بخشی از مقاله
چکیده
قرآن کریم آخرین کتاب الهی، آیاتی هم آهنگ و هم ساز دارد که در این هم آهنگی کلام و اسرار اهورایی نهفته است و خداوند با این واژگان زیبا و شعرگونه ی موزون پیام خود را نازل کرده است. پژوهشگر کوشیده تا ترجمه های این کتاب الهی را بررسی کند و دریابد که آیا عناصر زیبایی شناسی آیات در ترجمه ها برگردانده شده یا خیر. این پژوهش بر سه وجهی سازی، اصل اساسی پژوهشهای کیفی، بنا نهاده شده است، سه ابزار گردآوری داده لحاظ گردید: مصاحبه، پرسشنامه و تحلیل محتوا. مصاحبه ها با دوازده کارشناس در علوم قرآنی، موسیقی شناسی و مطالعات ترجمه برگزار شد. پرسشنامه از نوع بن- باز و شامل نه سوال بود که بین هشت دانشجوی مطالعات ترجمه و پانزده دانشجوی حوزه و علوم قرآنی توزیع گردید؛ ترانوشته ی مصاحبه ها و پاسخهای پرسشنامه کدگزاری گردید.
داده های به دست آمده به کمک دو هم ارزیاب و یک خودارزیاب به منظور بهبود پایایی پژوهش بررسی گردید. برای اثبات یافته ها، سوره مزمل با هشت ترجمه ی آن ، سه فارسی و پنج انگلیسی بر طبق دو مدل لفور - راهبردهای ترجمه شعر - و برمن - رویه های دگر سازی - مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که مترجمان نتوانسته اند قرآن را به گونه ای ترجمه کنند که هم زیبایی شناسی و هم معنا برگردانده شود.نتیجه ی پژوهش به کار گروهی کارشناسان به عنوان مترجم-یار ختم شد که طی آن کارشناسان با اتحاد نظر بتوانند قرآن را زیبا و با کمترین تغییر در معنا برگردانند.
.1 مقدمه
زیبایی پدیده ای است که انسان با آن خلق شده و آن را ستوده و تمایل به درک آن دارد. زیبایی نشانه ای از خلقت الهی است، هر انسان با هر دین و فرهنگی زیبایی را می ستاید. زیبایی شناسی به عنوان یک علم نوین پدیده های زیبا را موشکافی می کند. خداوند با خلق دایره ی هستی، سمفونی زیبایی را رهبری می کند به نام گیتی. از کهترین اتم تا مهترین موجود هریک هماهنگ دیگری آهنگ خود را می نوازد.
او همسو با طبیعت زیباپسند انسان، قرآن را به صورت موزون و آهنگین نازل کرده که این موسیقی فراطبیعی درخشان در لابلای آیات، از ویژگیهای معجزاتی و زیبایی شناختی این کتاب آسمانی است و به همین دلیل انسان را جذب خود می سازد و با این ویژگی به خاطر سپاری آیات سهل تر می گردد. برگردان - ترجمه - این ویژگی کار بسیار دشواری است، اگر چه در بسیاری از رشته های علمی وهنری این برگردان از زیبایی قرآن نمود پیدا کرده است.
در معماری اسلامی، آثار فراوانی از زیبایی شناسی قرآن نمایان است، کاشیکاری مساجد، خطاطی و نقش نگاره های دیوارها که چشمان زیباپسند را مجذوب خود می کنند، جنبه هایی از زیبایی شناسی قرآن است. قاریان به نوعی درون-مترجم قرآن هستند که با توجه به معنا و محتوای قرآن سبک قرائت و آهنگ آن را تغییر می دهند و معنای قرآن را در لحن و موسیقی جاری در قرائت آیات، برگردان می کنند.
.2 زیبایی شناسی در قرآن
علاوه بر گزینش واژگانی، چینش واژگان و تقدم و تاخر آنها در ایجاد زیبایی و آهنگین کردن آیات نقش بسزایی دارد. این چیدمان در سراسر آیات الهی بر اساس زیبایی و خوش آهنگی، معانی لطیف و بدیع، عدم وجود ثقل در واژگان، ترکیب و چینش واژگان بر اساس لطافتهای موسیقایی و معنوی به چشم می خورد. - امیری، - 1386 از دیگر ویژگیهای اعجازی و زیبایی شناختی قرآن "فراشعری" بودن این کتاب الهی است.
.3 موسیقی قرآن کریم
قرآن کریم دو نوع موسیقی یا به تعبیری نظمآهنگ دارد: موسیقی ظاهری و موسیقی باطنی. " مراد از نظمآهنگ یا موسیقی ظاهری، آهنگ خاصی است که از نحوه چینش حروف و کلمات قرآنی پدید می آید و هنگام شنیدن قرآن کریم به گوش می رسد. این نظمآهنگ دارای نظمی شگفت انگیز و ار تباط بسیار دقیق با معانی و مقاصد آیات و سوره هاست که الفاظ قرآن را روان و شیوا می سازد" - خوش منش، . - 1381 موسیقی یا نظمآهنگ باطنی قرآن مهمتر از موسیقی ظاهری است: "موسیقی باطنی سری از اسرار معماری قرآن است که هیچ ترکیب ادبی در آن مشارکت ندارد. این موسیقی، موسیقی روح است و در اعماق روح نفوذ می کند. موسیقی و آهنگ باطنی قرآن بر خلاف موسیقی ظاهری، مربوط به نوای احساس انگیزی است که در اثر پیوند و موانست بیا لفظ و معنی پدید می آید.
.4 بیان مسئله
آیات قرآن دارای وزن و قافیه است، اگرچه شعر نیست و به عنوان فراشعر تلقی می گردد. این کتاب تمام ویژگیهای زیبایی شناسی را در بر میگیرد. رابطه بین حروف و معنا در واژگان قرآنی، یکی از ویژگیهای زیبایی شناختی آن است. از آنجاییکه پژوهشگر دریافته که ترجمه های موجود از قرآن در زمینه ی برگردان زیبایی شناسی و موسیقی آن نامتناسب است، هدف این پژوهش را بر مشخص کردن ویژگیهای زیبایی شناسی قرآن و مقایسه با ترجمه های مرتبط با آن و یافتن نقاط ضعف و قوت کار مترجمان در برگردان این ویژگیها نهاده است. و در آخر پیشنهاداتی برای تقویت این امر چه در نظریه و چه در کاربرد را ارائه داده است. واین پیامدها می تواند هشداری باشد برای مترجمان در امر خطیر ترجمه آیات قرآن، برای داشتن حساسیت و تعهد در ارائه برگردان این پیام موسیقایی الهی.
.5 روش شناسی پژوهش
روش اتخاذ شده برای این پژوهش، "نظریه ی زمینه" ایست - grounded theory - که زیر شاخه ای از پژوهشهای کیفی است. طبق گفته فلیک - 2014 - نظریه ی زمینه ای، رویکرد پژوهشی است که در آن جمع آوری داده ها و تحلیل آنها همزمان صورت می گیرد. هر بخش بخش دیگر را شکل می دهد و تحلیل هم به موازات آن انجام می پذیرد. در این پژوهش، پژوهشگر داده های خام را پرورش داده و در فرایند پژوهش کد ها رشد کرده و نتایج از آنها حاصل گردید.
.6 ابزارهای پژوهش
این پژوهش و جمع آوری داده های آن از نوع کیفی بوده است.برای رسیدن به نتایج معقول و معتبر از "سه وجهی سازی" - triangulation - استفاده شد.
