بخشی از مقاله
چکیده
مهارت در خواندن و درک مطلب، از مهمترین نیازهای یادگیری دانشآموزان است. درک مطلب، اعم از فهم متن و تفسیر و استنتاج از متون درسی و غیردرسی، دانشآموزان را با افکار و اطلاعات جدید آشنا میکند و شیوه بهتر اندیشیدن و بهتر زیستن را به آنها میآموزد. به عبارت دیگر، سواد خواندن، به معنای علمی و جامع آن، وسیلهای است که از طریق آن میتوان به ذخایر بیانتهای تجربه بشری دست یافت.
منظور از »سواد خواندن« هم عبارت است از خواندن معطوف به درک مطلب و دریافت معناها و مفاهیم کلمهها، عبارتها، جملهها، دریافت دانستنیها و شناخت مضامین و ارزشهای نهفته در متن و در نهایت گرفتن پیامی که نویسنده با به کارگیری نشانهها و رمزهای کلامی آن را نوشته است. ناتوانی در خواندن و درک مطلب بیش از سایر اختلالات یادگیری، در حوزههای گوناگون، مانع پیشرفت تحصیلی میشود. به طوری که موفق نبودن دانشآموزان در یادگیری خواندن در سالهای اولیه مدرسه، به طور مؤثری آنها را از بیشتر مواد برنامه درسی باز میدارد.
مشکلات خواندن همچنین بر کسب اطلاعات خارج از برنامه درسی اثر معکوس میگذارد که این هم به نوبه خود بر درک مطلب تأثیر منفی میگذارد، بنابراین یکی از اختلال های یادگیری شایع در بین دانش اموزان ، اختلال در خواندن است که یکی از اختلالات ویژه است که چرخهای معیوب را پدید میآورد؛ اینکه چرا برخی از افراد به این اختلال مبتلا می شوند، دلایل زیادی دارد که به آن پرداخته شده است.بنابراین به دلیل اهمیت این مساله در مقاله حاضر به تعریف و واکاوی اختلال خواندن و راهکارها برای درمان آن پرداخته میشود.
-1 مقدمه
ده ها هزار سال است که انسان به تولید و ادراک گفتار توفیق یافته است اما تا آنجا که می دانیم، فقط سه تا چهار هزار سال است که انسان متوجه شده است تفاوت کلمات فقط در جنبه کلی آنها از یکدیگر نیست بلکه در ویژگیهایی نیز هست که ساختار درونی هریک از کلمات را تشکیل می دهند. این اکتشاف مهم زبانی تأثیر عظیمی در رشد و پیشرفت آدمی داشته است. رشد زبان هر یک از کودکان نیز، همانند رشد زبان نوع انسان فرآیندی است که از حالت کلی به حالت مشخص در می آید.
اما سؤال اساسی این است که این فرآیند چگونه صورت می گیرد؟ دلایل اصلی و بلاواسطه این رشد کدام است؟ و جدا از مسأله رشد عمومی زبان، یادگیری خواندن در یک زبان معین و در معنای مشخص آن چگونه حاصل می شود؟
اگر بتوانیم به این سؤالات پاسخ های دقیقی بدهیم آنگاه قادر خواهیم بود روش های مؤثرتری را در سوادآموزی و آموزش خواندن به کودکانی که وارد مدرسه می شوند و همچنین در آموزش بزرگسالان سواد آموز بکار گیریم. در عصر حاضر که عصر اطلاعات نامیده شده است، بسیاری از اطلاعات به صورت نوشتاری مبادله می شود؛ لذا مهارت در خواندن یکی از مهم ترین نیازهای یادگیری در زندگی امروز است. آنگونه که از مبانی و چارچوب »سواد خواندن« بر می آید، توانایی خواندن معطوف به درک مطلب متن نوشتاری است و درک متن فرایندی است که درآن خواننده از طریق تعامل و مواجهه با یک زبان نوشتاری به طور همزمان معنی را استخراج می کند و شکل می دهد
یادگیری خواندن و سوادآموزی چنان اهمیت بزرگی در زندگی انسان عصر حاضر دارد که اقتضا می کند بیشترین کوشش ممکن را برای کشف دلایل و چگونگی راه حل مشکلات و کم توانیهای خواندن دانشآموزان به عمل آوریم. نگرش پایهای ما درروانشناسیِ آموزش خواندن، از لحاظ نظری, آن است که تواناییهای فرازبانی - و از جمله؛ آگاهیهای آواشناختی - پایه یادگیری خواندن و نوشتن است و شیوهدرست آموزشِ خواندن و نوشتن به دانش آموزان, از لحاظ روش شناسی آن است که با بکارگیری منظم تمام مهارت های فرازبانی و آگاهیهای آواشناختی و رشد دادن مستمر این تواناییها و آگاهیها در منطقه مجاور رشد کودک و با استفاده از روش آموزش متقابل به تقویت صحت و سرعت و ادراک خواندن در دانش آموزان بپردازیم.
