بخشی از مقاله
چکیده:
سبک زندگی تفسیری از زندگی و چگونگی پیمایش آن است که کیفیت زندگی را رقم زده و سمت و سویی آن را تعیین میکند. جهانی شدن برنامه الهی است که با هدف مشخص در حال وقوع بوده و روند فرایندی خود را طی میکند. ادوار تاریخی با تحوالت و پدیده‌های مربوطه سرعت این تطورات و فرایند را تحت تأثیر قرار میدهد. آدمی در این فرایند میتواند وضعیت شناگری داشته یا شناوری به خود بگیرد. فرهنگ علوی از پیروان خود میخواهد که در آن شناگری کنند و با موج سواری و بهره گیری از سامانه ارتباطات محصول قرن بیستم بهترین‌ها را برای زندگی خود رقم زند در این فرهنگ پاسخ‌ی مستدل و منطقی به این سؤال داده شده است که در مقابل تغییرات چه رفتاری باید از خود نشان داد. فرهنگ علوی نه اجازه طرد کلی و نه تقلید کورکورانه را میدهد.
ازاین‌رو تغییرات ناشی از فناوری و محصوالت عصر جهانی شدن را نعمت الهی تلقی میکند که فرصتی در پیش روی جهانیان قرار داده تا با تعامل و هم فکری بتوانند جامعه واحد جهانی تشکیل دهند که با حفظ تمام هویت‌های مربوطه همانند کشوری پهن آور باشند که در آن‌همه گروه‌ها با سالیق و آداب‌ورسوم مختلف تحت والیت واحد زندگی میکنند بدون آن‌که نسبت به هم دشمنی و عداوتی داشته باشند بلکه با نگاه همگرایی و هم افزایی زندگی آرام و بی دغدغ‌های دنبال میکنند. این کالم در مقاله به روش استداللی و بهرهگیری از استقراء مورد بازکاوی و تحلیل واقع شده است.
مقدمه:
تاریخ تحوالت زیستی، اجتماعی و علمی انسان مشحون از تغییرات و تحوالتی است که با دستاورد‌های مختلف سبک و سیاق زندگی انسان‌ها را تحت شعاع قرار داده و میدهد؛ چراکه به تعبیر دورکیم «هیچ کودکی در خأل متولد نمی‌شود - Kay Deaux, 2001 - :» و نوزاد به غیر از ذاتیات و غرایزی که برای ادامه حیات او الزم است چیزی نمی‌داند؛ او یاد نمی‌گیرد که چگونه غذا بخورد و گریه کند، ولی نمی‌داند که چگونه با دیگران تعامل داشته باشد او به‌تدریج از طریق ابزارهای شناختی ازاین‌رو سنت را باید یک کالن فرهنگ تاریخی دانست که به انسان و زمانه او هویت میبخشد. به همین دلیل در زیارت‌نامه معصومین b بین وضع موجود و گذشته آنان و پیامبر گرامی اسالم A تا حضرت آدم A پیوند میدهیم.
ازاین‌رو سنت اسالمی از منظر ما از آبشخور وحی و قرآن و نهج‌البالغه و روایات سیراب میشود و امری است قدسی و آسمانی و ملکوتی که مرز‌های شفاف و روشنی با خرافه گرایی و تحجر دارد. به لطف حاکمیت فرهنگ ائمه معصومین b بخش عظیمی از تاریخ ما و همچنین فرهنگ جاری ما، متأثر از دین و برآمده از دین است و دین شکل‌دهنده و پدیدار کننده سنت خاص در جامعه ایران بوده است. ضعف آشکار بسیاری از پژوهش‌ها و تحلیل‌ها پیرامون سبک زندگی، غفلت از جایگاه دین اسالم و مکتب شیعه در سنت و تاریخ و هویت جامعه ایرانی است.
بی‌شک مواجهه فرهنگ و جامعه ایرانی با فرهنگ و نگرش غربی و پدیده جهانی شدن، سبب تحول در سبک زندگی ایرانی شده است و یک زندگی شبه مدرن را که بارقههایی از سنت نیز در آن وجود دارد، برای جامعه ایرانی رقم‌زده است؛ که محیط‌های اجتماعی و شهری بیانگر این هویت مونتاژی و می‌کسی است. از پایان دوره صفویه خصوصاّاز دوره قاجار امکان مراوده و مواجهه با فرهنگ‌های رقیب بیشتر شده به‌طوری‌که امروزه با ورود فناوری اینترنت و ماهواره فاصله‌های جغرافیایی برداشته شده و به‌راحتی میتوان با هر نقطه از جهان و با هر کسی که بخواهید در کم‌ترین زمان در فضای مجازی ارتباط برقرار کنید.
