بخشی از مقاله
چکیده
تربیت اجتماعی و پرورش مهارت های کودکان، پیشگیری از هر نوع معلولیت اجتماعی، به خصوص درمان کم رویی، قبل از همه و بیشتر از اطرافیان و درمانگران مسئولیت اصلی بر عهده ی مادران و پدران است.در گذشته و امروزه همواره داشتن فرزند سالم از هرجهت برای والدین پر اهمیت بوده چنان که مسئله کمرویی و رفع آن از دامان فرزندان شاید یکی از مهم ترین مشکل والدین بوده و هست،نگارنده در این مقاله با هدف قرار دادن والدین قصد بر ارائه چند روش و اصول کلیدی برای تربیت بهتر و نیز از بین بردن موضوع کمرویی در فرزندان را دارد.امید است بتوانیم با بررسی عوامل ایجاد کننده کمرویی و نیز اهمیت مبارزه با آن را بیش از پیش برای والدین روشن ساخته تا والدین با بهره گیری از این روش ها و بکارگیری صحیح آن موفقیت را در تربیت فرزند خوش خو رقم زده و بتوانند فرزند سالمی را به اجتماع معرفی کنند تا باعث موفقیت در عرصه زندگی و تعالی آنها گردند.
مقدمه
یکی از مشکلاتی که اغلب کودکان و نوجوانان تجربهای از آن را در ذهن دارند احساس خجالت و کمرویی است. کمرویی به مفهوم احساس ناراحتی کردن از بودن در جمع است. کودک خجالتی در موقعیتهای ناآشنا و هنگام گفتگو با دیگران عصبی و مضطرب میشود. - سلحشور، - 1393به کلام ساده کم رویی یعنی "خودتوجهی "فوق العاده و ترس از مواجه شدن با دیگران. زیرا کم رویی نوعی ترس یا اضطراب اجتماعی است که در آن فرد از مواجه شدن با افراد ناآشنا و ارتباطات اجتماعی گریز دارد. کم رویی نوعی ناتوانی اجتماعی است و هر کدام از ما در یک موقعیت یا شرایط خاص ممکن است احساس کنیم که تنها هستیم .
به بیان دیگر،کمرویی و انزواطلبی عارضهای است که باعث میشود کودک و نوجوان از برقرار کردن ارتباط با افراد و محیط خارج دوری کنند.این کودکان و نوجوانان نوعا با تقلیل یافتن علایق ذهنی و عاطفی نسبت به اطرافیان خود از داشتن دوستان نزدیک و صمیمی محروماند.نوجوانی که کمرو و گوشهگیر است،معمولا از حضور در فعالیتهای جمعی سرباز میزند و فقط با تکدوست خود که نوعا به او بسیار وابسته میشود اوقات خود را سپری میکند.
رفتار کمرویی و انزواطلبی یکی از رفتارهای نسبتا شایع است که فرد را به شدت آزار میدهد و اگر درمان نشود نوجوان را به سمت و سوی مشکلات دیگری مثل عدم اعتمادبهنفس،افسردگی،اضطراب و زودرنجی سوق خواهد داد.عدم احساس توانمندی و کمی عزتنفس و نیز ناتوانی در بروز احساسات،بیان افکار و نظریات،خود باعث جدایی فرد از فعالیتهای گروهی است. - مرادحاصل، - 1382 کمرویی و انزواطلبی یکی از جدیترین مشکلات کودکان است؛هرچند ممکن است از نظر معلمان و گاه والدین چندان مشکل نباشد.کودک کمرو هرچند برای معلم هیچگونه ناراحتی ایجاد نمیکند،ولی ممکن است به سبب رنج ناشی از ناامنی و احساس بیکفایتی در خود،یکی از ناشادترین کودکان باشد.
هرچند همهی کودکان کمرو و منزوی به بیماری روانی مبتلا نمیشوند،ولی تعدادی از آنان قربانی این بیماری خواهند بود و یا حد اقل در آینده به بزرگسالان ناشاد و بیکفایت در اجتماع تبدیل خواهند شد؛و این خود کافی است برای اینکه کمرویی و گوشهگیری کودکان خود را دستکم نگیریم. نشانهها عبارتاند از:خجالت،سکوت،احساس محرومیت و ناتوانی از برقراری رابطه با دوستان و معلمان،به تعویق انداختن انجام کارها و یا از این شاخه به آن شاخه پریدن،بیحوصلگی،کسالت،احساس خستگی،پوچی، زودرنجی،نگرانی از آینده،کمک نخواستن از دیگران به هنگام نیاز،سازش با وضع موجود و اعتراض نکردن به آن حتی در صورت احساس ناراحتی و نگرانی و همچنین اجتناب از رقابت و غیبت از مدرسه و بیعلاقگی به درس،عدم تمرکز حواس،اختلال در خواب و خوراک، بیاعتنایی نسبت به وقایع اطراف،بیاعتمادی نسبت به یک تجربهی موفقیتآمیز در فعالیت گروهی.
