بخشی از مقاله
چکیده
توسعهی فناوری اطلاعات و ارتباطات، به خصوص اینترنت، الگوی جدیدی را در فرایند آموزش و یادگیری ایجاد کرده است. آموزش الکترونیکی، نظام آموزشی نوینی است که در آن، تمامی فرایند آموزش و یادگیری به وسیلهی فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت میگیرد. انعطاف پذیری فوق العاده، دانشجو محوری و وابسته نبودن به محدودیت زمانی و مکانی از ویژگیهای اساسی آموزش الکترونیکی است. برای راه اندازی دورههای موفقیت آمیز آموزش الکترونیکی و در نهایت تحقق ایدهی دانشگاه مجازی نیاز به تهیه و برقراری زیرساختهای انسانی، فنا ورانه، پداگوژیکی، اداری، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، اقتصادی امری بدیهی است.
موانع فرهنگی، اقتصادی، حقوقی و قانونی، تربیتی، راهبردی، فنی، باورهای نادرست، محتوی، عدم تخصیص بودجهی کافی، عدم دسترسی اغلب مردم به اینترنت، و عدم کسب مهارتهای سواد اطلاعاتی و الکترونیکی از چالشها و موانع اساسی توسعهی آموزش الکترونیکی در ایران است. در این مقاله تعریف و اصطلاح شناسی آموزش الکترونیکی، تاریخچهی فناوری آموزش الکترونیکی ایران، زیرساختها و موانع آموزش الکترونیکی با تأکید بر وضعیت آموزش الکترونیکی در ایران بیان شده است. در پایان راهکارها و ایده-هایی برای استفادهی هرچه بیشتر این فناوری نوین ارائه خواهد شد.
واژههای کلیدی: یادگیری الکترونیکی، زیر ساختهای آموزش الکترونیکی، تاریخچه آموزش الکترونیکی، موانع آموزش الکترونیکی
مقدمه
با ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه آموزش از نخستین نهادهایی است که دستخوش تحولات اساسی شده است.کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش سبب شده است تا محیطهای آموزشی به سوی مجازی شدن سوق داده شوند. در ایران، دانشگاه شیراز، بنا بر ادعای خود، به عنوان اولین دانشگاه کشور، موفق به آغاز رسمی این نوع دوره آموزشی دانشگاهی شده است - بابائی، . - 1389 در این نوع آموزش، عمده فعالیت های آموزشی از قبیل ثبت نام، انتخاب واحد، دریافت مطالب درسی و مذاکره با استاد از طریق شبکه ی کامپیوتری اجرا و در برخی موارد کلاس های رفع اشکال و برخی کلاس های آزمایشگاهی به صورت حضوری ولی با زمان بندی مناسب اجرا می شود.
همچنین در حال حاضر دانشگاههای دیگری چون دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه علم و صنعت، امیرکبیر، علوم و حدیث و دانشگاه الکترونیک دانشگاه آزاد، در رشته های مختلف، پذیرای دانشجو به صورت مجازی هستند، امروزه استفاده از رایانه، زندگی بشر را در تمامی وجوه دگرگون ساخته است. مطالعات انجام شده در ارتباط با برنامه های توسعه ی اغلب کشورها، نشان دهنده ی محوری بودن نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در اینگونه برنامه هاست. فناوری اطلاعات و ارتباطات را می توان به عنوان ابزاری نیرومند و قوی برای ارتقای کیفیت و کارآیی آموزش مورد استفاده قرار داد، به گونه ای که شیوه های سنتی آموزش را دستخوش تغییر قرار دهد و دیگر نیازی به حضور فیزیکی در کلاس های درس نباشد - الحسینی، . - 1384
این مقاله سعی دارد تا با معرفی آموزش های مجازی و الکترونیک، بررسی وضعیت آموزش مجازی در ایران و بیان این مسئله که دیگر در هزاره ی سوم، آموزش مجازی تنها یک امرجایگزین به شمار نمی رود، بلکه یک ضرورت است، توجه و عنایت هر چه بیشتر طراحان و برنام هریزان آموزشی را به خود معطوف دارد و گامی هر چند کوچک در جهت پایه ریزی زیرساخت های لازم، به منظور مهیا سازی بستر فرهنگی برای حرکت به سمت مجازی شدن در بردارد. آموزش الکترونیک به مجموعه فعالیت های آموزشی، گفته می شود که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی اعم از صوتی، تصویری، رایانه ای، شبکه ای و مجازی و ...صورت می گیرد - عبادی، . - 1383
تاریخچه ی آموزش الکترونیکی
آموزش از راه دور1 برای اولین بار در قرن 19 به عنوان تحصیلات مکاتبه ای شناخته شد. پس از چندی تحصیلات مکاتبه ای با استفاده از سیستم پستی فراگیر1 شد و مدارس و دیگرمؤسسه های دارای صلاحیت به ارائه آموزش از راه دور با استفاده ازپست پرداختند و ارتباط نوشتاری معلمان و دانش آموزان را برقرار کردند. ایالات متحده تنها کشور ارائه دهنده تحصیلات مکاتبه ای نبود، بلکه کشورهای اروپایی نیز ازاوایل دهه 1840 دوره هایی برای آموزش خلاصه نویسی و زبان ارائه کردند - سلیم آبادی، . - 1385
زمینه ها و تاریخچه
آموزش از راه دور در سا لهای نه چندان دور مطرح شد. این نوع آموزش ویژگی های خود را داشت و دارای مزایا و معایبی بود. ابتدا آموزش به صورت مکاتب های بود و تنها راه ارتباط استفاده از نامه بود. با پیشرفت تکنولوژی و از همه مهم تر ارزانتر شدن هزینه ی استفاده از تکنولوژی، استفاده از ابزارهای جدیدتر برای انتقال دانش مطرح شد. با به وجود آمدن و گسترش اینترنت، این پدیده جدی تر دنبال شد و ابزارها و روش ها و استاندارد هایی برای آموزش الکترونیک مطرح شد و هر روز اصلاحات جدیدتری در این زمینه انجام می شود - غفاریان، . - 1386 با گسترده شدن فناوری اطلاعات و نفوذ وسایل ارتباط از راه دور به عمق جامعه، ابزارها و روش های آموزش نیز دچار تحول شدند. تحول این ابزارها و روش ها در جهتی است که هر فرد در هر زمان و هر مکان بتواند با امکانات خودش و در بازه ی زمانی که خودش مشخص می کند مشغول یادگیری شود. در مورد دامنه ی آموزش الکترونیک و محیط هایی که این شیوه ی آموزش در آنها مطرح می شود، همچنین ابزارها و نحوه ی ارائه ی آن باید گفت که آموزش الکترونیک دامنه ی گسترده ای دارد - آکوچیان، - 1386
آموزش مجازی در ایران
دانشگاهها ومراکزآموزش عالی مجازی در ایران اغلب اهداف و وظایف مشابهی را دنبال میکنند. افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو بر اساس نیاز جامعه و بهبودکیفیت آموزش از اهم این اهداف و وظایف است.سیستم آموزشی دانشگاه پیام نور به پیروی ازدانشگاه باز2بریتانیا تاسیس شده و رسالت آن اجرای آموزش ازراه دور است، ولی می توان گفت که در ایران رشد و توسعه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در تمامی جنبه های زندگی، بخصوص فرایند آموزش و یادگیری و متعاقب آن ظهور پدیده ی آموزش الکترونیکی، با ارائه ی اولین
