بخشی از مقاله
چکیده
تامین مسکن اقشار گوناگون جامعه از دغدغه های اساسی حاکمیت در کشورهای گوناگون و در دوره های تاریخی متتفاوت داری برنامه ریزی های خاص بوده است. بنابراین طرح های مسکن مهر جهت حذف قیمت زمین از هزینه تمام شده مسکن و به طور کلی کاهش هزینه های خانه دار شدن مطرح شده اند تا بوسیله ان مردم بتوانند با تشکیل تعاونی های مسکن مهر با دریافت تسهیلات بانکی به ساخت مسکن از طریق تعاونی بپردازند. مسکن مهر سیاست جدیدی است که در سالهای اخیر، جهت تأمین مسکن برای گروه های کم درآمد جامعه توسط دولت در پیش گرفته شد و ساخت و ساز مسکن در حجمی انبوه برای حل مشکل مسکن آغاز شد.
اما متأسفانه تلاش جهت سرعت بخشیدن به این امر، باعث کاهش کیفیت طرحهای آمادهسازی تهیه شده و فقدان طرح اولیه مناسب برای توسعه میباشد. هدف این مقاله، تحلیل و بررسی مکان گزینی کاربری های شهری طرح مسکن مهر شهر بیرجند، با کمک اصول و معیارهای طراحی میباشد. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش توصیفی - تحلیلی میباشد و شیوه ای گردآوری اطلاعات نیز به صورت اسنادی - میدانی است. یافته های پژوهش نشان میدهد که طرح آماده سازی مسکن مهر، مهر شهر از نظر رعایت اصول و معیارهای طراحی مکانگزینی جهت دست یابی به محیط مطلوب برای زندگی، دروضعیت پایینی قرار دارد و طرح مسکن مهر بیرجند در راستای هماهنگی با طرح های بالادستی توسعه شهربیرجند عمل نکرده است.
واژههای کلیدی: طرح تفصیلی، مسکن مهر، برنامه ریزی شهری، کاربریهای شهری، شهر بیرجند
-1 مقدمه
مسکن صرف یک سرپناه نیست، بلکه مجموعه ای از عناصر فیزیکی و ارزشهای انسانی برای زیست است. به عبارتی یک سرپناه به تنهایی پاسخگوی نیازهای انسانی نمیباشد. مسکن ارتباط مستقیم با آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، تفریح، ورزش و سایر خدمات را دارد و تنها در این حالت محیطی با سیمای مطلوب و قابل زیست میباشد. مسکن بدون تأسیسات زیربنایی و تجهیزات و خدمات کامل شهری که مورد نیاز هر انسان است قابل تعریف نیست. این مسئله زمانی به شکل حاد بروز میکند که از نظر کمی بعد وسیعی به خود میگیرد. پروژه مسکن مهر یکی از طرحهای بسیار مهم دولت بوده، از سوی مسئولان کشور با هدف خانه دار کردن اقشار کم درآمد و کنترل بازار مسکن با سرمایه گذاری بسیار آغاز شد. به همین دلیل فعالیتهای ساخت و ساز از سال 1386 بر محور مسکن مهر، متمرکز شده است و هم اکنون نیز شاهد رونق بیشتر در جهت ساخت و تولید مسکن مهر در سطح کشور میباشیم.
با توجه به حجم بالای پروژهها در برخی شهرها، میتوان گفت که مسکن مهر بخشی از توسعه شهر را در دست گرفته است. اما با توجه به برنامه ریزی کوتاه مدت اجرای طرح مسکن مهر و محدودیت زمانی دولت به نظر میرسد امر نظارتی و کنترل بر کیفیت طرحهایی که توسط تشکیلات دولتی انجام میشود را تحت فشار قرار داده و شدیداً متأثر ساخته است. در حالی که لازم است کار انجام شده بر روی مسکن مهر به صورت اصولی و فنی دنبال شود و آن چه که ساخته میشود جوابگوی نسلهای بعدی و آینده کشور باشد؛ در عمل مشاهده میشود که اکثر پروژه های مسکن مهر فاقد طراحی اولیه درست است و این مسئله باعث گسترش بافتهای فرسوده و ایجاد شهرهای میشود که از درون زوال یافتهاند. در حالی که لازمه رسیدن به یک محیط انسانی مطلوب برای سکونت تدوین برنامه ای در جهت تحقق و ایجاد واقعی میباشد.
