بخشی از مقاله

چکیده :

مکانیسم توسعه پاك - قخه - یک مکانیسم همکاري بین المللی است که تحت پیمان کیوتو بنا نهاده شده است و منابع بسیار مهمی را براي دستیابی به توسعه پایدار از طریق ترویج سرمایه گذاري در پروژه هاي سازگار با محیط زیست در اختیار کشورهاي در حال توسعه قرار می دهد. بر اساس آمار منتشر شده توسط کنواسیون تغییرات آب و هواي سازمان ملل ایران علیرغم برخورداري از پتانسیل هاي لازم با ثبت چهار پروژه در سازمان توسعه پاك بین الملل تا کنون سهم بسیار ناچیزي از این بازار بین المللی برده است ،این درحالی است که کشورهاي چین، هند و برزیل به ترتیب با 1447، 683 و 193 پروژه ثبت شده بیشترین جذب سرمایه را به خود اختصاص داده اند .

- 2 - در این مقاله سعی شده است، با تجزیه و تحلیل تجربه هاي موفق کشورهاي فوق در به ثبت رساندن پروژه هاي بین المللی و بررسی موارد ذیربط در کشور ،چالش ها و موانع موجود درراستاي طراحی و اجراي پروژه هاي مرتبط به این مکانیسم در ایران و عدم بهره برداري منافع زیست محیطی و مالی مناسب توسط ارگان هاي دولتی و خصوصی از این فرصت بین المللی،شناسایی و پس از تجزیه و تحلیل چالش ها و موانع ، راهکارهاي عملیاتی جهت رفع آن ها در مدیریت انرژي کشور - وزارت نفت و نیرو - ارائه گردد .

مقدمه :

در دنیاي امروز و عصر تکنولوژي با توجه به روند رو به رشد جمعیت جهان و افزایش سطح رفاه جوامع که با ایجاد مصارف جدید انرژي توام بوده است، دغدغه تامین انرژي و تداوم استفاده از آن در مسیر توسعه پایدار را ، به بحران و چالش هاي پیش روي بشر افزوده است .بدیهی است اجتناب از این پدیده ناگوار جز با اقدامات اساسی در جهت بهینه سازي مصرف انرژي و افزایش سهم انرژي هاي تجدید ناپذیر در تامین انرژي جهان ،جلوگیري از تخریب جنگل ها ، تغییر کاربري زمین و کاهش انتشار آلاینده هاي زیست محیطی امکان پذیر نمی باشد .بر این اساس اکثر نهاد ها و موسسات بین المللی ،معیار کاهش آلایندگی هاي زیست محیطی را ملاك ارزیابی برنامه هاي خود در توسعه پایدار قرار داده اند .

در این راستا، مجمع عمومی سازمان ملل آغاز مذاکرات مربوط به ایحاد یک چهارچوب حقوقی در زمینه تغییر اب و هوا را در دسامبر سال 1990 میلادي اعلام کرد و کمیته مذاکرات بین الدول کنوانسیون تغییر آب و هوا را بمنظور تدوین این کنوانسیون ،نهادینه نمود.کنوانسیون تغییر آب و هوا در سال 1992 میلادي در اجلاس ریو با هدف تثبیت غلظت گازهاي گلخانهاي ناشی از فعالیت هاي صنعتی در سطحی که از آسیب هاي ناشی از تغییرات اقلیمی بر زندگی انسان و حیات روي زمین بکاهد، تدوین شد و از سال 1994 میلادي اجرایی گردید. اهم اهداف کنوانسیون و فعالیت هاي مرتبط با آن به قرار زیر است: - 3 -

1.    تثبیت غلظت گازهاي گلخانهاي در جو در سطحی که از اثرات خطرناك فعالیت هاي بشر بر سیستم اقلیم جلوگیري نماید.

2.    ارائه گزارش دوره اي وضعیت ملی تغییر آب و هوا به کنوانسیون، توسط کلیه کشورهاي عضو

3.    تهیه میزان انتشار گازهاي گلخانهاي و جذب توسط چاهک هاي جوي بصورت دورهاي.

4.    تنظیم و اجراي برنامههاي کاهش انتشار گازهاي گلخانهاي.

5.    همکاري و توسعه روش هاي انتقال تکنولوژي براي کاهش انتشار در بخش هاي مختلف انرژي، حمل و نقل، صنعت، کشاورزي، جنگل و زایدات جامد و مایع.

6.    همکاري منطقهاي و بین المللی درتهیه روش هاي تطبیق با پدیده تغییر آب و هوا.

7.    در نظر گرفتن موضوع تغییر آب و هوا در سیاست ها و برنامه ریزي هاي توسعه.

