بخشی از مقاله
چکیده
امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از پردرآمدترین صنایع جهان میتواند نقش مهمی را در تأمین رشد اقتصادی کشورها ایفا کند،گردشگری برای ایران که وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی دارد، میتواند به عنوان راهی برای رهایی از وابستگی به درآمدهای نفتی و خروج از اقتصاد تک محصولی باشد، در این راستا گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب میآید که میتواند با برنامهریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیتها و محدودیتهای گردشگری روستایی، نقش مؤثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی برعهده داشته باشد
توسعه گردشگری در روستاها، گسترش فرصتهای شغلی، ایجاد درآمد اضافی و فقرزدایی را در مناطق روستایی به ارمغان میآورد مقاله حاضر از نوع توصیفی- فرا تحلیلی بوده و سعی شده از کلیه منابع موجود کتابخانه ای و اینترنتی که استفاده شده ضمن تعریف مفاهیم نظری و توسعه گردشگری روستایی به بررسی پرداخته شود در پایان نیز پیشنهادات و نتایج برون رفت ارائه شد.
-1مقدمه
برنامهریزان و سیاست گزاران توسعه از فعالیتهای گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد میکنند. امروزه گردشگری روستایی میتواند سبب ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و در نهایت رفاه و بهبود وضعیت معیشتی مردم شود پویایی اقتصاد روستایی از طریق انواع فعالیتهای مربوط به تمامی بخشهای اقتصادی، امری الزامی است
وستا به عنوان یک مکان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، زیستگاه جماعتی از مردم در خارج از محدوده شهرهاست که دارای هویت تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی مخصوص به خود میباشد - خورشیدی و معتمد، . - 1392 گردشگری روستایی با توجه به ظرفیتهای طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، میتواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعهی پایدار روستایی داشته باشد در واقع توسعهی گردشگری و توسعه ی روستایی دو عامل مرتبط به هم بوده که توسعه هر کدام بر دیگری اثری مثبت دارد یکی از منابع مهم طبیعی کشورکه میتواند کمک زیادی به توسعه ی اقتصادی و اجتماعی در سطح محلی، ملی و حتی جهانی بکند، منابع و پتانسیلهای موجود گردشگری در نواحی روستایی میباشد که در ایران به نحو مطلوبی بهرهبرداری نشدهاند
گذشته از منافع و مزایای مادی گردشگری، دلیل اهمیت یابی روزافزون این فعالیت در سراسر جهان این است که این فعالیت، راهکاری مناسب، برای نیل به توسعه پایدار به ویژه در کشورهای در حال توسعه است؛ چرا که گردشگری منبعی تمام نشدنی و نسبت به سایر فعالیتهای اقتصادی تأثیرات تخریبی زیست محیطی کمتری دارد در کشور ما، ضرورت توجه به صنعت گردشگری روستایی را از چند جنبه میتوان بررسی نمود: پاسخگویی به نیاز شهروندان، توسعه سیاست های منطقه ای و محلی و جلب توریست و سرمایه های خارجی
گردشگری روستایی اگر به نحو مناسبی برنامهریزی و مدیریت شود، منجر به یک فرآیند توسعه یافته برای حصول به پایداری توسعه در نواحی روستایی و نیز پایداری جوامع محلی در کلیه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نیز خود صنعت گردشگری می شود از طرفی گردشگری روستایی فعالیتی بسیار پیچیده است که با بخشهای گردشگری میشود دیگر جامعه و اقتصاد وجوه مشترکی دارد؛ در نتیجه دارای آثار و پیامدهای مختلفی میباشد که میبایستی در فرآیند برنامهریزی تمامی جوانب آن مورد توجه قرار گیرد تا از اثرات منفی جلوگیری شود و تاثیرات مثبت عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی مرتبط با آن افزایش پیدا کند
با تقویت گردشگری میتوان با ایجاد اشتغال و درآمد، استفاده از منابع محل، تنوع سازی اقتصادی و مشارکت اجتماعی در رفع مشکلات فراروی روستاها تأثیر به سزایی داشت و یکی از فرصتهای شکل گیری توسعه همه جانبه روستایی را مهیا کرده و به کند شدن روند تخلیه سکونت گاههای روستایی و جریان مهاجرت جمعیت روستایی کمک کند
