بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با عنوان شادکامی تضمین کننده رضایت زناشویی و باهدف بررسی رابطه بین شادکامی و رضایت زناشویی زوجین فرهنگی و هم چنین رابطه بین رضایت زناشویی زوجین انجامگرفته است. این پژوهش ازنظر هدف، از نوع پژوهشهای کاربردی و ازنظر روش، از نوع پژوهش های توصیفی همبستگی و ازآنجاییکه به سنجش میزان متغیرها درگذشته می پردازد از نوع پژوهش های گذشتهنگر است.
افراد موردمطالعه شامل 40 زوج فرهنگی شهرستان درمیان از توابع استان خراسان جنوبی بودهاند که با روش تصادفی انتخابشده و با استفاده از پرسشنامه شادکامی آکسفورد و رضایت زناشویی انریچ مورد ارزیابی قرارگرفتهاند. پایایی پرسشنامهها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و اعتبار محتوای آنها مورد تأیید قرارگرفته است. یافتههای این پژوهش نشان داد که بین شادکامی و رضایت زناشویی رابطه مثبت معنادار در سطح 0/01 وجود دارد. بین رضایت زناشویی مردان و رضایت زناشویی زنان رابطه مثبت معنادار در سطح 0/01 وجود دارد. ازاینرو میتوان نتیجه گرفت که شادکامی و تقویت آن در زندگی زناشویی میتواند تضمینکننده رضایت زناشویی گردد.
مقدمه
خانواده قدیمیترین و کهنترین هسته طبیعی است که از بدو پیدایش بشر وجود داشته است و بدون خانواده هسته مرکزی هیچ اجتماعی به وجود نمیآید. درواقع خانواده حکم سلول را در ساختمان اندام موجودات دارد. خانواده کانون حفظ سنتهای خانوادگی و اجتماعی است. اخلاق اجتماعی که بسیاری از نویسندگان و حقوقدانان درباره آن سخن گفتهاند پدیده آمده از اخلاق خانوادههایی است که آن جامعه از آن تشکیل یافته است - حبیبی،. - 1390
به هم ریختن کانون گرم خانواده بهخصوص با بودن فرزندان گناهی نابخشودنی است. ازدواج امری است مربوط به دو نفر، ستیزه و درنهایت طلاق امری است اجتماعی که صدمه و زیان آن به جامعه میرسد. جامعه را از حرکت بازمیدارد و آن را عقیم و سترون می کند. روح پویایی را میکشد. عشق جوانها را به تشکیل خانواده سست می کند. اعتماد اجتماعی را سلب و مخدوش میکند. اثرات طلاق در مردان این است که آنان را افرادی غیر متعهد بار میآورد و آمار جنایی تشکیل میدهد که تعداد این افراد غیر متعهد در میان زندانیان قابلملاحظه است. اثر طلاق در زنان بهخصوص آنهایی که پناهگاهی ندارند و فاقد استقلال اقتصادی هستند سخت خطرناک است.
زنان مطلقه خیلی دیر به خانه بخت دوم پای میگذارند و ایبسا که این امید هرگز جامع عمل نپوشد واحتمالاً راه را برای انحراف و سقوط به سوی آنان بگشاید و اثر طلاق همچنین در فرزندان متعلق به کانون ازهمپاشیده بسیار دشوار است و عقیده های غیرقابلتحمل و توأم با نفرت در آنان به وجود میآورد که شدیدتر از وضع یتیمی است - فرجاد،1372؛ به نقل از حبیبی،. - 1390 خانواده بهعنوان اولین و مهمترین نهاد اجتماعی که در حالت معمول متشکل از دو نفر است به جهت اهمیت بیشازاندازه بهعنوان یکی از پراهمیتترین کانونهای توجه پژوهشگران قرارگرفته است.
در متون اسلامی که مهمترین آنها کتاب آسمانی قرآن است تأکید زیادی بر استحکام این نهاد مهم اجتماعی شده است و توصیههای فراوانی در خصوص روابط افراد خانواده علیالخصوص دو عضو اصلی و اولیه آن یعنی شوهر و همسر در این متون آورده است که از نمونههای آنها میتوان به سوره احقاف آیه 15 ، سوره نساء آیات 3، 7، 14، 34 و 35 سوره تحریم آیه 6، سوره نحل آیه 72 و سوره روم آیه 21 اشاره کرد. هر نهاد اجتماعی دارای استراتژی و هدف هایی است که تمامی فعالیتهای آن را جهت میدهد .
