بخشی از مقاله
چکیده
پایداری نظام جمهوری اسلامی ایران، همیشه به عنوان الگویی از مقاومت برای حرکت به سمت استقلال و نفی وابستگی برای تمام ملل جهان بوده است.در این مقاله تلاش می شود نسبت بین »سبک های زندگی اسلامی« و »اقتصاد مقاومتی« مورد بررسی قرار گیرد. سبک زندگی نتیجه همه انتخاب ها و گزینش هایی است که فرد نسبت به خود انجام می دهد و اقتصاد مقاومتی مجموعه تدابیر و راهکارهایی است که برای پیشبرد امور اقتصادی در شرایط مقاومت در همه زمینه های مرتبط با اقتصاد به کار گرفته می شود. بررسی ها نشان می دهد که سبک زندگی اسلامی و قرآنی مناسب ترین سبک زندگی برای دوره اقتصاد مقاومتی است. لذا از سویی تحقق و پیشرفت همه جانبه در ابعاد گوناگون زندگی و ایجاد تمدن نوین اسلامی حاصل می کند و از سوی دیگر سعادت دنیوی و اخروی فرد و جامعه را به دنبال دارد. در نهایت پیشنهادات کاربردی در راستای نتایج تحقیق ارائه شده است.
واژگان کلیدی: اقتصاد مقاومتی، سبک زندگی، سبک زندگی اسلامی، سبک زندگی قرآنی، انسان اقتصادی مطلوب
مقدمه و بیان مساله
شیوه زندگی یا » سبک زندگی«1 از جمله مفاهیم مردم شناسی و علوم اجتماعی و علم جامعه شناسی است . سبک زندگی معنایی است که از به هم شیوه تنیدگی و پیوند عوامل متعددی که در شیوه های زندگی تأثیرمی گذارند به وجود آمده است. سبک زندگی برای تحقق شیوه زندگی اسلامی در جامعه ای با شرایطی متفاوت از اصول این الگوی زندگی و همچنین برای تغییر اوضاع فرهنگی اقتصادی، لازم و بلکه ضروری به نظر می رسد. به عبارت دقیق تر با اقتصاد سرمایه داری، سبک زندگی، اسلامی نمی شود. لذا برای تحقق سبک زندگی اسلامی باید به مکتب اقتصاد اسلام رجوع کرد. مکتب اقتصادی اسلام برگرفته از آموزه های غنی است که سبک و راه و رسم زندگی اسلامی را در جامعه نشر می دهد که برای نمونه به برخی از آنان می اشاره شود: اسراف باعث فقر و میانه روی موجب بی نیازی می شود - امام صادق - ع - وسائل الشیعه، ج15 ص258 ، ح. - 8
و یا اینکه هر کس میانه روی کند، خداوند بی نیازش سازد - پیامبر اسلام - ص - کافی، ج4 ص95،ح. - 1 خوش ترین زندگی، زندگی با قناعت است - امام علی - ع - ،غرور الحکم،ح. - 298 برای معرفی سبک زندگی اسلامی می توان به » درخت سبک زندگی « اشاره کرد . آدلر و پیروانش سبک زندگی هر فرد را از شکل گیری تا پیامدها و آثارش به یک درخت تشبیه نموده اند:ریشه های این درخت همان ریشه های سبک زندگی است که شکل گیری آن را بیان می کند .ساقه این درخت درباره اعتقادات و نگرش های کلی افرا - شامل اعتقادات وعواطف وحتی آمادگی وغیره - است .شاخه ها و سرشاخه ها ی این درخت، وظایف زندگی هستند.در حقیقت سبک زندگی واقعی همان شاخه ها و سرشاخه هاست .سبک زندگی اسلامی - سرشاخه ها - در سه سطح فردی، خانوادگی اجتماعی مطرح می شود - کاویانی،. - 2:1388
واژه دیگری که باید از سبک زندگی تمیز داد واژه »رسم و رسوم عامه« است این واژه در لغت نامه وبستر روشی از تفکر ،احساس یا کنش که میان گروهی از مردم ، مخصوصا به عنوان راه و روش عرفی رایج است - . - Merriam 2013,Websterولی آلفرد آدلر2 معتقد است سبک زندگی، یعنی کلیت بی همتا و فردی زندگی که همه فرایند های عمومی، ذیل آن قرار دارند - آدلر، 1956 ،. - 191 فاچینو3 معتقد است که سبک زندگی مهمترین عاملی است که هرکس زندگی خود را بر اساس آن تنظیم می کند. براین اساس، سبک زندگی مجموعه عقاید، طرح ها و نمونه های عادتی رفتار، هوی و هوس ها و شیوه های تبیین شرایط اجتماعی یا شخصی است که نوع خاص واکنش فرد را تعیین می کند - فاچینو و همکاران،2003، . - 311 و اما اقتصاد مقاومتی4 در ایران در سال 1389،اولین بار توسط مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از کارآفرینان کشور مطرح شد.
