بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تاثیر مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی و امید به آینده تحصیلی در دانش آموزان سال دوم دبیرستانی شهر قم است. پژوهش حاضر یک مطالعه علی-مقایسه ای بود. جامعه ی آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع دوم دبیرستان شهر قم تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تعداد 373 نفر انتخاب سپس پرسشنامه های پژوهش بر روی آنها اجرا شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های سخت رویی و مقیاس مطلوبیت اجتماعی استفاده شد.
برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل واریانس و آزمون تک متغیره به شیوه برونفرونی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی و امید به آینده تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی تاثیر معناداری دارد ولی بین تاثیر مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی و امید به آینده تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نشد. این نتایج نشان می دهد که مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی مرتبط با مدرسه و امید به آینده تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد.
مقدمه
توجه به سلامتی یکی از نیازهای حیاتی انسان برای رشد و بالندگی است. امروزه به نظر می رسد که امید و امیدواری جایگاه خاصی در سلامت روانی، جسمانی و به تبع آن پیشرفت فرد دارد. امید سازه ای است که با خوش بینی ارتباط تنگاتنگی دارد، امید یکی از سازه های است که به عنوان شاخص توانمندی در بهزیستی مثبت افراد مورد توجه واقع شده است . - Van Leuven, 2010 - امیدواری و ناامیدی نسبت به آینده از موضوع های مهم و مورد توجه در علوم انسانی است. امیدوار بودن مهمترین انگیزه در زندگی انسان است. امید، منشا هر پویایی و پیشرفتی در زندگی است - علیزاده اقدم، - 1391 ، امید، یکی از ویژگی های است که ما را به جستجوی فردای بهتر وا می دارد. امید، یعنی موفقیت و آینده ی بهتر و دلیلی برای زیستن.
وقتی امید وجود داشته باشد، شادی و سرور در زندگی حضور خواهد داشت - silv, 2009 - , مطابق نتایج برخی از پژوهش ها، افراد امیدوار و شادمان، روابط اجتماعی قویتری با دوستان و اطرافیان خود دارند - Frederickson, 2009 - همچنین بر اساس نظر - Snyder, 2002 - امید شامل مجموعه ای ارزشمند شخصی و ادراک توانایی برای تولید راهبردها در تعقیب اهداف است.
تحقیقات گویای آن است که امیدوار بودن پیش بینی کننده عمده ای برای عملکرد بهتر هم در زمینه آموزشی و هم در زمینه ورزش است. به عبارت دیگر امید عامل موثری در دستیابی به موفقیت های ورزشی، تحصیلی و اجتماعی است - . - Maclachan, 2012 از طرفی امید به آینده دارای تاثیر مثبت بر سلامت است و دانش آموزان امیدوار نسبت به آینده امیدوارتر هستند و دارای قدرت بیشتری در برخورد با مشکلات هستند و در فعالیت های مدرسه فعال تر و مشتاق تر به نظر می رسند
یکی از مولفه های روانشناختی مرتبط با سازه امید، سخت روی - - Hardiness است. سخت رویی یکی از عوامل جدید روانشناختی است که روانشناسان به آن علاقمند شده و آن را در حوزه های مختلف مورد مطالعه قرار داده اند
سرسختی را ترکیبی از باورها درباره خود و جهان تعریف کرده اند که از سه مولفه چالش، کنترل و تعهد تشکیل شده است. باور به تغییر، دگرگونی و پویایی زندگی و این نگرش که هر رویدادی به معنای تهدیدی برای امنیت و سلامت انسان نیست، انعطاف پذیری شناختی و بردباری در برابر رویدادهای سخت تنش زا و موقعیت های مبهم را به دنبال دارد
بررسی ها گویای آن است که سرسختی با سلامت جسمی و روانی رابطه مثبت دارد و به عنوان یک منبع مقاومت درونی، تاثیرات منفی استرس را کاهش می دهد و از بروز اختلال های جسمی و روانی پیشگیری می کند . - Delahaij, 2010 - همچنین - Schultz & Vestberg, 2012 - ، در پژوهشی نشان دادند که سرسختی روانشناختی در یادگیری و انگیزه دارای اثرات مثبت معناداری بوده و در کیفیت درک شده دانش آموزان در زندگی تحصیلی آنها هم تاثیر گذار بوده است از سویی پژوهش - Kumarjyu & Cairo, 2005 - نیز بر ارتباط مثبت امید به آینده تحصیلی و سخت رویی تحصیلی صحه گذاشته اند. آنها همچنین دریافتند که بین سخت رویی و امید و جدیت در کار ارتباط مثبتی وجود دارد.
از جمله عواملی که به نظر می رسد بر امید به آینده تحصیلی و سخت رویی تحصیلی دانش آموزان موثر باشد مطلوبیت اجتماعی است. تمایل به مورد تایید قرار گرفتن یک نیاز مشترک بین تمامی انسان ها است؛ همه افراد به طور طبیعی به آن تمایل دارند، تایید و پذیرفته شدن توسط دیگران را دوست دارند و در جهت کسب آن تلاش می کنند
مطلوبیت اجتماعی رفتاری است که می تواند بر امید به آینده و سخت رویی تاثیر بگذارد و همچنین یکی از متغیرهایی است که بر پیشرفت تحصیلی احتمالا تاثیر می گذارد و ما می توانیم رفتارهای اجتماعی را تا حدودی در ارزش های اجتماعی ردیابی کنیم
بنابراین مطلوبیت اجتماعی همانند پیوستاری است که در یک انتهای آن افراد با سطوح بالای مطلوبیت اجتماعی که نظرات و تجربیات خود را در مصاحبه ها و پاسخگویی به سوالات تغییر می دهند و در انتهای دیگر آن، افرادی با مطلوبیت پایین که به هیچ وجه نظرات و تجربیات خود را تغییر نمی دهند، قرار دارند.
پژوهشگران با بررسی تاثیر اینمهارت ها بر سلامت روانی به این نتیجه رسیده اند که افراد با مطلوبیت اجتماعی بالا از سلامت روانی برخوردارند، همچنین مطلوبیت اجتماعی با پیشرفت و عملکرد تحصیلی افراد رابطه مثبت و معنی داری دارد . - Koparan, 2009 - - Bekkers, 2001 - در مطالعه ای نشان داد که افراد جامعه گرا در مقایسه با افراد خود پیرو در مقیاس مطلوبیت اجتماعی نمره ی بیشتری کسب می کنند. - Tan & Hall, 2007 - نیز دریافتند که مطلوبیت اجتماعی تاثیر مثبت و معنی داری بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارد.
با توجه به مطالب بیان شده این نکته آشکار می شود که نه تنها مطلوبیت اجتماعی موجب افزایش سلامت روانی و اجتماعی می شود، بلکه سخت رویی و امیدواری نیز بر جنبه های مختلف سلامت افراد تاثیر به سزایی دارد و موجب می شود افراد در مناسبت های اجتماعی و در مواجهه با مشکلات به شیوه های مناسب واکنش نشان دهند.
شناخت تاثیر متغیرهای این پژوهش به ما کمک می کند تا درک بهتری از رفتارهای نوجوانان داشته باشیم و با این شناخت در برقراری ارتباط موثر با آنها موفق شویم. لذا پژوهش حاضر در پی این مسئله است که: آیا مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی و امید به آینده تحصیلی در دانش آموزان سال دوم موثر است؟ بنابراین در این پژوهش برآنیم به بررسی تاثیر مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی و امید به آینده تحصیلی در دانش آموزان شهر قم بپردازیم.
فرضیه های پژوهش مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی موثر است.
بین تاثیر مطلوبیت اجتماعی بر سخت رویی تحصیلی دختران و پسران تفاوت معناداری وجود دارد. مطلوبیت اجتماعی بر امید به آینده تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی موثر است.
بین تاثیر مطلوبیت اجتماعی بر امید به آینده تحصیلی دختران و پسران تفاوت معناداری وجود دارد
روش پژوهش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش گرد آوری داده ها، علی مقایسه ای است. پژوهش علی -مقایسه ای روشی است که پژوهشگر علت احتمالی متغیر وابسته را مورد بررسی قرار می دهد. این روش بیشتر اوقات به منظور آزمون فرضیه درباره روابط علت و معلولی، به جای روش آزمایشی بکار می رود. در علوم رفتاری به این دلیل از این روش به جای روش آزمایشی استفاده می شود که محقق بسیاری از روابطی که علاقمند به مطالعه آنهاست، نمی تواند کنترل و دستکاری کند
جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر سال دوم دبیرستان شهر قم که در سال تحصیلی 1393-1392 مشغول به تحصیل بودند می باشد. در پژوهش حاضر روش نمونه گیری به صورت خوشه ای بوده و از بین 5109 نفر از کل دانش آموزان - با توجه به آمار گرفته شده از اداره آموزش و پرورش شهر قم - بر اساس جدول مورگان 373 دانش آموز انتخاب، در ابتدا پرسشنامه پذیرش اجتماعی کراون و مارلو بین نمونه های مورد پژوهش که شامل افرادی بودند که پذیرش اجتماعی کمتر و زیاد تر است انتخاب و سپس پرسشنامه ی سخت رویی تحصیلی و امید به آینده تحصیلی بین این دو گروه مقایسه شد. از طرفی ابزارهایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند شامل:
مقیاس مطلوبیت اجتماعی مارلو و کراون: آزمون پذیرش اجتماعی کراون و مارلو : این مقیاس دارای 33 سوال است که به صورت صحیح یا غلط پاسخ داده می شود . پاسخ های آزمون به وسیله کلید مقیاس تطبیق داده می شود و جمع مطابقت پاسخ ها با کلید مقیاس تطبیق داده می شود . جمع مطابقت پاسخ ها با کلید مقیاس اشخاصی که بین 0 تا 12 امتیاز می آورند ، اشخاصی هستند که پاسخ های آنان پذیرش اجتماعی را به دنبال ندارد و احتمالا مورد طرد قرار می گیرند