-3مفاهیم و مبانی نظری
-1-3مسکن مهر آن چه طی سالهای اخیر به نام پروژه مسکن مهر در وزارت مسکن و شهرسازی ابق مطرح شده است تجربه ای جدید برای تامین مسکن گروههای کم درامد بوده است. دو هدف عمده مسکن مهر شامل سرعت بخشی به اجرا و نهایتا خانه دار شدن مردم و پایین اوردن هزینه های ساخت می باشد . در این طرح متقاضیان مالک اعیانی بلا مانع است. سازمان راه و شهرسازی پس از تطبیق شرایط متقاضیان ، به تخصیص زمین مورد نیاز برای تعاونی مسکن مربوط اقدام خواهد کرد تا عملیات آماده سازی و احداث مسکن از طریق تعاونی مسکن یا انتخاب مجری ذی صلاح انجام شود - رعنایی و دیگران،. - 38:1390 واگذاری حق بهره برداری از زمین ساکنان کلان شهرها - تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، کرج - در شهرهای جدید همجوار صورت می گیرد. عملیات آماده سازی طبق تعریف شامل طراحی، تسطیح زمین، اجرای جوی جداول، زیرسازی و اسفالت معابر، شبکه های تاسیسات زیر بنایی و احداث مساجد و اماکن فرهنگی و ورزشی می باشد. - پرسکلی، 1386،. - 26 بر این اساس تعاونی های مسکن مهر با داشتن تشکیلات حقوقی خاص با محدودیت زمانی 5 ساله تشکیل شده اند. براساس آمار منتشر شده در مرداد 1388در کشور،9378 تعاونی مسکن مهر تشکیل شده اند که از این تعداد 4205 تعاونی مهر ازاد، 2843 تعاونی کارمندی و 2789 تعاونی کارگری بوده اند - حبیبی و دیگران، . - 49:1382
2-3ویژگی های طرح مسکن مهر
طرح مکسن مهر که در دوره تورمی اقتصاد ملی و همزمان با صعود رو به تزاید قیمت مسکن و مواد و مصالح ساختمانی به اجرا درآمد، دارای این اهداف بوده است:.1کاهش قیمت زمین .2واگذاری زمین در قالب اجاره 99 ساله .3کاهش هزینه های اجرای ساختمان با استفاده از فناوریهای نوین ساختمانی .4تحت پوشش قرار دادن اقشار محروم متقاضی مسکن به منظور تحقق اهداف فوق، دو وزارت خانه راه و شهرسازی و تعاون به عنوان دستگاههای اصلی طرح مشخص شدند. دیگر وزارت خانه ها و دستگاههای ذیربط نیز نقش تامین زیرساختها و تسهیل را در غالب شورای عالی مسکن بر عهده گرفتند و با مسئولیت مستقیم رئیس جمهور به صورت دقیق و هماهنگ روند اجرای طرح را مدیریت و پیگیری نمودند. - جعفری،. - 82:1388 مجریان طرح مسکن مهر تاکنون توانسته اند ضمن سازمتندهی متقاضیان مسکن در قالب تعاونی های مسکن مهر و پالایش آن ها، تعاونی های مسکن را به سازمان های مسکن و شهرسازی استان ها معرفی و زمین های مشخص شده جهت اجرای طرح را به آن ها معرفی و تحویل دهند. این تعاونی ها عملیات آماده سازی زمین ها را انجام داده اند و حتی بعضی ها در مراحل پیشرفت های فیزیکی متفاوتی قرار دارند: از جمله پایان عملیات آماده سازی، اتمام پی سازی، اتمام سفت کاری، نازک کاری و بعضا اتمام عملیات اجرایی و تحویل مسکن.
3-4راهکارهای سرعت بخشی در بخش اجرای پروژ ه های مسکن مهر
الف: به منظور استفاده بیشتر و بهتر از امکانات، منابع و توانایی های موجود در کشور و پرهیز از کاربرد روش های متداول ساختمان سازی که ازنظر سرعت، نحوه ی اجرا، مدیریت و سازماندهی عملیات پاسخگوی طرح و برنامه های متناظر با نیازها نمی باشد، لزوم استفاده از تولید صنعتی ساختمان که موجب یک یا چند ویژگی ازجمله افزایش سطح کیفی ساختمانها، افزایش ایمنی، کاهش وزن سازه، صرفه جویی اقتصادی و کاهش زمان ساخت و نیز بهینه شدن فرآیند