از نظر توان های محیطی گردشگری، ایران سرزمینی چهارفصل و با تمدنی چند هزار ساله و با بیش از 65 هزار روستا از جاذبههای متنوع و منحصر بفرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی و طبیعی برخوردار است ؛ به همین دلیل در رتبه جهانی از نظر برخورداری از جاذبههای گردشگری در ردیف ده کشور برتر دنیا قرار گرفته است
صنعت گردشگری سومین پدیده اقتصادی پویا و در حال توسعه پس از صنایع نفت و خودرو به شمار میرود و سازمان توسعه و همکاری جهانی، این صنعت را پس از بانکداری، دومین بخش خدمات در تجارت بین المللی معرفی کرده است بنابراین، توجه به این مقوله مهم بسیار حائز اهمیت بوده و تحقیق در این راستا ضرورت مییابد. گردشگری روستایی میتواند یکی از گزینه-های مناسب برای کسب درآمد و ایجاد شغل و ایجاد تغییرات مثبت در درآمد روستایی در نظر گرفته شود توسعه گردشگری گرفته شود روستایی به عنوان یک بخش ارزشمند و رشد یابنده در زمینه رهیافت اقتصادی مطرح است
-2 مبانی نظری
لغت توریسم - Tourism - از کلمه تور - Tour - به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین Tourns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدا و مقصد و چرخش دارد که از یونانی به اسپانیا، فرانسه و در نهایت به انگلیس راه یافته است در فرهنگ لغت لانگمن توریسم به معنای مسافرت و تفریح برای سرگرمی معنا شده است در فرهنگ لاروس توریسم به معنای مسافرت برای تفریح ]لذت یا رضایت[ می باشد
اما واژه گردشگری روستایی، از دهه های 1950 میلادی به بعد گسترش یافت و در دهه های 1960 و 1970 میلادی بیشتر در زمینه اقتصاد گردشگری روستایی برای کشاورزان و جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت گردشگری روستایی بخشی از بازار گردشگری و منبعی برای اشتغال و درآمد بوده و می توان آن را ابزار مهمی برای توسعه اقتصادی – اجتماعی و اکولوژیکی جوامع روستایی قلمداد کرد؛ اداره امور کار آمریکا در زمینه گردشگری روستایی تعریف زیر را ارائه کرده است:
" بازدید از مکانی غیر از مکان معمول کار و ز ندگی خود که خارج از محدوده استاندارد آمار شهری است، در زمانی که فعالیتی غیر از فعالیت کاری در منطقه مورد نظر انجام شود که هدف چنین بازدیدی ممکن است تحقیق، تفریح، درمان و ... باشد" - رستمی و زارعی، . - 1390 به گفته ی گانون - 1994 - ، توسعه ی گردشگری در نواحی روستایی میتواند زمینه ساز رشد اقتصادی، تنوع بخشی اقتصاد روستایی، ایجاد اشتغال و درآمد، کاهش مهاجرت های خارجی و امکان جمعیت پذیری، بهبود زیرساختها، و موارد دیگر در مناطق روستایی شود
سه دیدگاه مهم در گردشگری روستایی عبارتند از:
-1 گردشگری روستایی به عنوان راهبردی برای توسعه روستایی: رهیافتهای که گردشگری را به عنوان یک راهبرد برای نواحی روستایی به کار می گیرند، در متون مختلف به چشم می خورند، این رهیافتها با توجه به روند روز افزون تخریب روستاها و افول کشاورزی سعی درارائه راهبردهای جدیدی برای احیای نواحی روستایی از طریق فعالیت های مکمل و یا متحول کردن این نواحی با توجه به منابع طبیعی و انسانی آنها دارند و تنها راه احیا مجدد این روستاها را ارائه برنامه های و استراتژیهای جژئی می دانند که بتوانند هم از منابع انسانی و طبیعی آنها بهره ببرند و هم بتوانند باعث ایجاد درآمد و افزایش رفاه ساکنان نواحی روستایی بشوند، از این رو آنها معتقدند
که از طریق گسترش و بسط گردشگری به عنوان جایگزینی برای فعالیتهای کشاورزی در این نواحی می توان به این مهم دست یافت.
به همین منظور این استراتژیها معمولا دو رویکرد زیر را دنبال میکنند:
-1 گردشگری روستایی به عنوان راهبرد توسعه؛
-2 متحول سازی نواحی روستایی کمتر توسعه یافته
