای حرفه ای آنان، در نمودارهای مختلف تشکیلاتی نهاد تعلیم و تربیت ایران، به طور معمول و بارها دستخوش تغییر شده است. با توجه به اینکه حجم عظیمی از فعالیت های وزارت آموزش و پرورش درگیر تامین و تربیت منابع انسانی مورد نیاز جامعه و از جمله برای خود این سازمان است، لذا توجه به آموزش های شغلی و تخصص و صلاحیت های حرفه ای معلمان و آموزگاران دوره ابتدایی، در کلیه زمینه ها می تواند این وزارت خانه را در تحقق هدف های آن یاری رساند.
هدف پژوهش
هدف از پژوهش حاضر بررسی اهمیت بررسی و مطالعه جایگاه صلاحیت های حرفه ای معلمان در دوره ی ابتدایی می باشد.
سوالات پژوهش:
-1 آموزش و صلاحیتهای حرفهای معلمان در اسناد فرادستی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چه جایگاهی دارد؟
-2 چه ارتباطی بین فلسفه حاکم بر نظام آموزش و پرورش و جایگاه صلاحیت های حرفه ای معلمان وجود دارد؟
-3 انواع صلاحیتهای شغلی و حرفه ای معلمان و آموزگاران در نظام تعلیم و تربیت کدامند؟
-4 صلاحیت های حرفه ای و شغلی معلمان در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرو و مورد مطالعه - آلمان ، ژاپن و کانادا - به چه صورتی است؟
