بخشی از مقاله
چکیده
آموزش ضمن خدمت یکی از مؤثرترین ابزارهاي مدیران براي مقابله با تغییرات محیطی بوده و ضامن ارایه مناسب خدمات، بخصوص در سازمان هاي خدماتی و دولتی می باشد که چنانکه منظم و هدفمند و در راستاي نیازهاي واقعی کارکنان تدوین و اجراء شود، نه تنها عملکرد کارکنان و سازمان را بالا می برد، بلکه بهبود مهارت هاي مدیران و افزایش رضایت کارکنان و ارباب رجوع را نیز در پی خواهد داشت. . هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه ي آموزش ضمن خدمت با مؤلفه هاي بهره وري در دبیران آموزش پرورش اصفهان می باشد در این پژوهش به بررسی و شناخت توانمند سازي پرداخته شده است. این پژوهش از نوع پژوهشهاي همبستگی- کاربردي بوده است . جامعه مورد پژوهش شامل دبیران آموزش و پرورش اصفهان می باشد به تعداد450 نفر بوده است جامعه آماري شامل 450 نفر است . نمونه گیري به روش تصادفی طبقه بندي شده صورت گرفته است . جهت گردآوري داده ها از پرسشنامه محقق ساخته براي آموزش ضمن خدمت استفاده شده براي سنجش بهره وري کارکنان از پرسشسنامه بهره وري اساس شاخص 7گانه ي مدل گلد اسمیت استفاده شده است. و روایی آن از طریق روایی صوري به تایید متخصصین مرتبط رسید. پایایی پرسشنامه با استفاده از فرمول آلفاي کرونباخ 0/91تعیین شد براي تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی نظیرجدول توزیع فراوانی(درصد)، میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی نظیر آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، آزمون ضریب همبستگی پیرسون به کمک نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد بین تمامی مؤلفه هاي بهره وري با آموزش ضمن خدمت رابطه مثبت و معنی داري وجود دارد. و لذا هیچکدام از فرضیه هاي پژوهش رد نگردیده اند. ضمنا یافته هاي پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه هاي بهره وري از نظر اهمیت و تأثیر آن بر آموزش ضمن خدمت به این ترتیب اولویت بندي شدند که، شناخت شغلی رتبه ي اول را با میانگین 1/62 به خود اختصاص داد، عوامل محیطی با میانگین رتبه ي 3/04 در رده ي بعد، انگیزش کارکنان 3/15 به عنوان مؤلفه ي سوم، اعتبار تصمیمات با میانگین 3/71 در رده ي چهارم، ارزیابی کارکنان با میانگین 4/31 در جاي پنجم، توان کارکنان با میانگین 4/51در جایگاه هاي بعدي قرار گرفتند و در آخرین مرتبه هم مؤلفه ي کمک به کارکنان با میانگین 5/28 نشست.
واژگان کلیدي: بهره وري، آموزش ضمن خدمت ، آموزش و پرورش
مقدمه:
لازمهي خودکفایی هر کشور در گرو توسعهي آن کشور در زمینه هاي مختلف است توسعهي هر کشور در گرو فعالیتهاي افراد آن میباشد.در واقع نیروي انسانی ماهر و متخصص یکی از عوامل کلیدي و انکار ناپذیر توسعهي همه جانبه اقتصادي و اجتماعی هر کشور است.تحقق آرمان ،استقلال و خودکفایی در ابعاد مختلف با تخصص و مهارت افراد بستگی کامل دارد.و انتقال اینگونه مهارتها خود نیازمند اجراي برنامه هاي آموزشی است.(محمدي نائینی،(1386 آموزش در حقیقت خود مدیریت است .بدین معنا که بدون آموزش کارکنان پایه هاي مدیریت هم متزلزل می شود.آموزش کارکنان امري اجتناب ناپذیر و امري حیاتی است.زیرا هرچه کارکنان سازمان آگاه تر،بر انگیخته تر و پویا تر باشند،سازمان نیز توان و پویایی بیشتري خواهد داشت. آموزش ضمن خدمت به عنوان یکی از مهمترین عوامل پیشرفت نیروي انسانی،افزایش بازدهی کاري کارکنان و ارتقاء بهرهوري سازمانی میشود،از این روي، تقویت قابلیتهاي موجود کارکنان،تسهیل کسب دانش،پرورش مهارتها،توانایی مربوط به بهبود عملکرد کارکنان، از اهداف عمدهي دوره هاي آموزش ضمن خدمت است. (قنبري وپارسا،(1388
