بخشی از مقاله
چکیده:
هدف اصلی این پژوهش ساخت و اعتباریابی کیفی آزمون فرافکن تصویری برای شناخت ویژگی های رفتاری دانش آموزان در موقعیت های احتمالی چالش برانگیز مدرسه است. جامعه ی پژوهش دانش آموزان 14-16 ساله دوره دوم سه دبیرستان استان تهران است .نمونه پژوهش به طور ناهمگون از سه دبیرستان استان تهران با معرفی مدیر و معاون های مدارس به تعداد 103 نفراعم از آنهایی که مشکلات انظباطی داشتند یا نداشتند انتخاب شد.مراحل ساخت آزمون عبارت بودند از : .1 انتخاب موقعیت های چالش برانگیز رفتاری مدرسه .2 طراحی محرکهای تصویری برای ابداع داستان ها . 3 بررسی توان فرافکنی تصاویر طراحی شده و روایی آنها با اجرا بر روی یک گروه نمونه ی محدود
.4 انجام اصلاحات ضروری در هر یک از طرح های تصویری .5 انتخاب نهایی ده تصویر از میان تصاویرتهیه شده. بعد از اخذ داستان از 103 دانش آموز نمونه ی پژوهش، با روش تحلیل محتوای قیاسی و استقرایی اطلاعات آنها استخراج شد و برای بررسی میزان فرافکنی با مولفه های آزمونTAT مقایسه گردید. جهت بررسی روایی درونی آزمون نتایج کارکرد 10 نفر که به صورت تصادفی انتخاب شدند با داده های حاصل از سه منبع اطلاعاتی شامل: .1معاون مدرسه .2همکلاسی و . 3 مادر دانش آموزان با روش همسوسازی مورد مقایسه کیفی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آزمون محقق ساخته توان فرافکنی ویژگی های رفتاری دانش آموزان را در موقعیت های مربوط به مدرسه دارد.
واژگان کلیدی : آزمون فرافکن ، موقعیت های چالش برانگیز مدرسه
مقدمه :
کیسر4 و کر - 2004 - در یک جمع بندی خانواده ، همسالان و بافت های فرهنگی مدرسه را سه عامل اصلی تعیین کننده ی مسائل انضباطی نوجوانان در مدرسه می دانند. به این ترتیب تأثیر این سه عامل بر دانش آموز نقش مهمی در شکل گیری کیفیت جهان خارج و مفهوم دیگران درذهن او وحتی درک و شناخت خودش ایفا می کند. تاثیر مدرسه و ارتباط با مسئولان و معلمان مدرسه چنان است که بین ادراک دانش آموز از رفتار معلم و خودپنداره وعملکرد تحصیلی دانش آموز رابطه ای معنادار وجود دارد - فانی، حجت االله ، - 1388 و حتی انتظارات مثبت معلم و انتقال آن به دانش آموزان، وضعیت تحصیلی شان را بهبود می بخشد و میزان افت تحصیلی را کاهش می دهد - امیراحمدی ، فرخی و اسدزاده، - 1388
گات فردسون5 و هیرشی6 بر این باورند که پنداشت از خود مثبت به لحاظ احساس ارزشمندی و پنداشت از خود به عنوان یک دانش آموز موفق نقش اساسی در تعیین پاسخ دانش آموز به محرک های خارجی دارد و شکل گیری این خود پنداشت ها به شیوه های تربیتی والدین و مسئولان مدرسه بستگی دارد - سخاوت ، - 1381 بر اساس نظریه کوهن7 وقتی فرد احساس محرومیت می کند احتمالا" به خشونت روی می آورد چون احساس می کند جامعه در مقابل توزیع امکانات ناعادلانه عمل کرده است - نبوی ، سالمیان و حبیبیان ، - 1391 و این امر زمینه های گرایش دانش آموز به رفتارهای ضداجتماعی و بزهکاری را ایجاد می کند. از نظر گلاسر کودکی که در خانواده شکست می خورد و خود را طرد شده می داند احساس محبت و ارزشمندی نمی کند و بسیار تشنه و آرزومند محبت می ماند .
