بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین سبک زندگی اسلامی و شادکامی دانشجو معلمان انجام شده است. مساله اصلی پژوهش این است که آیا با انتخاب سبک زندگی اسلامی روحیه دانشجو معلمان تقویت مثبت می شود یا خیر؟
این پژوهش با روش مروری-کتابخانه ای به انجام رسیده و ابزار مورد استفاده، کتب علمی مختلف، مقالات و مجلات معتبر و سایت های اینترنتی می باشدسازمان بهداشت جهانی، سبک زندگی را این گونه تعریف می کند: »
اصطلاح سبک زندگی به روش زندگی مردم و بازتابی کامل از ارزش های اجتماعی، طرز برخورد و فعالیت ها اشاره دارد. همچنین ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی - فعالیت بدنی، تغذیه، اعتیاد به الکل و دخانیات و... - در سراسر زندگی است که در پی فرایند جامعه پذیری به وجود آمده است. نتایج حاصله گویای این مطلب است که بین سبک زندگی اسلامی با شادکامی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد و هرچه سبک زندگی به سمت اسلامی شدن پیش برود، سطح شادکامی دانشجو معلمان نیز افزایش می یابد.
.1 مقدمه
انسان های موفق کسانی نیستند که با زندگی خود مشکلی ندارند، بلکه مقصود کسانی است که با انتخاب» سبک زندگی« منطقی، در دنیا هدفمندانه زندگی می کنند؛ از این رو مشکلی ندارند. مشکل داشتن در زندگی، یک چیز است و مشکل داشتن با زندگی به لحاظ نداشتن سبکی عاقلانه چیزی دیگر. اتفاقا در بیشتر موارد، انسان های موفق به لحاظ سبک زندگی آرمانی و متعادل، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده اند، اما احساس ناخشنودی از زندگی نداشتند.
می توان گفت رضایتمندی از زندگی به لحاظ داشتن سبک، روش و شیوهی صحیح یکی از رازهایناشناخته ی زندگی انسان های موفق است.مفهوم »سبک زندگی« در روانشناسی، ابتدا توسط آلفرد آدلر و پیروانش مطرح شد. آدلر بر خلاف بسیاری از روانشناسان، علاوه بر نگاه توصیفی، نگاهی ارزشی و تجویزی هم به روانشناسی داشت. آنچه رویکرد آدلر به روانشناسی را، با آنچه ما آن را »رویکرد اسلامی« مینامیم، چند مشابهت دارد. بعضی از مشابهتها عبارتند از :
.1توجه به ارزشها .2 کل نگری .3 غایت گرایی .4 جهت یابی فردی .5 خود خلاق .6 جبرگرایی ملایم .7 نظریه میدان اجتماعی .8 تلاش برای برتری .9 اولویت دادن به هشیاری .10 معیارهای آسیبشناسی و درمان .11 تأکید بر پیشگیری .12 کارکردهای سبک زندگی اما در اسلام و سبک زندگی آن، تفاوتها و برتریهایی نیز وجود دارد. مثل :
.1توجه و عدم توجه به دوره جنینی .2 تعریف کهتری و مهتری واقعی .3 معیارهای احساس کهتری و مهتری .4 تعداد و جایگاه نگرشهای کلی حاکم بر زندگی .5 مبتنی بودن و نبودن بر دین .6 جایگاه اراده در شکلگیری سبک زندگی .7 عدم توجه کافی و صحیح به نگرش معنویت . 8 کیفیت عمل کردن به سبک زندگی و ...
