بخشی از مقاله
چکیده
یکی از موضوعات مهم در عین حال ضروری در شرایط فعلی تفهیم مبانی انتظار قائم آل محمد - ع - است که در کلام شعرا و صاحبان سخن از جایگاه مهمی برخوردار است.در این میان وحشی بافقی شاعر خوش ذوق و معتقد زبان فارسی که به سبب سرودن ابیات نغز و پر مغز در ستایش خداوند؛پیامبر و ائمه هدی معروف است.در این میان، سرودههای شاعر اگرچه از جهت کمیت قابل ملاحظه نیست اما از جهت مضمون بیانگر عمق ارادت شاعر به خاندان عصمت و طهارت علی الخصوص منجی آخرالزمان مسلمانان است. بنابراین در این مقاله بر آن هستیم که به بررسی ابیاتی که شاعر در خصوص ظهور،منجی،حضرت مهدی - ع - و دوران ضهور پرداخته است،توجه نمائیم.
کلید واژهها: وحشی بافقی،ظهور،مهدی - ع - ،دجال.
مقدمه
انتظار ظهورحجت روی زمین آنقدر در فرهنگ و اعتقادات مسلمانان به ویژه ایرانیان نهادینه شده است که یکی از مظاهر زیبای افسونگری و دل انگیزی شعر فارسی را فراهم آورده است.فلسفه انتظار آنقدر در قلب و روح مسلمانان تعمیق پیدا کرده است که بی وجود آن انگار گم شدهیی عظیم جان آنها را میآزارد.یکی از وجوه ممیزه اسلام نیز همین چشم به راهی و تسهیل و تمهید مقدمات ظهور است.ادبیات فارسی به عنوان مهمترین جلوهگاه خرد و عقیده ایرانیان محمل پر دامنه و وسیعی از این نوع اعتقادات فراهم نموده است.غور در این نوع مظاهر ضمن اینکه وظیفه دینی تلقی میگردد در عین حال صبغهی پر رنگ و لعابی از جاذبههای شعر آئینی ما را در بر میگیرد. پارامترهایی که در شعر فارسی برای حضرت مهدی - ع - مورد عنایت سرایندگان واقع گردیده است عبارتنداز:تنها مصلح جهانی، به تصویر کشیدن ولایت تکوینی حضرت و تبیین رسالت های جهانی امام زمان - عج - است.
بازتاب تصویر دوران رسالت امام عصر در شعر فارسی شامل: مبارزه بنیادی و فراگیر با بیداد و بیدادگران در عرصه جهانی، رویارویی تمام عیار با کفر جهانی و ایادی آن، برقراری نظام قسط و عدل واقعی در گستره جهان، تحقق جهان شمولی دین مقدس اسلام و احیای ارزش های دینی، برقراری حکومت جهانی اسلام و حاکمیت فرهنگ اصیل اسلامی و رسوایی داعیه داران دروغین مهدویت و تبیین زشتی و پلیدی دجالان است. در شعر فارسی علاوه بر ترسیم تصویر جهان مصادف با ظهور،به شکوه و عظمت و جاذبه جهان آرام و سر تا پا عدل امام عصر اشاره نموده اند و لذت آن دوران را با ذره ذره وجود خود حس نموده اند و از یاد آوری آن دوران سرخوشی و امید را به جمع مخاطبان خود ارمغان بخشیده اند.
این درونمایه غنی شعری تا جایی سایه برکتش را بر دامنه وسیع ادب فارسی میگستراند که مضمونی خاص موسم به شعر غیبت و انتظار را ایجاد مینماید.این محتوی در دوران معاصر صبغه ای پررنگ در شعر دارد و مشتاقان و علاقمندان پر شماری اعم از سرایندگان و مخاطبان را با خود همراه کرده است.از لحاظ محتوایی و درونی در قالب اشعار توصیفی و مناقبی، غیبت، انتظار، ظهور، توسل و نیایش...را عرضه می دارند. در شعر غیبت،با موضوعاتی شامل:فلسفه و آثار غیبت امام زمان - عج - ، اقامه براهین عقلی و نقلی درباره طول عمر، پیدایی و ناپیدایی، حالات شیفتگان آن حضرت در زمانه غیبت روبروهستیم. شعر انتظار از مهم ترین زیر مجموعه های شعر مهدوی در زبان فارسی است. شور و حالی در شعر انتظار موج می زند که روایتگر انقلاب درونی شاعران شیعه و سنی است که ظهور مهدی موعود - عج - را در ردیف کاربردی »بیا« انتظار و اشتیاقی وجود دارد که مشکل شاعران آیین را در تبیین ابعاد انتظار، آسان می سازد.