روانشناسی میگوید خود من سالها بدرد کمروئی مبتلا بودم و از شرکت در کاری که چند نفر در آن دخیل بودند و قهرا میبایستی با آنها آشنا شوم و همکاری کنم ناراضی بودم، زبانم لکنت پیدا میکرد و ناراحت میشدم در انجمنها و مجامع که حاضر میشدم کاری از عهده من برنمیآمد فکر اینکه باید در جلو آنها بایستم مرا ناراحت میکرد و پیش خود نقشهها میکشیدم تا از مجامع و انجمنهائی که حضور من در آنجاها باعث ناراحتی من میشود بیک بهانهای بگریزم. - سعیدی، - 1355حال در این مقاله بر آنیم تا با ارائه چند اصل بتوانیم به مبارزه با کمرویی فرزندان برخیزیم و از پیدایش کم رویی در دل آنها پیشگیری کنیم.
کم رویی و حجب و حیا را اشتباه نگیریم!
در ابتدا ما باید به این اصل توجه کنیم که بدون شک کم رویی با حجب و حیا تفاوت دارد، بعضی افراد، کم رویی را برای دختران و زنان امری عادی و حتی صفتی مقبول و مثبت تلقی می نمایند و چنین دختران کم رویی را دخترانی باحیا و باعفت می دانند و حتی آنان را مورد تمجید و تشویق قرار می دهند اما از طرف دیگر، کم رویی برای پسران را یک مشی و طرز رفتار نامناسب و ناپسند می دانند. حیا و قدرت خویشتنداری یکی از صفات انسانهای متعالی است که ارادی و ارزشمند می باشند در حالی که کم رویی پدیده ای غیر ارادی، ناخوشایند و نشانگر معلولیت اجتماعی است که برای هر دو جنس پسر و دختر امری نامطلوب و نابهنجار می باشد.
خانواده و جامعه بایدتفاوت حیا و کم رویی را بداند و بشناسد. حیا، صرف ظاهر نشدن در جمع و اجتماع نیست. جامعه ما نیاز به حضور فعال و استفاده از استعدادها و توانمندی های زنان و دختران در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد. در چنین جامعه ای کم رویی، جایی نخواهد داشت. حال آنکه حجب و حیا جایگاه و منزلت ویژه و ارزشمندی داشته و آحاد جامعه برای آن ارزش فراوانی قایل بوده و خواهند بود. - پیام زن، - 1382
علائم کم رویی را بشناسیم!
کم رویی به صورت اختلال و مرض، علایمی دارد و فرد کم رو دارای ویژگی های زیر می باشد:با دیگران نمی تواند درست حرف بزند و از تفهیم منظور خود ناتوان است.،در جمع دچار لکنت می شود.،گوشه گیر، منزوی و دور از دیگران است، تنهایی را دوست دارد و از اجتماع دوری می کند.،نمی تواند سؤالات خود را مطرح نماید.،از حق خود نمی تواند دفاع کند.،پراکنده صحبت می کند.،نمی تواند جواب درس را بدهد.،کم رویی مرضی است که به صورت احتزاز فرد از تعامل با دیگران، گوشه گیری و انزواطلبی نمایان می شود و اگر درمان نشود به بیماری های مهم تر تبدیل می گردد.
کم رویی اگر ادامه پیدا کندع به کم رویی بزرگی تبدیل می شود و شخص مبتلا نمی تواند کفایت ها و مهارت های اجتماعی را به دست آورده و بالطبع نمی تواند شاغل شود یا با دیگران ارتباط برقرار کندمعمولاً.، افراد ساکت و آرام و کم رو مورد تشویق قرار می گیرند، اما دورن این افراد احساس بی کفایتی و ناامنی وجود دارد. لذا از لحاظ روانی دچار مشکل شده و تصویر منفی ازخود در ذهن ایجاد می کنند.، وحشت، اضطراب و ترس در وی وجود دارد.، عادت به ناخن جویدن، لکنت زبان و امثال آن دارد.، هنگام صحبت خود را گم می کند و مطالبی را که بایستی بر زبان آورد، فراموش می کند.
آموزش مهارت های اجتماعی را دست کم نگیریم!
اصولا یکی از مشکلات عمده افراد عدم داشتن مهارت اجتماعی جهت برقراری ارتباط می باشد.افراد کمرو فکر میکنند که روابط بین فردی نزدیک ممکن است مشکلاتی را برایشان ایجاد کند. افراد کمرو و خجالتی در روابط بین فردی انتظارات بالایی دارند. این افراد به لحاظ اجتماعی مضطربند و برای خود و دیگران انتظارات غیرواقعی وبالایی را در نظر میگیرند. - رجبی و عباسی، - 1389این افراد از کودکی برخورد و ارتباط صحیح با دیگران و مهارت های اجتماعی را نیاموخته اند و یا در این موارد یادگیری ناقصی دارند.به همین ترتیب در طی دوران رشد و بزرگسالی هم در برقراری ارتباط های سالم و سازنده ناتوان اند و یا احساس ضعف می کنند.