پس شیوه زندگی یا سبک زیستن، منعکس کننده ی گرایش ها، تمایلات، رفتارها، عقاید و ارزش های یک فرد یا جامعه است و مجموعه ای از طرز تلقی ها، عادت ها، نگرش ها، سلیقه ها، معیارهای اخلاقی و سطح اقتصادی در کنار یکدیگر طرز زندگی کردن فرد یا گروهی را می سازند
.2 مفهوم شادکامی
با توجه به مزایای یک زندگی شاد برای افراد، بویژه دانشجویان به عنوان نیروی جوان آینده ساز درجامعه، برخی روان شناسان و پژوهشگران که راجع به شادی تحقیقاتی انجام داده اند، کوشیده اند روش هایی برای افزایش میزان شادی در بین دانشجویان ارائه دهند. روشن است برنامه ریزیهای صحیح میتواند در افزایش امیدواری آنان و تقویتانگیزه آنان به کار و تلاش بیشتر، نقش بسزایی داشته باشدیکی از فاکتور های اصلی که هر دانشجو معلمی باید دارا باشد، شادکامی و سرزندگی است؛ چرا که شادکامی مانند یک بیماری واگیردار به سرعت در بین افراد و به خصوص دانش آموزان که معلم را سر مشق زندگی خود در دوران کودکی می دانند، نفوذ می کند و این مساله واضح است که دانشجو معلمان همان معلمان آینده هستند و اگر روحیه شادی در آن ها وجود نداشته باشد، نمی توانند به این مهم دست یابند و این روحیه از جایی جز سبک زندگی مناسب نمیتواند بدست آید
برنامه ریزیهای صحیح میتواند در افزایش امیدواری آنان و تقویت انگیزه آنان به کار و تلاش بیشتر، نقش بسزایی داشته باشد. همچنین روانشناسان مشاهده نمودند که موفقیتهای شغلی و تحصیلی دانشجویان، همبستگی معنی داری با خوشحالی آنان داشته است. امید دادن به دانشجویان، که دانشگاه می تواند برای کسب موفقیت های شغلی در تمامی جنبههای زندگی یک فرصت تلقی شود، میتواند درخوشحالی آنان مؤثر واقع گردد. نتایج پژوهش ها نشان می دهد دانشجویانی که درگروههای داوطلبانه مشارکت و فعالیت دارند، احساس خوشحالی بیشتری دارند. مشارکت دادن دانشجویان در سازندگی مملکت و باور آنان به عنوان نیروهای پرانرژی و خلاق، می تواند فواید زیادی از جمله افزایش خوشحالی آنان را به همراه داشته باشد.
.3 عوامل موثر در شادکامی دانشجو معلمان
عوامل موثر در شادکامی دانشجو معلمان را می توان به صورت زیر بیان کرد:
1 .توجه به ارزشها و هدف های معنوی، نیازهای بنیادی، عشق و علایق دینی و الهی - نگرش دینی -
2 .امنیت داشتن در خانه، محل زندگی، محیط دانشگاه، محل کار و جامعه
3 .معنیدارکردن زندگی با داشتن آرزو و دنبال کردن هدفی ارزشمند و دست یافتنی
4 .داشتن تفکر و نگرش مثبت
5 .تعامل بین دانشجو و استاد
6. امکانات رفاهی دانشگاه
7 .جو سازمانی حاکم بردانشگاه
8 .شیوه های تدریس و ارزشیابی استادان
9. عضویت در گروه های خاص - ورزشی، فرهنگی، مذهبی و ... - نیز در افزایش شادی دانشجویان مؤثر است
.4 مفهوم شادکامی از دیدگاه اسلام
از دید اسلام هر چیزی که سبب سلامت روح و جسم انسان و منجر به خرسندی خود او و سایر انسان ها شود مورد حمایت و قبول است. فلذا شادی سالم که باعث احساس رضایت مندی و سلامتی جسم و جان انسان می شود بدون شک مورد موافقت اسلام است. با قطعیت می توان گفت نه تنها دین مخالف شادی نیست، بلکه حامی و پشتیبان آن نیز می باشد. حضرت علی - ع - می فرمایند: » مومن شادیش در چهره نمایان و اندوهش در دل پنهان است
« این سخن ارزشمند اثبات می کند که ایمان و مومن بودن با شاد بودن، همانند دو طرف یک سکه هستند؛ چرا که حضرت علی - ع - نگفته حزن و اندوه نمایان باشد، بلکه فرموده شادی در چهره مومن باید هویدا باشد. بنابراین، اگر گفته شود دین اسلام، دین شادی و نشاط و امید است سخن درستی است. همه دستورات دین زیبای اسلام، منطبق بر فطرت انسان و تامین کننده ی صلاح دنیا و آخرت او می باشد، فطرت هم به تحقیق مخالف شادی نیست .
