بخشی از مقاله
چکیده
خانوادهدرمانی با رویکرد بوئن یا همان نظریهی نظامهای خانوادگی، خانواده را در حکم یک نظام ارتباط عاطفی میداند. بوئن معتقد است که در طول زندگی، اضطراب مزمنی وجود دارد که برخی افراد به دلیل انتقال بیشتر این اضطراب به آنها توسط والدین، بیش از سایر اعضای خانواده تحت تاثیر این اضطراب قرار میگیرند. در نظریهی بوئن مفاهیمی وجود دارد که خانوادهدرمانگر با استفاده از آنها درمان را پیش میبرد. این مفاهیم عبارتند از: متمایزسازی، سیستم عاطفی، فرآیند انتقال چندنسلی، فرآیند فرافکنی خانواده، مثلثها، جایگاه فرزندان و واپسگردی اجتماعی. در این مقاله در بخش مبانی نظری هشت مفهوم بههم پیوسته در نظریه بوئن و روشهای ارزیابی مصاحبه خانواده و نسلنگار به عنوان روشهای ارزیابی عینی آمده است که میتواند مشاوران را در امر رواندرمانی خانواده یاری کند. تحقیق به صورت کتابخانهای بوده و در تهیه آن از منابع بروز استفاده شده است.
واژگان کلیدی: نظریه، بوئن، تمایزیافتگی، روشها، ارزیابی.
مقدمه
موری بوئن1 مبدع نظریه نظامهای خانواده2 است و خانواده را یک واحد عاطفی و شبکهای از روابط درهمتنیده میپندارد که وقتی میتوان آن را بهتر درک کرد که از چهار چوبی چند نسلی یا تاریخی آن را تحلیل کرده باشیم.مشارکتهای نظری او علاوه بر اقدامات درمانی توام با آنها به منزله پلی است بین رویکردهای روانپویشی وکه بر رشد و تحول خویشتن، مباحث بین نسلی و اهمیت گذشته تاکید می ورزند و رویکردهای مبتنی بر نظریه سیستمها که توجه خود را به تکوین کنونی واحد خانواده و تعاملهای آن در حال حاضر محدود میسازند. - گلدنبرگ و گلدنبرگ، ترجمه حسین شاهی، نقشبندی و ارجمند،. - 1393
بر خلاف اکثر همتایان پیشرو در خانواده درمانی که ابتدا سعی کردند نظریه روانکاوی کلاسیک را برای تطابق با زندگی خانوادگی بسط دهند، بوئن از همان ابتدای کار دریافت که بسیاری از مفاهیم منبعث از روانکاوی به قدری فردی هستند که نمی توان آنها را به سادگی به زبان خانواده برگرداند. او به جای کوشش برای مطابقت دادن مفاهیمی نظیر انگیزه های نا هشیار با الگوهای تعاملی خانواده، معتقد بود که نیروی محرکه زیر بنایی بسیاری از رفتارهای بشر منبعث از فراز و نشیبهای زندگی خانوادگی و کش و قوسهای همزمان میان اعضای خانواده بر سر دوری از هم و در عین حال باهم بودن است. - وایلی - 1990 3
بسیاری از خانواده درمانیهایی را که امروزه انجام میشود میتوان به انواع ساختاری،استراتژیک،رفتاری،حلّمسئله،روایتدرمانی،روانپویایی تعمیم یافته، پسامدرن، یا ترکیب و ادغام برخی یا بیشترآنها طبقهبندی کرد. بدیهی است که اگر هیچ یک از این درمانها مؤثر وکارآمد واقع نشده باشد ما از هیچ مدل پیشنهادی دیگر راجع به خانواده درمانی آگاهی نداریم.بیش از 2000 برنامهی آموزشی فعال خانوادهدرمانی درآمریکا و سایرکشورهای دنیا به کار میرود. رشتهی خانوادهدرمانی به طورگسترده شامل تخصص بهداشت با زمینهها و اصول و قوانین مختلف و تجارب متفاوت میباشدمجلّات. جدید که بر درمانِ خانواده متمرکزند، یک پایه و اساس منطقی از آن را نشان دادهاند و همچنین رشتههای گستردهای از آن را بازتاب دادهاند. - کریستین ریان و همکاران، ترجمه بهرامی و همکاران، . - 1391
از لحاظ تاریخی، مطالعه خانواده و ازدواج، در مقایسه با سایر عرصه های علوم رفتاری بسیار جدیدتر است و خاستگاه آن به تاسیس موسسه پژوهش روانی - - MRIدر آمریکا و در دهه 1950توسط باتسون، جکسون، هالی4 ودیگران برمیگردد.وقتی اصول موضوعه شکل گیری خانواده درمانی و مشاوره خانواده جدید است، طبیعتا سنجش و ارزیابی خانواده و متغیرهای مورد بررسی آن مثل ارتباط و پیوند بین اعضاء خانواده هم کاملا نو خواهد بود و از این جهت سنجش خانواده و ازدواج از سوی روانشناسان و مشاوران مورد غفلت قرار گرفته است.اگرچه زمینه خانواده درمانی از بسیاری جهات دارای ایده های خلاق و غنی است، اما جنبش جدید مشاوره خانواده و خانواده درمانی مورد ارزیابی جدی قرار نگرقته است. - قمری وهمکاران، - 1394 بنابراین عینی کردن شیوههای سنجش در حوزه مشاوره خانواده و برجسته کردن شیوه های ارزیابی نظریههای مختلف، میتواند متخصصانی که در این حوزه فعالیت دارند را یاری کرده و فضایی برای ایجاد خلاقیتها و نوآوریها باز کند. رویکرد موری بوئن را که نظریه نظامهای خانوادگی نامیده میشود، مبتنی بر دیدگاه نظام های طبیعی است که آدمی را محصول فرایندی تکاملی میداند، و در عین حال، واجد ویژگی هایی است که در تمامی فرایندهای طبیعی وجود دارد. از دید یک درمانگر بوئنی، مصاحبههای ارزیابی خانواده مبتنی بر عینیت و بیطرفی است، سعی میشود که درمانگر بیرون گود بماند، و لذا در