اقتصاد مقاومتی در حقیقت، اقتصادی را ترسیم می کند که توانایی مقابله با شوک های وارد شده بر اقتصاد را دارد. چنین اقتصادی باید قابلیت انعطاف در شرایط مختلف و توانایی عبور از بحران را داشته باشد. اقتصاد مقاومتی را به طورخلاصه می توان اقتصادی عنوان کرد که در آن علاوه بر تعامل پویا با دنیای خارج و استفاده از تجارت آزاد،امنیت اقتصادی کشورحفظ شده و نوسانات محیط بینالمللی اقتصادی و تهدیدهای آن، کمترین تأثیرسوء را در روند بلندمدت متغیرهای کلان اقتصاد داشته باشد.چنین اقتصادی مسلماباید از تمامی توانمندی های خود برای استفاده حداکثری از ظرفیت ها استفاده کرده و تلاش کند تا بر روی منحنی امکانات تولید حرکت کند - دفتر مطالعات اقتصادی مجلس شورای :اسلامی 2،1391 - .انسان ها باید در زندگیشان معنایی را ایجاد کنند که برای آنها امکان درک معنای جهان را فراهم کند.
سبک زندگی اسلامی و اعتقادات مذهبی معنای اساسی زندگی را برای افراد ایجاد می کنند و یک منبع معتبر و قابل اعتماداز معنا در زندگی فردی هستند.باتوجه به مطالب ذکر شده می توان چنین بیان کرد که سبک زندگی اسلامی می تواند در اقتصاد مقاومتی کشور نقش داشته باشد برای اینکه سبک زندگی اسلامی و استفاده از آموزه های دینی همانند کشتی نجات است که همه افراد بخصوص کودکان وجوانان و نوجوانان را از طوفان ها عبور می دهد و به ساحل آرامش و رستگاری می رساند. بطوریکه اریکسون معتقد است در سنین نوجوانی فرد نسبت به هویت خود آگاهی به دست می آورد و خود با وحدت بزرگتری از گذشته در ارتباط با گروه ،شغل، جنس، فرهنگ ومذهب در نوجوانی شکل می گیرد - کروگر5،. - 2010
با توجه به نوع نگاه جوانان به دین و تاکید مقام معظم رهبری به اقتصاد مقاومتی و سبک زندگی اسلامی که از اهمیت بسزایی برخوردار هستند این پژوهش صورت گرفت تا بتوانیم با راه کارها و اقدامات لازم و آموزشی مناسب به ارتقا و پیشرفت آنها در جامعه بپردازیم. مراد سیف - 1391 - به بررسی الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران پرداخت. این تحقیق ریسک تخریب اقتصاد ملی و نیز سناریوهای رفتاری کشورها را مورد بحث قرار می دهد و محورهای چهارگانه فنریت اقتصادی را بیان می کند همچنین راهبردهای چهارگانه مقابله، خنثی سازی، جذب و ترمیم و پخش بر مسأله تحریم اقتصادی غرب و تشریح و مصادیق آن ها را معرفی می کند . تابلی و همکاران - 1392 -
به بررسی الزامات اقتصاد مقاومتی و ارتباط آن با الگوی سبک زندگی پرداختند. نتایج این تحقیق مشخص می کند که تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند بسترسازی در عرصه های خودباوری و توانایی فکری و عملی، کار و تلاش مفید، منابع انسانی و مالی و برنامه ریزی است تا همه نیازهای جامعه فراتر از تقاضا و تولید و عرضه شود؛ بی آن که تحت تأثیر هرگونه فشار جوامع استکباری قرارگیرد. و اما معلمی - - 1391 معتقد است که الگوی اقتصاد مقاومتی یک الگوی اسلامی است که کیفیت تعامل و ارتباط اقتصادی با کشورهای خارجی را تعیین می کند؛ به گونه ای که از سویی ناظر به اوضاع داخلی اقتصاد کشور و پوشش نقاط ضعف است و از سوی دیگر با اتکا بر نقاط قوت اقتصاد داخلی، حقوق پایمال شده ملت را از کشورهای متجاوز استیفاء می کند - معلمی:1391،. - 2
مفهوم اسلامی در سبک زندگی
سبک زندگی اسلامی دو اصل دارد:» بینش اسلامی و منش اسلامی «بینش همان مبانی اعتقادی و باورهای اسلامی سبک زندگی را تشکیل میدهد و منش دو بعد مبانی اخلاقی و ارزش های اسلامی و حقوقی را شامل می شوند که این دو با هم به اعمال و رفتار افراد معنی می بخشد . در این صورت هسته مرکزی سبک اسلامی را توحید و خداباوری تشکیل می دهد که شالوده دین اسلام است و با سایر اعتقادات اسلامی زنجیره ای از آداب را پدید می آ ورد که خود بعدی از هستی اجتماعی می شود . مفهوم اسلامی بودن ، انعکاس »مجموعه عقاید اخلاق، قوانین ومقرراتی است برای اداره امور جامعه انسانی و پرورش انسانها باشد - «جوادی آملی . - 93:1372درحقیقت ،دین راه زندگی ای است که آدمی دردنیا آن رامی پیماید - طباطبایی،. - 134:1372معرفت ونهضت همه جانبه به سوی تکامل است که چهار بعد دارد:اصلاح فکر وعقیده ،پرورش اصول عالی اخلاق انسانی ،حسن روابط افراد اجتماع ،حذف هرگونه تبیض های ناروا .هر دینی از دوبخش تشکیل می گردد -1:
