بخشی از مقاله
چکیده
دراین پژوهش مقوله گفت وگوبراساس حکایت های کلیله ودمنه -باذکر نمونه هایی چند-بررسی شده است.نگارنده اعتقاددارد دربیشتر حکایت های کلیله ودمنه، گفت وگو های شخصیت های داستانی،بیان کننده وزمینه سازصریح نظریه هاست. گفت وگو کنندگان حکایت های کلیله ودمنه علاوه بربیان مطلب ،بازگو کننده ی فرهنگ و عقاید وباورهای قشرها ی اجتماعی وگروه های متفاوت طبقاتی عصر نویسنده است.
واژگان وعباراتی که هریک از شخصیت های حکایت برزیان می آورند، معرف فرهنگ .منزلت اجتماعی وطیقاتی آن هاست ؛هرچند دربیشتر این حکایت ها حیوانات جانشین شخصیت های انسانی شده باشندبازهم تفاوت موقعیت ها اجتماعی وفرهنگی به روشنی از جمله ها وشیوه بیان آن ها مشهود است. .دراین مقاله ابتدا برخی ازتعاریف آمده ،سپس باتأکید برعنصرگفت وگو عناصر داستان را بررسی می کندو درادامه گفت وگو های چند داستان به طور تصادفی تحلیل می شودبه این منظورکه نشان دهدگفت وگوتاچه حد می تواند خصوصیات روحی وجهان بینی شخصیت ها را آشکار سازد ونکات مهم ،اخلاقی ،اجتماعی ،دینی و...را زنده تر وگویاتر به خواننده القاکند وعلاوه براین حضورزنده ی شخصیت ها را به تصویر بکشد وسرعت نوشته راتغییر دهد.
مقدمه
حکایت وتمثیل از گذشه های دور مورد توجه انسان بوده است وگویا انسان اولیه شب هنگام که از شکار وکار روزانه فراغت می یافت ودرغار به کنار آتش می نشست ،اتفاقات روز را برای همنشینان تعریف می کرد.بنابراین ازهمان روزگارهرکس شنوده ای می یافت ازتجربیات خود قصه ها نقل می کرد.البته اکثر این داستان های حکایتی از واقعیت زندگی بود،اما کم کم داستان هایی مخلوق تخیل بوجودآمد وداستان سرایان وحکایت پردازان ،داستان ها ساختند وحکایت ها پرداختند.
»بدویان اعم از کودک وجوان وپیر،به زندگانی حیوانات با نظر اعجاب می نگریستند ومیان افراد همنوع و بین آحاد آن ها به روابطی قائل بودند.شاید درزمان های بسیار دور،پادشاهی شیر برجانوران دیگر مورد قبول بوده است وشاید مکر ودستان روباه وضعف وتملق گربه وحمله وبی باکی گرگ را می شناخته اند.اما هنگامی این گونه حوادث ووقایع وداستان های مبتنی برآن ها ازمرحله ی محاوره قدم به مرحله ی ادبیات گذاشته است ،که ادبا خواسته اند ،اوضاع زمان ومحیط خودرا مورد انتقاد قرار دهند وچون اظهار عقیده را آزاد نمی دیدند ونمی توانستند مستقیماً اشخاص وجماعات را موضوع سخن خود سازند
،معتقدات خودرا برزبان جانوران می نهادند وهرحیوانی را نمودار جامعه یا فردی خاص می انگاشتند.« - خزائلی،:1363 شانزده - »دردنیای واقعی انسان حاصل نهایی اجتماع خویش است ،اما درداستان انسان آینه تمام نمای جامعه واجتماع است ونویسنده به اشیا وانسان ازدیدگاه طبقاتی توجه می کند. - «میشل ،زرافا، - 51 :1368 »کتاب کلیله ودمنه ازجمله کتبی است که علاوه برمسایل ادبی به لحاظ مسایل اجتماعی وفکری نیز ازاهمیت تمام برخوردار است.ازجمله باب برزویه طبیب است که به قول ابوریحان ،عبداالله مقفع مانوی آن را از خود افزوده تادردین تشکیک کند؛اما جز دراین باب وباب های دیگر انتقادات اجتماعی وفرهنگی بسیاری مندرج است. - «
دربیشتر حکایت های کلیله ودمنه،گفت وگو شخصیت های داستانی،بیان کننده وزمینه سازصریح نظریه هاست؛گرچه دراین حکایات گفت وگو منظوراصلی نیست ،اما این گفت وگو هاچنان ماهرانه وباهنرمندی درروایت داستان ها به کارگرفته شده ،که دربسیاری ازموارد هدف تلقی میشود خصوصاً که دراین داستا ن ها جنبه ی پند واندرز ونصیحت مطالب از حوادث داستان جدا نیست.گفت وگو کنندگان حکایت های کلیله ودمنه علاوه بربیان مطلب ،بازگوکننده ی فرهنگ و عقاید وباورهای قشرها ی اجتماعی وگروه های متفاوت طبقاتی عصر نویسنده است .واژگان وعباراتی که هریک از شخصیت های حکایت برزیان می آورند، معرف فرهنگ .منزلت اجتماعی وطیقاتی آن هاست ؛هرچند دربیشتر این حکایت ها حیوانات جانشین شخصیت های انسانی شده باشندبازهم تفاوت موقعیت ها اجتماعی وفرهنگی به روشنی از جمله ها وشیوه بیان آن ها مشهود است.
دراین پژوهش نگارنده سعی می کند باتأکید برعنصرگفت وگو به عنوان یکی ازمهم ترین عناصر داستان که موجب زنده وگویاترشدن ماجراهای داستان شده، ویژگی های گفت وگو بین شخصیت هارا بررسی کند وتعریفی ازتمثیل وادبیات داستانی عناصر داستان به دست دهد؛سپس گفت وگوهای برخی از حکایت هارا تحلیل وبررسی کند، به این منظورکه نقش مهم گفت وگورا در رویارویی شخصیت ها آشکار نماید و نشان دهدتا چه حد گفت وگوی میان شخصیت هامی تواند خصوصیات روحی وجهان بینی شخصیت ها راآشکارسازد و نکات مهم ،اخلاقی ،اجتماعی دینی و...رازنده تر وگویاتر به خواننده القاکند وعلاوه براین حضورزنده شخصیت هارا به تصویر بکشد وسرعت نوشته راتغییر دهد.
هدف
-1بررسی چگونگی کاربرد گفت وگو به عنوان یکی ازعناصر داستان براساس اصول داستان نویسی امروز-2بررسی تصادفی عنصر گفت وگو درچند داستان کلیله ودمنه روش تحقیق:مطالعه ی درون متنی وکتاب خانه ای وبراساس بررسی تصادفی عنصر گفت وگو حکایت های درکتاب کلیله ودمنه » بررسی گفت وگوهای میان کلیله ودمنه درباب شیر وگاو»« بررسی گفت وگوهای داستان»غوکی که درجوار ماری وطن داشت» «بررسی گفت وگوی پنج زاغ خردمندکه عنوان وزیر پادشاه زاغان را داشتند .درداستان » درباره ی کلیله ودمنه تحقیقات بی شمار انجام گرفته ومقالات وکتاب های متعدد نوشته شده اما درموردموضوع این پژوهش یعنی گفت وگو در داستان های کلیله ودمنه وجایگاه ونقش گفت وگودرساختارداستان های آن تحقیقی انجام نگرفته است.