هدف اصلی از تشکیل خانواده بقای نسل، تشکیل جامعه سالم و تأمین سلامت روانی افراد است و در مرحله بعد یکی از اهداف زندگی خانوادگی تأمین نیازهای افراد خانواده در سایه زندگی مشترک است و هر کاری به نسبت مقدار تأثیری که در برآوردن این هدف داشته باشد ارزشمند خواهد بود. یکی از مبانی حقوقی و اخلاقی خانواده در قرآن، اصل تأمین نیازهای عاطفی است که نیرومندترین عامل دوام و رشد خانواده، عاطفه و محبت اعضای خانواده به یکدیگر است - مصباح یزدی، . - 1391
رضایت زناشویی بهعنوان یکی از عواملی که میتواند تسهیلکننده رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی را سبب شود بهعنوان یکی از موقعیتهای روانشناختی خانواده شناختهشده است که خودبهخود به وجود نمی آید و عوامل زیادی بر آن تأثیرگذار است. هابر و همکاران - 2010 - دریافتهاند که رضایت زناشویی مسیر U شکلی را طی می کند بهگونهای که در ابتدای دوران زندگی افزایش مییابد و بعد رو به کاهش میرود و بعدازاین که فرزندان خانه را ترک میکنندمجدداً افزایش مییابد - به نقل از حافظی و همکاران، . - 1388
رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضعیت رابطه زناشویی یا رابطه عاشقانه کنونی فرد است. رضایت زناشویی میتواند انعکاسی از میزان شادی افراد از روابط زناشویی و یا ترکیبی از خشنود بودن بهواسطه بسیاری از عوامل مختص رابطه زناشویی باشد. - دغاغله و همکاران، - 1391 به عقیده گاتمن - 1994 - کیفیت تعامل بین زن و شوهرها پیشگویی مهمی برای آشفتگی زناشویی یا طلاق است. مطالعات وی نشان داد زوجینی که ارتباط منفیتری با همدیگر دارند دارای ازدواج نابسامان بوده یا آشفتگی زناشویی در آینده را میتوان به آنها نسبت داد. وی دریافت زوجهایی که درصدد طلاق هستند در تعاملات زناشویی خود از هیجانهای منفی بیش از هیجانهای مثبت استفاده میکنند - نقل از داودی و همکاران،. - 1389
خانواده یک نظام است و برای خود اجزا و اصولی دارد که حاکم بر این نظام است. رکن اصلی خانواده زندگی مشترک زناشویی است. اگر روابط زناشویی سالم باشد، ساختار خانواده نیز سالم مانده و کارکرد اعضا نیز به سطح آرمانی خواهد رسید. رابطه زناشویی مبتنی بر مساوات و برابری دو انسان در کار خود - شکوفایی و زندگی است. تحقیقات زیادی نشان داده اند که زوجهایی که مدتی طولانی از ازدواجشان میگذرد بهتر قادرند تا عواطف و هیجانشان را در برابر سختیها و مشکلات تنظیم کنند و رضایت بیشتری نسبت به زوج های جوانتر تجربه کنند این ممکن است بهاینعلت باشد که آنها توانستهاند تعارضاتشان را با عواطفشان هموار کرده و یا اینکه با مرور زمان برخی تعارضات کماهمیت شدهاند . - Parker, 2002 - رضایت زناشویی چنین تعریفشده است:
الف: توافق زن و شوهر در مورد اموری که ممکن است مسائل حادی به بار آورد.
ب: علایق و فعالیتهای مشترک
ج: ابراز علاقه علنی مکرر و اعتماد متقابل
د: شکوه و شکایت اندک
ه: شکایت نادر از احساس تنهایی، سیه بختی، رنجش و . - Karney and Coombs, 2000 - ... سطح تحصیلات، درآمد و نژاد بر رضایت زناشویی تأثیر دارند. درآمد بیشتر منجر به رضایت بیشتر میشود. به نظر میرسد، داشتن فرزند تأثیر منفی در رضایت زناشویی دارد . - Kurdek, 2005 - شادکامی بهعنوان یکی از حیطههای روانشناسی مثبت، امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است و معناهای گستردهای را در برمیگیرد.
لیوبومیراسکی 2001 - ؛ به نقل از عابدی و همکاران، - 1387 شادکامی را تعادل بین تجربههای هیجانی مثبت و منفی در طول یک دوره زمانی میداند. آرگایل - 2001 - شادکامی را ترکیبی از وجود عاطفه مثبت، عدم وجود عاطفی منفی و رضایت از زندگی میدانند. وارث - 2001 - از صاحبنظران روانشناسی شادی نیز عزتنفس را جزء جداییناپذیر شادکامی میداند. عاطفه مثبت و عزتنفس که اجزای اصلی شادکامی هستند باعث افزایش خزانه رفتاری- شناختی و توجه فرد میشوند - به نقل از عابدی و همکاران،. - 1387 در مطالعات گوناگون افراد شاد را با ویژگیهای زیر تعریف می کنند:
اول آنکه از عزتنفس و احترام به خود بالایی برخوردارند و خودشان را دوست دارند. دریکی از آزمونهای عزتنفس با جملههایی نظیر من از با خود بودن لذت می برم و من ایدههای خوبی دارمکاملاً موافق هستند. این افراد به اخلاقیات توجه بسیار دارند و عقلانی رفتار میکنند Bulmen, 1989 - ؛ Myers, 1993؛ به نقل از کرمی نوری و همکاران،. - 1381
دوم آنکه افراد شاد احساس کنترل شخصی بیشتری را در خود احساس میکنند، آنهایی که در انجام امور بیشتر به تواناییهای خود میاندیشند تا به درماندگی و ناتواناییهایی خویش، با استرس بیشتری مقابله میکنند - Monte, 1989؛Larsson, 1989؛ به نقل از کرمی نوری و همکاران، . - 1381
سوم آنکه افراد شاد خوشبین هستند. افراد خوشبین با این جملات موافقت کامل دارند که: وقتی باکار جدیدی روبرو میشوم، انتظار موفقیت در آن کار را دارم. این افراد موفقتر، سالم و شادتر از افراد بدبین هستند Dumber and Brooke, 1989 - ؛ Seligman, 1991؛ به نقل از کرمی نوری و همکاران، . - 1381
چهارم آنکه افراد شاد برونگرا هستند و در ارتباط و همکاری با دیگران توانمندند افراد شاد در مقایسه با افراد ناشاد، چه در تنهایی و چه در حضور دیگران، احساس شادی میکنند و از زندگی خود و دیگران، از زندگی در نواحی گوناگون شهری.