بیان مساله:
در هر اجتماعی افرادي دانا و توانا وجود دارد ولی چنانچه دقیقتر بنگریم متوجه میشویم هر دانایی لزوماً به توانایی نمی انجامد.کم نیستند افرادي که از دانش بالایی در یک زمینهي خاص برخوردارند،ولی توانایی انجام دادن کار در آن زمینه را ندارند.در سازمان بسیار شاهد حضور کارکنانی هستیم که از دانش و تخصص ارزشمندي برخوردارند،ولی در عمل بهرهوري بالایی ندارند و سازمان بهره وري از دانش آنها نمی برد.محیط کار امروزي به انسانهایی نیاز دارد که بتوانند هوشمندانه و بدون راهنمایی، روش صحیح انجام دادن کار را برگزینند و احساس کنند در بهترین ایدهها با مدیران خود سهیم هستند. با توجه به مشکلات وسائل مطروح،لازم است که مدیران به جاي فرماندهی،کنترل و اصلاح کارکنان،تلاش کنند تا هوشمندي هر فردي را کشف و مغز و اندیشه کارکنان را به پویش بیشتر وا دارند(زراعی متین و همکاران،(1386 آموزش ضمن خدمت یکی از مؤثرترین ابزارهاي مدیران براي مقابله با تغییرات محیطی بوده و ضـامن ارایـه مناسـب خـدمات،
بخصوص در سازمان هاي خدماتی و دولتی می باشد که چنانکه منظم و هدفمند و در راستاي نیازهاي واقعی کارکنان تدوین و اجراء شود، نه تنها عملکرد کارکنان و سازمان را بالا می برد، بلکه بهبود مهارت هاي مدیران و افزایش رضایت کارکنان و اربـاب رجوع را نیز در پی خواهد داشت.
در این جهت تحقیق حاضر به دنبال پاسخ دادن به این سؤال است که آیا بین آموزشهاي ضمن خدمت و بهرهوري کارکنان رابطه معنا داري وجود دارد؟
اهمیت موضوع
بدون شک تغییرات تکنولوژي فراوانی که در جوامع بشري صورت گرفته است امروزه مشاغل موجود در سازمانها هم تحول یافتهاند و انسانهاي مورد نیاز براي این مشاغل افرادي نیستند که تنها در یک موضوع شغلی داراي مهارت و دانش باشند.بلکه جوامع نوین به انسانهایی توسعه یافته نیاز دارند که بتوانند با بینشی مناسب مجموعه اي از مهارتهاي مختلف را در مشاغل متعدد به کار گیرند.انسانهایی که با خلاقیت ،ابتکار،دانش و مهارت گسترده،ضمن انجام دادن بهینهي مأموریتهاي شغلی به تحقق اهداف سازمان خود کمک کنند.کشوري که نتواند مهارتها و دانش مردمش را توسعه دهد و از آن در اقتصاد مالی به نحو مؤثري بهره برداري کند،قادر نیست هیچ چیز دیگري را توسعه بخشد. بنابراین با توجه به روند مستمر و مداوم تغییر و تحول در شئون مختلف حیات اجتماعی،پیشرفتهاي شگرف و عمیق در علوم و فنون گوناگون،پیشرفت تکنولوژي و تأثیرات عمیق آن در عرصه هاي مختلف فعالیتهاي تولیدي و خدماتی مؤسسات سازمانها،نیاز به آموزش و بهسازي نیروي انسانی شاغل در یک سازمان را افزایش داده و آن را ضروري ساخته است. (متانی و همکاران،(1387 همانطور که می دانیم آموزش و بهسازي ، آموزش مداوم و برنا مه ریزي شد ه بوسیله مدیریت جهت بهبود سطوح شایستگی عملکرد سازمان می باشد. کارکنان نیز براي غلبه بر مسایل و دشو اري ها ي ناشی ا زتغییرا ت سریع از محیط سازمان باید آموزش هاي لازم رابگذرانند تا بهتر بتو انند از استعدادهاي خود بهره گر فته و سازمان را در راه رسیدن به اهدافش کمک نمایند.(2003،( Reimers مسلما هدف هر
فعالیت آموزشی تغییر در رفتار عملی فرد است.این تغییر منجر به بهبود فعالیتها می گردد و سطح دانش موجود فرد را افزایش میدهد،به طوري که کارگر یا کارمند بتواند شغل فعلی خود را به طور مؤثر و کار آمد انجام دهد و آمادگی لازم براي ارتقاء شغل همراه با مسئولیتهاي بیشتر را بدست آورد.در هر حال بهرهوري هر سازمان دریک سطح رضایت یخش ، مستلزم آموزش ضمن خدمت کارکنان است؛لذا سازمان باید فرصتهایی را براي آموزش مستمر کارکنان تدارك بیند. یکی از عوامل درایجاد وارتقا بهره وري سازمانها، آموزش نیروي انسانی ا ست.بنابراین امروزه رشد نیروي انسانی بیش از پیش مورد توجه و تأکید سازمانه ها قرار گرفته است. تأکیدي که درکوشش هاي مدیریت نوین ، تحولی چشمگیر به شمار می آید . در د نیاي معاصر بیش از هر زمان دیگربقا و دوام سازمان ها در گرو تعادل بین روشهاي اجراي کار د ر سازمان ها با تغییر و تحول و نوآوري هاي فرا سازمان است. اکثر صاحبنظران مدیریت و برنامه ریزي آموزشی در خصوص این امر توافق دارند که کلد اصلی این تعادل در استفاده از ساز و کار مؤثر آموزش ضمن خدمت کارکنان است. به همین دلیل امروزه کم تر سازمان یا نهادي را میتوان یافت که داراي بخش ویژه اي تحت عنوان(( آموزش ضمن خدمت )) کارکنان نباشد.(فتحی و اجارگاه، (1383 آموزش به عنوان یک فرایند برنامه ریزي شده اي براي تغییر نگرش، دانش یا رفتار مهارتی از طریق تجربه یادگیري براي رسیدن به عملکرد مؤثردر یک فعالیت یا محدوده فعالیت ها نامیده می شود و هدفش، در محیط کار عبارت است ازتوسعه توانایی هاي فردي به منظور اقناع نیاز هاي حال و آینده سازمان. به عبارتی دیگر، آموزش به مداخله برنامه ریزي شده سازمان براي بهبود شایستگی هاي مربوط به کار کارکنان اشاره دارد.(2007، (Bloisi بررسی سوابق تاریخی در این زمینه نشان می دهد که آموزش ضمن خدمت به مراتب از آموزشهاي ر سمی و کلاسیک دیرینه ترمیباشد .اما در قرن بیستم آموزش ضمن خدمت در بسیاري از ممالک توسعه یافته شکل گرفته و در نیمه دوم این قرن نهادینه گردید. آموزش هاي ضمن خدمت باید در جهت شکل دادن به نگرش مثبت کارکنان تنظیم و اجرا شود تا از این طریق حمایت نسبت به فعالیت هاي سازمانی، حس همکاري،اشتراك مساعی و وفاداري آنها نسبت به سازمان بیشتر گردد. این امر باعث می شود تا کارکنان به شغل خود اهمیت بیشتري بدهند و به آن علاقه مند تر شوند. در حال حاضر آموزش ضمن خدمت کارکنان در سازمان هاي مختلف از جایگاه خاصی برخوردار است زیرا در چند دهه اخیر بیش از هر دوران دیگر در طول تاریخ بشري، علوم و تکنولوژي پیشرفت نموده است.
آموزش ضمن خدمت در مفهوم سنتی که به معناي انتقال مجموعه اي ا ز مهار تها و فنون به شکل استادـ شاگردي ا ست، سابقه اي بسیار طولانی دارد. آنچه موجبات توجه بنیادي به آموزش ضمن خدمت به مفهوم جدید را ایجاد و تسهیل کرد، گسترده تغییر و تحولا تی بود که دستاوردهاي مهمی بخصوص در قلمرو و فناوري به همر اه د اشت.(2001،( Woodhall برنامه هاي آموزش کارکنان در یک سازمان میتواند نیاز به نیروي انسانی متخصص در آینده را رفع کند و تضمینی براي حل مشکلات کارکنان باشد.
ادبیات و پیشینه:
پیشینه هاي خارجی و داخلی پژوهش به شرح زیر می باشد.
(2011 )Carol& Damands، در پژوهشی تحت عنوان بررسی تاثیر سه نوع آموزش ضمن خدمت روي دست اندرکان کلاس هاي پیش دبستانی به این نتیجه رسیدند که آموزش ضمن خدمت فشرده تاثیر بیشتري نسبت به انواع دیگر آموزش ها داشته است.
