بخشی از مقاله
چکیده :
هدف این مقاله باز خوانی سیرتاریخی در تعلیم وتربیت با تاکیدبردیدگاه عصر رضوی است .این مقاله به روش کتابخانه ایی جمع آوری شده است.دراین مقاله ضمن معرفی برخی از کتبمشخص می شود که چند جریان و مناظرات با فرقه های گوناگون مانند جاثلیق و سایر افراد که دید گاه منحرفی داشتند روی داده است . امام رضا - ع - در این روش با غلات - غلو کنندگان - صحبتهایی داشتند . باور است که می توان با مطالعه درباره ی جهاد علمی و تربیتی امام رضا - ع - که دارای پشتیوانه علمی است به عنوان الگو و مبنا در جهت رفع چالش های موجود وایجاد راه کار مناسب استفاده کرد.
کلید واژه ها : تعلیم و تربیت اسلامی ،عصر رضوی - ع - ،روش تربیتی امام رضا - ع -
-1 مقدمه :
با آنکه امامان معصوم علیهم السلام به خواست و اراده الهی برتمام علوم و مجهولات عالم آفرینش اطلاع و آگاهی دارند و این علوم از اقیانوس بیکران علم الهی سرچشمه گرفته و سرشار از فیوضات الهی می باشند و با جان و دل آسمانی دریافت کرده اند .در طول تاریخ بشر،امامان - ع - به عنوان آگاه ترین انسان ها شناخته شده اند و همواره مرجع مراجعه دانشمندان و اندیشمندان بوده و هستند و آنان نه تنها با علم الهی خود مشتاقان و شیفتگان علم و ایمان را جذب کرده اند بلکه مخالفان خود را مجاب می ساختند و با دلایل عقلی و استفاده از منابع مورد قبولشان ایشان را به اشتباهات خود آگاه ساخته و به سمت راه حق راهنمایی می کردند .
ضرورت برخورداری امامان شیعه از چنین علمی به حدی است که اندیشمندان شیعه آن را پس از تصریح به انتصاب الهی و عصمت آنان زیر بنای عقاید خود در امامت می دانند. پس اگر امام از دیگران سرآمد و اعلم تر نباشد امری ناپسند به شمار می آید و شیخ مفیددر این باره میگوید : شعیان دوازده امامی همه اتفاق نظر دارند که پیشوای دین جز کسی که به تمام علوم دین آگاه بوده ودر فضیلت کامل باشد و با همگان به عملی برتری اش متفاوت باشد نخواهد بود و به همین خاطره راه رسم آن عزیزان ، الهام بخش و راه گشای عالمان و انیشمندان خواهان هدایتمی با شد و چشمه ساری است که عطش ایشان را فرو می نشاند . - شهید مطهری ،: - 1378
اگر بتوانیم مبانی امام رضا علیه السلام در نظام آموزش و پرورش استفاده هر چه کامل تر ببریم طبیعتا به نتایج بهتری دست پیدا می کنیم زیرا معصومین علیهم السلام سرچشمه علم الهی هستند که برای هدایت بشر آمدند واگر بر خلاف تعالیم آنها عمل شود آسیب هایی را در پی دارد . - 1 - امام علی بن موسی الرضا علیه السلام یکی از پیشوایان جهان اسلام است و شاخصی از شاخص های هدایت و رستگاری می باشد واز همین رو زندگی نامه ی پر بارش ، راه گشای را هدایت طلبان و راهنمایی برای پویندگان طریق تقوا و عبادت است . - 2 - تلاش پژوهش مدار این نوشتار اندیشه در چنین سوالاتی اوضاع و احوال علم در زمان امام رضا - ع - چگونه بوده؟هدف مامون از آوردن امام رضا - ع - مرو چه بوده ؟نگرش امام رضا - ع - در تربیت چه بوده ؟
– 2 روش تحقیق:
این مطالعه یک مطالعه تاریخی و از نوع تحلیل اسنادی است - 3 - در این تحقیق از فن کتابخانه ای استفاده شده است . در روش مبتنی بر اسناد و ابزار عمومی آن یعنی کتابخانه،پژوهشگران،ابتدا منابع چایی را که در راستای موضوع تحقیق مطلب یا محتوایی داشته ،شناسایی کردند .پس از شناسایی ودسته بندی مرحله فیش برداری انجام شد در مرحله فیش برداری،مطاب مورد نظر در فیش ها به دقت ثبت گردید . بعد از دسته بندی فیش ها ،مطالب را در یک طبقه بندی منطقی تنظیم و تدوین گردید .در نهایت مقاله نوشته شد ه پس از نوشتن مقاله بازبینی های لازم انجام شده و مقاله به نوشتار به نوشتار به زیور طبع آراسته شد . - 3 -
مفهوم تعلیم و تربیت :تعلیم پرورش و استقلال نیروی فکری دادن و زنده کردن قوه ابتکار توسط معلم است و تربیت ،پرورش دادن وبه فعلیت در آوردن استعدادهای درونی که بالقوه در یم شئی موجود است .دعوت اسلام به تعلیم و تربیت : در قرآن کریم :آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمی دانند برابر هستند ؟تنها خردمندان پند می پذیرند .این جمله جزء شعارهای اسلام است که عظمت علم و عالمان را در برابر جاهلان روشن می سازد .منظور علم در این آیه ،آگاهی خاص است که انسان را به ترس از دادگاه او وامید به رحمت خداوند دعوت می کند،و علوم رسمی نیز اگر درخدمت چنین معرفی باشد علم است .
