بخشی از مقاله
چکیده
فرایند برنامه ریزی استراتژیک اساساً فرایندی هماهنگ کننده بین عوامل داخلی پروژه و فرصتهای خارجی آن می باشد. مدل استراتژیک برایسون که توسط فردی به همین نام مطرح شد، از مدل های بارز راهبردی است که با طی یک فرایند 10 مرحله ای، دستیابی به اهداف پروژه را بصورت هدفمند و استراتژیک محقق ساخته و به برنامه ریزان کمک می کند تا درک بهتر و روشن تری از پروژه داشته باشند. محور قرنی مشهد از جمله معابر راهبردی در خدمت زائر شهر مشهد می باشد که در حال حاضر با مشکلات عدیده ای مواجه است.تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی، سعی دارد تا با بهره از مدل استراتژیک برایسون،وضعیت راهبردی محدوده مطالعه را شناسایی و از این طریق، پیشنهاداتی جهت ساماندهی محور ارائه دهد. یافته های تحقیق نشان می دهند که ساماندهی بافت مورد مطالعه بایستی با نگرش حفظ و نگهداری آن توأم بوده و آرام سازی ترافیک درون بافت، تأکید بر پیاده مداری و تعریف پروژه های محرک شهری برای رسیدن به کیفیت شهری مطلوب، بایستی در دستور کار قرار بگیرد. در خاتمه چشم انداز و سیاست های تحقق اهداف، به عنوان محصول اصلی تحقیق، ارائه شده است.
واژههای کلیدی: ساماندهی، مدل استراتژیک برایسون، محور عامل، مشهد
-1 مقدمه
برنامه ریزی ها قبلا بیشتر براساس دیدگاه های عقلایی بوده است ، یعنی به صورت: آرمانها، اهداف، طرح ها و اقدامات، طرح ریزی می شدند. در این مدلها، ابتدا آرمانها و اهداف پروژه تبیین شده، سپس طرحها و اقدامات لازم انجام می گرفت. همچنین تغییر در شرایط محیط، سیاستها، نگرشها، دیدگاهها و... از عواملی هستند که بر این نوع برنامه ریزی تأثیر گذاشته و در نهایت باعث تغییر برنامه میگردند. برنامه ریزی در چنین شکلی، ظرفیت و توانایی مقابله با چنین تغییراتی را نداشت و منجر به شکست میگردید. به وجود آمدن چنین شرایطی موجب رشد این تفکر شد، که در برنامه ریزی باید بتوان مطابق با تغییرات، جهت حرکت پروژه را تغییر داد و جهت و رفتار جدیدی را در پیش گرفت. این نگرش زمینهساز ابداع برنامه ریزی استراتژیک شد. برخلاف برنامه ریزی سنتی که در آن آرمانها و اهداف تعیین میشوند هدف برنامه ریزی استراتژیک، تبیین و تدوین استراتژی است - امیدوار، . - 1384
فرایند برنامه ریزی استراتژیک اساساً فرایندی هماهنگ کننده بین عوامل داخلی پروژه و فرصتهای خارجی آن میباشد. هدف این فرایند نگریستن از درون »پنجره استراتژیک« و تعیین فرصتهایی است که پروژه از آنها سود میبرد یا به آنها پاسخ میدهد - همان منبع - .بر طبق تعریف برایسون - - 2004 برنامه ریزی استراتژیک تلاشی منظم برای تولید تصمیمات و اقدامات بنیادی برای شکل دهی و جهت دهی به یک سازمان و آنچه که انجام می دهد و دلایل وجودی آناست - . - Bryson,2004ویلکینسون و مونکهوس - - 1994 برنامه ریزی استراتژیک را اینگونه تعریف می کنند: روشی که برای اداره یک سازمان از طریق اولویت بندی استفاده آن از منابع بر طبق اهداف تعریف شده، با تلاش برای حرکت در مسیر توسعه در طول دوره زمانی مشخص استفاده می شود - . - Wilkinson,G. & Monkhous,1994نوشتار حاضر با تاکید بر اتخاذ نگرش استراتژیک در تهیه انواع طرح های شهری، بر آن است تا ساماندهی محور شهری عامل را از طریق فرایند 10 مرحله ای برایسون که از انواع مدل های برنامه ریزی استراتژیک است، انجام دهد.
-2 روش تحقیق
این تحقیق به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ روش از نوع توصیفی-تحلیلی است. جمع آوری داده ها مبتنی بر بررسی های کتابخانه ای، مصاحبه و مطالعات میدانی انجام شده است. سپس مجموعه یافته ها، توسط تکنیک SWOT، طبقه بندی شده اند. تکنیک سوات یکی از روش های اساسی جهت ایجاد نظم و مناسبات ویژه بین مسائل استراتژیک است و از بهترین تکنیک ها برای تحلیل و هدایت محیط محسوب می شود.در پژوهش حاضر، برای اتخاذ نگرش استراتژیک، مدل برایسون استفاده شده است. ساختار مدل شامل 10 مرحله زیر است: - 1 - توافق اولیه، - 2 - تعیین وظایف، - 3 - تحلیل ذینفعان، - 4 - تنظیم بیانیه مأموریت پروژه، - 5 - شناخت محیط پروژه، - 6 - تعیین موضوعات استراتژیک پیش روی پروژه، - 7 - تعیین استراتژیها، - 8 - شرح طرحها و اقدامات، - 9 - تنظیم دورنمای پروژه برای آینده و - 10 - برنامه عملیاتی یکساله - . - Bryson,2004
-3 مبانی نظری
-1-3 ساماندهی
واژه فارسی »ساماندهی« و معادل انگلیسی آن "Organizing - Ordering" به معنای نظم دادن، مرتب کردن و سرو صورت دادن، به کار می رود.نظام های اصلی ساماندهی محورهای شهری عبارتند از:
➢نظام عملکردی: موقعیت پروژه، ترکیب فعالیت، نحوه استفاده از زمین و مالکیت اراضی.
➢نظام کالبدی: بلوک بندی، توده و فضا، قدمت و کیفیت ابنیه، وضعیت نماسازی، فضاهای همگانی، تصویر ذهنی، اقلیم و محیط طبیعی
➢نظام منظر شهری:کانون ها و کریدورهای دید، نشانه های شهری و خط آسمان
➢نظام تاسیسات و تجهیزات شهری: نحوه هدایت آبهای سطحی و شبکه های تاسیسات
➢نظام جمعیت و اقتصادی: جمعیت، نرخ باسوادی و وضعیت سکونت