درونمایه غنی دیگر که در شعر مهدوی قابل رویت است شعر دیدار با مضامینی از قبیل توسل و نیایش است.نیاز و تمنا در این نوع از شعر مهدوی، موج می زند و شاعر آیینی با برقراری ارتباطی باطنی با آن کانون نور و روشنی، رهایی خود را از چنگ ظلمت های درونی و بیرونی آرزو می کند. شعر دیدار نیز از آن کسانی است که در عالم بیداری به فیض دیدار جمال جمیل مهدوی نایل آمده اند و همچنین رباعی، مثنوی، دوبیتی، قصیده، ترکیب بند، ترجیع بند، مسمط، سرود و شعر آزاد از قالب های مرسوم مورد استفاده شاعران می باشد.
-1 حضرت مهدی در دوره های شعر فارسی
در سدههای آغازین هجری از نام مقدس مهدی بیشتر به عنوان یک نماد تاریخی استفاده می شده؛ نمادی که یادآور »صلح و آرامش«، »قسط و عدل«، »پیروزی«، »جهان شمولی اسلام« و »نابودی کفر جهانی« است؛ همانگونه که از »دجال« نیز به صورت یک نماد، نمادی که مظهر »قساوت «، »فتنه «، »جنگ و خونریزی« و »کفر و شرک« است،یاد میکردهاند. از همین پیشینه ی ادبی میتوان به اعتقاد راسخ مسلمان به ظهور حضرت مهدی علیهالسلام از سدههای آغازین هجری تا کنون پی برد.
دراین دوره دو گروه شاعر در شعرشان نامش را منعکس نموده اند:-1شاعران درباری-2شاعران آیینی شاعران درباری با عنایت به وظیفهیی که از طرف ممدوح برای آنها در نظر گرفته میشد و در عین حال در نظر گرفتن اسباب خوش آمد امیر وقت بنا به ضرورت از نام منجی ،آخرالزمان،ظهور استفاده میکردند؛خصوصا در شریطه و دعای تابید عمر ممدوح را تا ظهور منجی و آخرالزمان تصور کردهاند.این دست اشعار ارزش اعتقادی عمیقی نداشته گاه سخن شاعر به ذکر لاطاعلات و گزافه و ترک ادب شرعی هم میکشد که فعلا مراد ما نیست.دسته دوم شاعران آئینی هستند که از جهت اعتقادی از ارزش بسیار برخوردار است. در این نوع سرودهها با اشعار عاطفی و احساسات پاک شاعرانی روبرو میشویم که از عمق وجود در فراق حضرت گریستهاند و بنای حیات خودشان را بر»تو را من چشم در راهم«نهاده اند. به حقیقت وحشی بافقی را از از دست شعرا باید قلمداد نمود که با عرض ارادت قلبی خودش به ساحت مقدس آن امام همام از شوقی که از قلبش سرچشمه گرفته است پرده بر داشته است.
پیشینه ی اعتقاد به مهدویت :
عقیده به منجی رهایی بخش و جوامع مختلف انسانی اعم از مومن یا کافر، مسلمان و غیر مسلمان ... عقیده یی جزم شمرده می شود . در جدول زیر نام اقوام و مذاهب و منجی آنها یاد کرده می شود .
بیان مسئله :
اصل انتظار اگر سازنده باشد جزء اصول زیر بنایی دوام و استحکام حیات بشری است ، آنچه این انتظار را پویاتر و جذاب تر نشان می دهد حاکمیت صالحان و مستضعفان برپهنهی گیتی است. از این رو بخش عظیمی از ملل به بند کشیده شده فقیر
