بخشی از مقاله
چکیده
درطی سال های اخیر نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه نظری و عملی اقتصادی با مسائلی مواجه شده که بی سابقه بوده است که این امردر نهایت موجب طرح مفهوم ا قتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری گردید. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک زندگی اسلامی درتحقق اقتصاد مقاومتی بود. روش به کاررفته درپژوهش توصیفی -تحلیلی بود. نحوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و مرورکتب و همچنین مصاحبه ازاساتید دانشگاه بود نتایج حاصل نشان می دهد تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند سبک زندگی اسلامی می باشد .
مقدمه:
با ظهور انقلاب ا سلامی شکل نوینی از حکومت در جهان پدیدار شد که به هیچ وجه بنای سازش با قدرت های ا ستکباری را نداشت و به مبارزه با آنها می پرداخت. که این امر موجب عداوت و دشمنی بین ایران اسلامی و استکبار جهانی شد ظهور چنین حکومتی آن هم در قلب انرژی دنیا یعنی خاورمیانه به هیچ وجه چیزی نبود که قدرت های ا ستکباری تاب تحمل آن را داشته باشند.و این امر باعث شد تاقدرت های استکباری با تمام قوا به مبارزه با انقلاب اسلامی بپردازند و در مسیر این مبارزه دست به تحریم هایی در عرصه های گوناگون سیاسی ،اقتصادی، تکنولوژیکی،مدنی،بهداشتی درمانی و...بزند.از آنجا که یکی از مهم ترین این عر صه ها. عر صه اقت صادی می با شد.
بنابراین - انقلاب ا سلامی مکلف به نوآوری و نظریه پردازی و الگو سازی در عرصه های جدید اقتصادی شد.هر کشوری که علم استکبار ستیزی را بر پا کند نیازمند چنین الگویی است - - رضوی،مهرزاد،1392، - 2بنابر این می توان گفت که اقتصاد مقاومتی یکی از الزامات اقتصادی ایران محسوب می شود.که در سالهای اخیر از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح شده است . پیشینه ی آن به دوره ی قاجاریه و وتاسیس دولت اسلامیه بر می گردد که یکی از نمونه های عملی و موفق اقتصاد مقاومتی می باشد .
نام گذاری این سال هم که نمونه کامل شده سالهای قبل درباره اقتصاد مقاومتی می باشد نیز بر این نکته تاکید می کند. اقتصاد مقاومتی نوعی اقتصاد مقاوم در برابر چالش های اقتصادی جهانی می باشد که در طی زمان رویارویی اقتصاد کشور با این چالش ها نقاط فشار را گاهی به فرصت های پیشرفت تبدیل می کند و به رشد و توسعه اقتصادی ادامه می دهد.تحقق چنین اقتصادی تا حد بسیار زیادی وابسته به همیاری مردم و سبک زندگی ایشان می باشد .
سبک زندگی مجموعه ایی از محور هایی می باشد که مردم برای تعریف خود و تفاوت هایشان از آن استفاده می کنند .به نظر میرسد سبک زندگی اسلامی مهم ترین منبع هویتی جامعه ما در میان انبوه سبک های زندگی موجود در جهان باشد. ازآنجایی که سیا ست های مطرح شده از سوی رهبر معظم - مدظله العالی - متاثر از سبک زندگی مطرح شده از سوی قرآن و سیره و سنت پیامبر - ص - و ائمه اطهار - ع - می با شد گمان می رود بتوان سبک زندگی ا سلامی را یکی از مهم ترین و شاید مهم ترین مولفه های تحقق اقتصاد مقاومتی دانست.
براین اساس هدف از این پژوهش ارائه تصویری واضح از رابطه سبک زندگی اسلامی و جایگاه آن در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی در برابر استبداد جهان می باشد. چنان که بیان شد یکی از عرصه های تحقق اقتصاد مقاومتی سبک زندگی اسلامی می باشد. سوال اصلی این تحقیق عبارت است از : آیا رابطه ای بین تحقق اقتصاد مقاومتی و سبک زندگی اسلامی می باشد ؟ برای پیگیری این مو ضوع لازم ا ست ابتدا به مفاهیمی مانند سبک زندگی و اقت صاد مقاومتی از جهات گوناگونی نگاه شود و سپس بر اساس اطلاعات بدست آمده به رد یا تائید را بطه سبک زندگی با اقتصاد مقاومتی پرداخت.
مبانی نظری سبک زندگی
در علوم اجتمایی به معنی الگوی کنش های مرجّح یا کنش های مرجعی که دارای الگو است تعریف گریده است.از همین رو سبک زندگی دو ویژگی را دارا می باشد . داشتن الگو و سبک. و وجود نوعی ترجیح و برتری درکنش ها به عبارت دیگر بسیار ی از رفتارهای موجود در جامعه برحسب اجبار یا عادت از سوی افراد تشکیل می شود . و قسمتی از رفتارهای جامعه از جایگاه انتخاب و ترجیح صورت میگیرد . این گزینش ها و انتخاب ها از باورها و سلیقه های افراد شکل گرفته ودر نتیجه باهم تنا سب و ربط دارد وبا حداقل هرد سته از رفتارهاینا شی از ترجیحاً درحوزه خود باهم تنا سب دارد. و از این منا سبات می شود الگو یا الگوهایی را بوجود آورد که این مناسبات یا الگومندی همان سبک زندگی است.
به طور کلی سبک زندگی حاکی از مجموعه عنا صرو عواملی ا ست که کم و بیش به طور نظام مند با هم ربط دا شته با شند. و یک کل را پدید می آورند و همین اتحاد و نظام مندی این کل را از کل های دیگر جدا می کند. عنا صر مربوط به سبک زندگی در چهار دسته طبقه بندی شده است : اموال - سرمایه داری و مصرفی - ،فعالیت ها - عادات ،شغل ، گزراندن اوقات فراغت و... - ،نگرش ها و گرایش ها و درنهایت روابط ان سانی افراد - مهدوی کنی 1387،ص63و - 64 آدلر نیز سبک زندگی را تج سم کامل فرد نگری در روان شنا سی فردی، می داند. سبک زندگی . یعنی کلیت بی همتا و فردی زندگی ، او معتقد ا ست . که سبک زندگی عمدتا در سالهای اولیه تا حدود پنج سالگی در انسان بنیاد نهاده می شود .
از نظر او سبک زندگی نه موروثی است و نه کاملا وابسته به محیط . او سبک زندگی را بیش ازهر چیز خلاقیتی می داند که حاصل کنار آمدن با محدودیت ها ، موانع ، تضادها و بحران هایی ا ست که فرد در م سیر پی شرفت به سوی آرمانش بروز میدهد - مهدوی کنی 1387ص - 124. مفهوم سبک زندگی براین اندیشه مبتنی است . که هر فردی در زندگی روزمره خود از الگو یا طرح رفتاری مشخص - مانند یک نظم عادی در کار ،اوقات فراغت ،و زندگی اجتماعی - وتکراری پیروی میکند. سبک زندگی تصمیم هایی هستند که هرکسی از روی اختیار درباره نحوه ی عمل روز مره خود اتخاذ میکند . سبک زندگی ملازم با نوعی انتخاب ازمیان تعداد زیادی از امکان های موجود است .
سخن گفتن از کثرت انتخاب نباید به اینگمان بینجامد.که درِ همه ی انتخاب ها به روی همه افراد باز است. یا آنکه همه مردم ت صمیم های مربوط به انتخاب های خویش را با آگاهی کامل از تمام امکانات موجود بر می گزینند. چه در عر صه کار و چه در عرصه مصرف ،برای همه گروه هایی که از قید فعالیت های سنتی آزاد شده اند انتخاب گوناگونی در زمینه سبک زند گی وجود دارد - گیدنز،1382ص، - 121 سبک زندگی در یک معنای عام و نه براساس آنچه در متون مطالعات فرهنگی به عنوان مساله ای پست مدرن شناخته می شود به عنوان تظاهرات بیرونی و علنی فرهنگ جامعه ای قابل ارزیابی است .
فرهنگ هرگروه ،اجتماع ،و یا جامعه ای دربر دارنده عناصر و اجزایی در ابعاد و لایه های گوناگون است که تجلی و ظهور عینی و بیرونی آن درقالب رفتارها و تعامل افراد با سایرین و نیز در شئون و ابعادی فرهنگ نظیر معماری ،شهر سازی، نوع پوشش ، رفتارمصرفی و....قابل رویت است - مصباح یزدی ، - 1392 سبک زندگی شیو ه ای است که فرد برای رسیدن به اهداف خود به کار می برد ،یعنی راهی برای ر سیدن به اهداف زندگی - لعلی و همکاران ،1391،ص - 65 و آدلر نیز معتقد ا ست . سبک زندگی ،یعنی کلیات بی همتا ی زندگی که همه ی فرایند های عمومی ذیل آن قرار میگرند و همچنین سبک زندگی را شیوه ی ن سبتا ثابت که فرد اهداف خود را به آن طریق دنبال میکند.