پیمان کیوتو در سومین اجلاس اعضاء متعهدین ,مورخ 11 دسامبر 1997 میلادي در کیوتو ژاپن تصویب و به مدت یکسال جهت امضاي کشورها و اعضاي کنوانسیون باز گذاشته شد. از اهداف اساسی پروتکل، ایجاد ساختار اجرایی مناسب براي حصول به اهداف کنوانسیون و نیز تقویت تعهدات کشورهاي پیوست ع کنوانسیون در کاهش انتشارگازهاي گلخانه اي و انتقال کمک هاي فنی و مالی به کشورهاي در حال توسعه و کشورهایی که بشدت متاثر از آثار تغییر اقلیم هستند - ماده 4/8 تا 4/10 کنوانسیون - میباشد.

هر یک از اعضاء پیوست I پروتکل بطور مستقل یا مشترك توسط پیمان کیوتو متعهد شدهاند که انتشار گازهاي گلخانهاي را حذف و یا کاهش دهند؛ بطوریکه میزان انتشار شش گاز گلخانهاي کشورهاي توسعه یافته در محدوده سالهاي 2008-2012 میلادي به %5 زیر سطح انتشار سال 1990 میلادي کاهش یابد. تعهدات هر یک از کشورهاي توسعهیافته در ضمیمه B پیمان آورده شده است که محدوده این تعهدات از %8 کاهش - کشورهاي اتحادیه اروپا - تا %10 افزایش - جزایر کوچک - نسبت به سطح انتشار سال 1990 میلادي میباشد. پروتکل کیوتو با الحاق روسیه به پیمان کیوتو در اواسط ماه نوامبر سال 2004، در تاریخ 16 فوریه 2005 اجرایی شد.

جمهوري اسلامی ایران در سال 1375، با تصویب مجلس شوراي اسلامی و تائید شوراي نگهبان به عضویت کنوانسیون تغییرات آب و هوا درآمد. قانون الحاق ایران به پیمان کیوتو نیز در سال 1384 به تائید شوراي نگهبان رسید. - - 1 کشور ما بدلیل قرار گرفتن در بین کشورهاي در حال توسعه، در دوره اول تعهد - 2008-2012 - اجباري براي کاهش انتشارات خود ندارد. پروتکل کیوتو جهت کاهش انتشار و تسهیل انجام تعهدات کشورهاي توسعه یافته، مکانیسم هاي انعطاف پذیري تحت عنوان مکانیسم هاي مبتنی بر بازار در ماده 12 و سایر مواد تنظیم نموده است. بر اساس پیمان کیوتو، اعضاي متعهد میتوانند با اجراي پروژهها در سایر کشورها، سیاستهاي کاهش انتشار را از لحاظ اقتصادي توجیهپذیر نمایند. بدین منظور پیمان کیوتو جهت ایجاد ساختار مبتنی بر بازار سه مکانیسم زیر را تعبیه نموده است. این مکانیسم ها عبارتند از: - 5 -

    مکانیسم توسعه پاك1 - قخه -

    اجراي مشترك2 - عپ -

    تجارت انتشار1 - 3غ -

1.    مکانیسم توسعه پاك: پروژههایی که کشورهاي توسعه یافته جهت تحقق تعهدات خود در کاهش انتشار و همچنین کمک به توسعه پایدار در کشورهاي در حال توسعه اجرا مینمایند و به ازاي کاهش انتشارگازهاي گلخانه اي ، گواهی کاهش انتشار4 - لغه - دریافت مینمایند.

2.    اجراي مشترك: پروژههایی هستند که با توجه به تجارب تکنولوژیکی کشورها، به منظور اجراي تعهد یا اخذ گواهی، توسط برخی از کشورهاي صنعتی در سایر کشورهاي توسعه یافته بخصوص کشورهاي با اقتصاد در حال گذر - اروپاي شرقی - اجرا میگردند.

3.    تجارت انتشار: همانگونه که اشاره شد کشورهاي صنعتی تحت پیمان کیوتو متعهد به کاهش انتشار گازهاي گلخانهاي هستند - هر کشور تعهد مستقلی دارد - ؛ در راستاي این تعهدات اگر کشوري نتواند سهم تعهدات خود را در کاهش انتشار برآورده نماید، میتواند از کشورهاي صنعتی دیگر که بیش از سهم تعهد خود کاهش انتشار داشته است مجوز انتشار را خریداري نماید. که این موضوع را تجارت انتشار میگویند.

ضرورت بیان مسئله :

همانطور کهقبلاً اشاره شد پیمان کیوتو براي کاهش هزینههاي عمل به تعهدات، سه مکانیسم انعطاف پذیر تعریف کرده است که در بین آنها مکانیسم توسعه پاك تنها مکانیسمی است که کشورهاي در حال توسعه میتوانند در آن مشارکت داشته باشند. ماده 12 پیمان کیوتو به تعریف مکانیسم توسعه پاك اختصاص دارد.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید