بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی اسلامی به معنای زیستن بر اساس آموزههای اسلامی هست. هر یک از مؤلفههای سبک زندگی اسلامی برگرفته از مجموعهای از آموزههای قرآنی و روایی است. مؤلفههای سبک زندگی اسلامی عبارتاند از اعتدالگرایی، تدبیر، تجربهاندوزی، نگرش صحیح به دنیا، تشخیص راه رشد و مسیر پیشرفت، خانواده، معنویت، ارتباط، باورها و نگرشها، کار و اشتغال و سلامت. مؤلفهی خانواده و مؤلفهی اجتماعی مهمترین خرده مؤلفههای ارتباط است که بهصورت دو مؤلفهی مجزا به آن پرداختهشده است. مؤلفه سلامت که برخوردار از خرده مؤلفههای دیگر نظیر تغذیه و استراحت است سختافزار موضوع سبک زندگی اسلامی و مذهبی محسوب میشود و توجه به این مؤلفه موجب خواهد شد دیگر مؤلفهها نیز در جای خود بهدرستی عمل کنند.
مقدمه
هر یک از مؤلفههایی که در سبک زندگی اسلامی مدنظر قرارگرفته است، برگرفته از مجموعهای از آموزههای روایی است که با در نظر گرفتن خانوادهی حدیث این روایات، شکلگیری آن مؤلفه را ایجاب میکند. بهعنوان نمونه در سیستم مفهومی اسلام، توصیه میشود که یک فرد مسلمان در موضوع مدیریت زمان، اوقات شبانهروز خود را به چهار بخش تقسیم میکند و وظایف و مسئولیتهای خود را شناسایی نموده و تنظیم نماید. این تقسیمبندی چهارگانه که نه بهصورت مساوی - شش ساعتهای یکسان - بلکه بهصورت متعادل صورت میپذیرد، زمینهساز شکلگیری چهار وظیفهی کار، معنویت، ارتباط و فراغت میگردد و وظایف یک فرد مسلمان را در طی یک شبانهروز مشخص مینماید.
امام کاظم علیهالسلام در این رابطه میفرماید: « بکوشید وقت خود را چهار بخش کنید: بخشی برای مناجات باخدا، بخشی دیگر را برای امرارمعاش، بخشی را برای ارتباط با دیگران و معتمدانی که عیوبتان را گوش رد میکنند و در باطن به شما علاقه دارند و بخشی را برای لذتها و کامیابیهای مشروع و با این بخش است که بر سه بخش دیگر نیرو میگیرید. - حرانی، 1392، ص - 142 در کنار این دسته از روایات به مجموعه روایاتی برمیخوریم که مؤلفهی سلامت نیز به مؤلفههای سبک زندگی مذهبی اضافه میگردد.
روایاتی که درصدد پیشگیری از بیماری و پیری زودرس است حوزههای مختلفی همچون تغذیه، خواب، روابط جنسی، بهداشت و ورزش را گوشزد میکند تا فرد بیشازپیش متوجه مسئولیت و وظیفهی خود در قبال این مسئله گردد. - کلینی، 1385، ص - 214 مؤلفهی خانواده و مؤلفهی اجتماعی مهمترین خرده مؤلفههای ارتباط است که بهصورت دو مؤلفهی مجزا به آن پرداختهشده است. البته لازم به یادآوری است که تعیین میزان سهم هر یک از این مؤلفهها در سبک زندگی مذهبی، نیازمند پژوهشی جامع و میدانی است و از محدودهی این پژوهش خارج است.
.1 اعتدالگرایی
بر اساس آیه شریفهای از قرآن کریم، خداوند متعال امت اسلامی را امتی معتدل و میانه رو قرار داده است، خداوند متعال در این آیه چنین می فرماید:وکذلک» جعلناکم امهً وسطاً«؛ خداوند شما را این چنین امتی میانهرو قرار داد. بنابراین اعتدال از لوازم مهم سبک زندگی اسلامی است. امام علی علیهالسلام در سخنان حکیمانه خود در مواضع متعددی بر میانهروی و اعتدال تأکید نموده و در مقابل مسلمانان و مخاطبان را از افراطوتفریط پرهیز داده است.
البته آنچه اعتدال را برای انسان به ارمغان میآورد عقل و درایت است و آنچه انسان را از مسیر اعتدال دور میسازد و او را به سمت افراط وتفریط میکشاند، جهل و نادانی است؛ لذا میفرماید: »نادان را نمیبینی مگر اینکه یا در حالت تندروی است و یا در حالت کندروی!.« - دشتی، 1385، حکمت - 70 نیز آن حضرت علیهالسلام، مردان الهی را به دارا بودن صفت تعادل وصف میکند و میفرماید: ...» آنان، هرکس را که راه میانه را در پیش گیرد، میستایند و به رستگاری بشارتش میدهند و آنکس را که بهجانب راست و چپ میرود، سرزنش میکنند و او را نسبت به هلاکتش بیم میدهند و بدینسان چراغهایی نورانی در دل تاریکیهایند و راهنمایانی برای خروج از شبهات بشمارند....« - دشتی، 1385، خطبه - 222 بدینسان اعتدال که روش کاربست آموزههای دینی و شیوه زندگی در دنیا است در پرتو آموزه تعقل به چنگ میآید و افراط و جمود و استبداد و تعصب و خودشیفتگی بلای جان فرد و جامعه بیخرد یا خالی از عقل و علم خواهد شد و آسیبهای جبرانناپذیری را در پی خواهد داشت.