نیز تعریف کرد ه اند - کاویانی 1391، - 161 و درجایی دیگر نیز آن را الگوی زندگی فردی که در فعالیت ها ، دلبستگی ها و افکار شخصی خود را نشان می دهد - فیضی - 131 .1392 و مجموعه ای از رفتارها و عملکردهایی که یک فرد به منظور تامین نیازها و احتیاجات روز مره خود بکار می گیرد . شیوه ی زندگی هر فردی بیانگر هویت و معرف شخصیت آن فرد است . - شریفی - 146 .1391. سبک زندگی برای توصیف شرایط زندگی انسان استفاده می شود که ترکیبی از دو واژه سبک و زندگی است .در لغت سبک به معنی هماهنگی کامل میان الفاظ و اندیشه - محجوب 1376، - 13و زندگی به معنای حیات و زیستن است . - همان - و همچنین به معنای سیمای فکری انسان و راهی مطمن برای شناخت خلق و خوی انسان است - زرین کوب 1354 ، - 678 2
سبک زندگی اسلامی
برای معرفی سبک زندگی اسلامی می توان به درخت سبک زندگی اشارهکرد .آدلر و پیروانش سبک زندگی هرفرد را از شکل گیری تا پیامدها و آثارش به یک درخت تشبیه کرده اند .ریشه های این درخت همان ریشه های سبک زندگی است که شکل گیری آن را بیان می کند .ساقه این درخت درباره اعتقاداتونگرش های کلی افراد شامل - اعتقادات ،و عواطف وحتی آمادگی و... - است شاخه ها و سرشاخه های این درخت ،وظایف زندگی هستند در حقیقت سبک زندگی واقعی همان شاخه ها وسرشاخه هاست . سبک زندگی اسلامی - سرشاخه - در سه سطح فردی ، خانوادگی ، و اجتماعی مطرح می شود - کاویانی 1388،ص - 2 سبک زندگی ا سلامی دو ا صل دارد .
- بینش ا سلامی ، منش ا سلامی - بینش همان مبانی اعتقادی و باورهای ا سلامی سبک زندگی را ت شکیل می دهد و منش دو بعد مبانی اخلاقی و ارزش های ا سلامی و حقوقی را شامل می شوند که این دو با هم به اعمال و رفتارافراد معنی می بخشد . در این صورت هسته مرکزی سبک اسلامی را توحید و خدا باوری تشکیل می دهد که شالوده دین ا سلام ا ست وبا سایر اعتقادات ا سلامی زنجیره ای از آداب را پدید آورد که خود بعدی از ه ستی از هستی اجتماعی می شود .
مفهوم اسلامی بودن ، انعکاس مجموعه عقاید ،قوانین و مقرراتی است برای اداره امور جامعه انسانی و پرورش ان سانها - جوادی آملی ،1372 ، - 93 و همچنین معرفت و نه ضتهمه جانبه به سوی تکامل که چهار بعد دارد : ا صلاح فکر و عقیده ، پرورش اصول عالی اخلاق انسانی ، حسن روابط افراد اجتماع ، حذف هر گونه تبعیض های ناروا و هر دینی از دو بخش می شود یک عقایدی که حکم اساس دین را دارد .
مانند اعتقاد به توحید و معاد دو برنامه حرکت بسوی هدف که احکام و تکالیف نامیده می شوند و اخلاقیات و احکام فقهی را ت شکیل می دهد - م صباح یزدی ،28، 1370، - 1 سبک زندگی ا سلامی ازآن جهت که سبک ا ست به رفتاری می پردازد و با شناخت ها و عواطف ارتباط م ستقیم ندارد ولی بدان جهت که اسلامی است نمی تواند بی ارتباط با عواطف و شناخت ها با شد بر این اساس در سبک زندگی اسلامی عمق اعتقادات ، عواطف و نگرش فرد سنجیده نمی شود بلکه رفتارهای فرد مورد سنجش قرار میگیرد اما هر رفتاری که بخواهد مبنای اسلامی داشته با شد باید حداقل هایی از شناخت و عواطف ا سلامی را پ شتوانه خود قرار دهد .
در سبک زندگی از دیگاه روان شنا سی ،جامعه شناسی ،علوم پزشکی و ... فقط به رفتار نگاه می شود و به نیت ها کاری ندارد .ولی سبک زندگی اسلامی نمی تواند به نیت ها کاری نداشته باشد در عین حال که تاکید آن بر رفتار است به حداقل های عواطف و شناخت ها نیز نظر دارد در واقع در سبک زندگی می توان رفتارهارا به مهره های متعددی تشویق کرد که علوم انسانی به خود آن مهره ها و بدن ارتباط با عوامل دیگری می پردازند. نه تنها به خود آن مهره ها بلکه به آنچه سبب ارتباط آنها با هم می شود نیز می پردازد.