– 3 چگونه اداره ولایات ایران در آستانه ورود امام رضا - ع - به خراسان
پس ازانقراض دولت ساسانی و کشته شدن بزدگردسوم کشور ایران نزدیک به دویست سال زیر سلطه مستقیم اعراب بود تا اینکه در روزگار مامون ایرانیان موفق شدند اولین دولت نیمه مستقل ایرانی را تاسیس کنند - 4 - از آنجا که در ایران به تدریج تحت فرمانروایی مسلمانان درآمدوآنان به اوضاع این بلاد آشنا گردیدند ،از این رو اصول ایرانیان را در اداره کردن کشور پسندیده ،راه ورسم سلاطین ساسانی را در سیاست داخلی پیش گرفتند .به ویژه خلفای عباسی که یک قرن و اندی بعد از وفات پیامبر اسلام - ص - رقبای خود ،یعنی خلفای اموی را از میان برداشتند و پایتخت دولت خلفا را از شام به عراق آورده ،در بغدادچندین کیلومتر بالای تیسفون ،پایتخت زمستانی ساسانیان در ساحل دجله بنیان گذاردند ،پایتختی که خیلی زود مرکز شرقی دولت اسلامی گردید . - 5 - اداره ولایات ایران در آستانه ورود اما م رضا - ع - به ایران و بعد از آن بدین گونه بوده که معمولااز سوی خلیفه حاکمی برای اداره شهر یا ولایتی فرستاده می شد .البته در این کار عده ای از ماموران عالی رتبه یا قضات نیز -که امور قضایی ،دریافت مالیات ، فرماندهی سپاهیان و برقراری نظم و نظارت در املاک عمومی را برعهده داشتند و به وی کمک می کردند..
چگونگی اداره ولایت :
خلیفه عباسی حاکمان ولایت راشخصا برمی گزیدند این حاکمان برای مدتی طولانی در یک جا نبودند هرگاه عزل می شدند ،موظف بودند گزارشی از امور حکمرانی خود را به در بارخلافت بدهد و اگر در راستگویی ایشان شک می شد همه دارایی های وی رامصادره می کردند - 6 -
اوضاع جغرافیایی ولایات ایران در آستانه ورود امام رضا - ع - :
در آن زمان ایران به چند ایالت تقسیم شد ؛ایالاتی که مساحتشان و از سویی روابط و نسبت آنها با یکدیگر ،بر حسب زمان واقتدار حکومتها و ادیان تغییر کرده که تحت حکومت مامون بود این ایالات به شرح ذیل است ازخوزستان - اهواز - ،فارس کرمان،مکران وبلاد جبل - عراق عجم - ،دیلم گیلان،طبرستان - مازندران - ،جرجان - گرگان - ،توس - سمنان ودامغان - ،طوران - بلوچستان - ،آذربایجان،بلاد آران - قسمتی ازقفقاز - خراسان،ماوراءالنهر - آن سوی جیحون -
اهمیت منطقه خراسان :
مرزهای سیاسی خراسان در طی تاریخی طولانی بسیار دگرگون شده است ایالات خراسان در دوره اعراب به چهار ربع تقسیم می شد وهر ربع به نام یکی از چهار شهر بزرگ آن زمان خوانده می شد .پس از فتوحات اول اسلامی ،کرسی ایالت خراسان،مروو بلخ بود - 7 -
سابقه تاریخی مشهد :