این مواجهه یک دامنه وسیع جغرافیایی، اندیش‌های، تفکر، علم و فرهنگ را در دوره‌های مختلف تحت شعاع قرار داده است؛ و به اشکال مختلف سبک زندگی ایرانی را دستخوش تغییرات قرار داده است؛ تغییراتی که هرچه پیش میرویم بر سرعت تأثیرات آن میافزاید و موجب واکنش آگاهان، روشنفکران دینی، خواص سیاسی و علما میگردد. در این میان سبک زندگی سنتی – دینی ایرانی با بن‌مایه مذهبی و جوهره شیعی و گرایش‌های اهل‌بیتی با برخورداری از استحکام دیرینه با این سؤال اساسی مواجهه شده است که چگونه نه این را وانهد و نه آن را رد نماید. پرسشی که صدها پاسخ به آن و سؤال «چه باید کرد» در برابر هجوم اندیشه‌های جدید و دستاورد‌های پدیده جهانی شدن داده شده است.
گرچه عموم مردم بر این باورند که جوهره شیعی و اسالمی مردم لیبرالیزه نمی‌شود ولی سبک زندگی در سده اخیر دچار تحوالت عمیق و ریشه‌داری شده است و همواره مسئله تماس، برخورد، پذیرش، طرد، مقابله و یا همزیستی میان فرهنگ سنتی– اسالمی ایرانی ورود فرهنگ غربی و اروپایی که حامل تجدد و مدرنیته به معنای دقیق کلمه است، مطرح بوده و هنوز هم این موضوع در قلب تحوالت فکری فرهنگی جامعه قرار دارد.
این مسئله برای آگاهان و خواص، آشکار و برای عموم مردم، مسئله رایج و مبتالب‌های است که عامه مردم نسبت به آن تاکنون غفلت معرفتی را ترجیح داده‌اند که رهبر انقالب اخیرا اهتمام ویژ‌های به‌غفلت زدایی در این ساحت نموده‌اند. - بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالى ۱۹۳۱/ ۷۰/۳۲ - ما در این مقاله سعی کردیم به این پرسش از زاویه دیگر نگاه کنیم که اصوال برخورد فرهنگ علوی با پدیده جهانی شدن با توجه به کارکرد‌های این فرهنگ چگونه باید باشد و سبک زندگی مردم به چه میزان میتواند متأثر از تغییرات جهانی شدن قرار گیرد؟
سبک زندگی
مفهوم سبک زندگی - Life style - از زمره مفاهیمی است که پژوهشگران حوزه جامعهشناسی و مطالعات فرهنگی برای بیان پار‌های از واقعیت‌های فرهنگی جامعه آن را مطرح و به کار میبرند و دامنه به‌کارگیری آن در ادبیات علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی رواج زیادی یافته است تا حدی که بعضی معتقدند که این مفهوم قابلیت جانشینی بسیاری از واژگان موجود از جمله مفهوم طبقه را داراست و میتواند به نحو دقیق‌تری، گویای واقعیت پیچیده رفتارها و حتی نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی در جامعه امروز ما باشد و حتی برخی اندیشمندان به‌کارگیری آن به‌جای مفاهیم فراگیری چون قومیت و ملیت را مطرح کرده‌اند.
در حوزه جامعهشناسی، زیمل1 دارای تعابیر متعددی در تعریف سبك زندگی است از جمله معتقد است: سبك زندگی، عینیت بخشیدن به ذهنیات در قالب اشكال ناشناخته شده اجتماعی است از دیگر تعابیر زیمل درباره این مفهوم چنین برمی‌آید كه: سبك زندگی، كل به‌هم‌پیوسته صورتهایی است كه افراد یکجامعه مطابق انگیزه‌های درونی و سالیق خودشان و به‌واسطه تالشی كه برای ایجاد توازنی میان شخصیت ذهنی و زیست محیط عینی و انسانی‌شان به انجام میرسانند برای زندگی خود برمی‌گزینند.