از نظر گلاسر احساس محبت و ارزشمندی دو نیاز اساسی انسان هستند که هویت او را شکل می دهند و وقتی درخانواده این دونیاز ارضاء نمی شوند فرد برای سامان دادن به هویت ضعیف خود، سعی می کند در جامعه و بخصوص از طریق پیوستن به افرادی از گروه همسالان که از حس هویت ضعیفی برخوردارند این هویت را به دست آورد. تلاش آنها برای به دست آوردن نوعی حس ارزشمندی و دوست داشتن دیگران تقریبا" همیشه ناکام می ماند و چون نمی توانند نیازهای خود را به اندازه ی کافی ارضا کنند و نمی توانند عشق و ارزشمندی را بیابند، عصبانی و ناکام شده در مقابل جامعه ای که فکر می کنند فرصت و امکان ارضای نیازهایشان را از آنها گرفته عکس العمل نشان می دهند. این عکس العمل یا تخاصم و پرخاشگری و زورگویی وقلدری است که به بزهکاری می انجامد و یا براساس ناکامی در پرخاشگری یا واهمه از جرم و بزهکاری به گوشهگیری و انزوای فرد میانجامد. - گلاسر، - 1380
مطابق پژوشها تقید اجتماعی احتمال بزهکاری را کاهش می دهد و روابط متقابل منجر به تقید اجتماعی می شود. این روابط متقابل که منجر به تقویت تقید اجتماعی می شوند عبارتند از : -1 درجه ی وابستگی نوجوان به خانواده اش، محیط و نهادهای اجتماعی بخصوص مدرسه -2 پذیرفتن هدفهای متعارف کل جامعه -3 شرکت در فعالیتهای اجتماعی -4 اعتقاد به اعتبار قواعد اخلاقی و اجتماعی - احمدی، 1388؛ به نقل از گسن، - - 1370 بنابراین تعاملات نوجوان در محیط خانواده و مدرسه نقش اساسی در شکل گیری تقید و تعهد اجتماعی او ایفا می کند. پژوهش های متعدد رابطه ی میان میزان تعهد به خانواده و مدرسه با گرایش یا عدم گرایش به بزهکاری را تایید می کنند - حسنوند و حسنوند ، - 1390 - احمدی ، خواجه نوری و مقدس ، . - 1379 دراین میان گروههای همسال نقش مهمی در تقویت رفتار بزهکارانه دارند - احمدی ، حبیب و دیگران، - 1388
درخصوص تأثیر دوستان صمیمی درگرایش به رفتارهای پرخطر می توان به اهمیت پذیرش و حمایت اجتماعی دریافت شده از آنها، توصیه ها ، مشاوره ها ، مهارت ها و استراتژی های حل مسئله و مواجهه با مشکلات دریافت شده از گروه دوستان در موقعیت های خطرزا ، در قالب آموزه های غیررسمی حاصل از شبکه اجتماعی بین گروه همسالان اشاره کرد ضمن اینکه روابط دوستی دارای کیفیت منفی مثل تضاد، درگیری و کنترل می توانند عوامل استرس زا باشند و عواطف منفی درون فردی را تشدید نمایند. - حبیبی ، فرردرو بشارت ، - 1390 درباره تأثیر همسالان و محیط مدرسه بر یادگیری و رفتار دانش آموز می توان گفت که عوامل اجتماعی ازجمله رفتار گروهی،
پذیرش همسالان، نقشهای اجتماعی، نظام های قدرت و سازمان مدرسه تأثیر فراوانی برامر یادگیری و پیشرفت دانش آموز باقی می گذارد. اگر نوجوان درجمع همکلاسانش فاقد جایگاه اجتماعی مطلوب و منزلت متناسب با آنچه گمان می کند باشد کارکرد اصلی او یعنی کسب دانش و پیشرفت تحصیلی مختل می شود. از طرفی، فرد به دلیل این که در می یابد که مورد توجه وعلاقه ی افراد دیگر نمی باشد تمایل به انزوا و تنهایی پیدا می کند و از میزان ارتباطات اجتماعی خود تا حد زیادی