شادی واقعی از دیدگاه یک فرد با ایمان زمانی متصور است که او را یک گام به خدایش نزدیکتر کند. با این وجود، انسانها به دلیل حس فطری تنوع طلبی خویش، می توانند از لذتهای مجاز دنیوی بهره مند شده و از آن شادمان شوند. این شادی ها می تواند زمینه ای برای افزایش نشاط معنوی افراد با ایمان نیز ارزیابی شود. از طرفی، باید دانست که برخی شادی های سطحی و ظاهری که ناشی از رفتارهای غیرمنطقی و غیر اخلاقی است، مورد پذیرش اسلام نیست[1] به این نکته نیز باید توجه داشت که این اصلی منطقی و پذیرفته شده در تمام نظام های متمدن است که نباید به بهانه شاد بودن هر رفتار غیر مجازی را مرتکب شد، با این تفاوت که شاید محدوده رفتارهای مجاز و غیر مجاز دارای برخی تفاوتها باشد
.5 مفهوم سبک زندگی
خداوند کامل ترین الگوی سبک زندگی را در این آیه معرفی می کند: » لقد کان لکم فی رسول االله اسوه حسنه لمن کان یرجوا االله و الیوم الاخر و ذکر االله کثیرا « - احزاب:. - 12 پیامبر - ص - در این آیه، کامل ترین الگو و اسوه حسنه معرفی شده تا آنان که در جست و جوی حق و حقیقت و روز قیامت هستند، از او پیروی کنند. همچنین در آیات و روایات بسیاری دیگر، پیامبر - ص - و اهل بیت - ع - الگوهای کامل و قابل پیروی و اسوه های نیکو در سبک زندگی دانسته شده اند
می توان به موضوعی اشاره کرد که حضرت علی - ع - پیامبر و آل او را اسوه های کامل و قابل پیروی برای انسانها معرفی کرده است و فرموده است: » و لقد کان فی رسول االله - ص - کاف لک فی الاسوه « پیروی از رفتار رسول خدا - ص - و الگوگیری از او، برای تو به کفایت وجود دارد« - نهج البلاغه: خطبه. - 61 سپس سفارش می کند که از پیامبر پاک و پاکیزه ات پیروی کن، زیرا راه و رسم ایشان در سبک زندگی متعالیشان، سرمشقی برای کسانی است که بخواهند از ایشان پیروی کنند و دوست داشتنی ترین بندگان خداوند کسانی هستند که از این خاندان بزرگوار سرمشق گیرند و گام در جای گام ایشان نهند نکته اساسی اینجاست که رفتار اجتماعی و سبک زندگی، تابع تفسیر ما از پرسش »زندگی چیست« چه می باشد؟
هر هدفی که ما برای زندگی معین کرده و برای خودمان ترسیم کنیم، به طور طبیعی، متناسب با خود، یک سبک زندگی به ما پیشنهاد می شود. حال آن چیزی که ما به آن ایمان داریم می تواند لیبرالیسم، کاپیتالیسم، کمونیسم یا فاشیسم باشد و هم می تواند توحید ناب باشد، پس بر اساس ایمان فرد، سبک زندگی او انتخاب می شود و تمدن سازی بدون داشتن یک فکر و یک ایمان، بدون تالش برای آن و پرداختن هزینه های آن، امکان ندارد