از نظر انجمن ملی خواندن - 2000 - 1 درک متن اهمیت زیادی در رشد مهارتهای کودکان و بنابراین در توانایی تحصیلی آن ها دارد. اهمیت درک خوانداری در توانایی تحصیلی دان شآموزان موجب گردیده مطالعات بین المللی در زمینه پیشرفت سواد خواندن به ارزیابی توانایی خواندن کودکان بپردازد. مطالعه بین المللی پیشرفت سواد خواندن
یکی از مجموعه مطالعات گستردهای است که انجمن بینالمللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی - IEA - 3 انجام میدهد. نتایج این مطالعه در شناخت مشکلات و کاستیها، بهبود کیفیت نظام آموزشی کشورها و کشف راهکارهای ارتقای سواد خواندن در دانش آموزان تعیین کننده است . در واقع این مطالعه بستری را فراهم میکند تا برنامهریزان بتوانند با فهم بهتر مشکلات و اتخاذ راهبردهای مناسب، در بهبود کیفیت یادگیری مشارکت نمایند. این آزمون مشخص می کند که چه فرصت هایی باید برای دانش آموزان فراهم شود تا آنان در فرایند فهمیدن، استنباط و بررسی عناصر متن مهارت یابند. نتایج آزمون پرلز حاکی از آن است که جایگاه ایران در پرلز 2001 میان 35 کشور شرکت کننده رتبه 32 ، و در پرلز 2006 میان 45 نظام آموزشی جهان رتبه 40 است و در پرلز 2011 میان 46 نظام آموزشی جهان 39 بوده است
تعریف خواندن و اختلال خواندن
* خواندن ترجمه ی مستقیم نماد های نوشتاری فکر یا گفتار است.
* خواندن مهارتی است که بوسیله ی آن می توان از مطالب نوشتنی کسب اطلاع نمود.
* خواندن تفسیر معنادار نمادهای کلامی نوشته شده و یا چاپ شده است - علوی مقدم و صغری علیزاده، . - 1389
عدم توانایی خواندن در فرد علی رغم برخورداری از سلامت ببینایی ، شنوایی ، هوشی ، حسی و ... را اختلال خواندن می نامیم . اختلال خواندن به معنی وجود نقص جدی در مهارتهای خواندن - شناخت و بیان حروف ، کلمه ، ترکیب حروف ، بخش کردن کلمه ، خواندن متن و درک مطالب خوانده شده - می باشد ، به طوری که تحصیل و زندگی روزمره فرد که نیازمند مهارت های خواندن می باشند ،با مشکل مواجه گردد.
این اختلال با نامهای دیلکسی ،الکسی ،عقب ماندگی خواندن ونارساخوانی نیز نامیده می شود . کودکان ممکن است در یک یا چند مهارت مربوط به خواندن مشکل داشته باشند مانند : حذف کلمات ، اضافه کردن کلمات ، جایگزینی کلمات ، بازگویی اصلاحی ، تکرار کلمات خواندن کلمات همراه با کشیدن صدا ها ، تجزیه کلمات به حروف و ترکیب مجدد آن ، خواندن آیینه وار کلمات و سرعت پایین در خواندن
انواع خواندن
- 1 خواندن اجمالی: منظور از این روش دست یافتن به نکته ها و مطالب مهم کتاب یا نوشته در زمان کوتاه و با سرعت زیاد است تا بتوان یک آشنایی کلی نسبت به نوشته به دست آورد.
- 2 سریع خوانی: هدف آشنایی کلی با مطالب آن است نه درک عمیق آن - 3 عبارت خوانی: هدف افزایش سرعت مطا لعه و آمادگی برای به کار بردن روش و سریع خوانی است یعنی به جای آنکه چشم بر روی تک تک کلمه ها توقف نماید عبارت ها و جمله ها را مورد توجه قرار میدهد. روش عبارت خوانی دارای دو سطح است: سطح مکانیکی و سطح ادراکی .
- 3 سطح مکانیکی مربوط به عادت دادن چشم برای حرکت سریع از طریق توجه نمودن به گروه کلمه ها در عوض توقف چشم بر روی یک کلمه است هر چه خواننده بر سطح مکانیکی بیش تر تسلط داشته یابد در سطح ادراکی نیز میزان فراگیری مطالب توسط وی بیش تر می شود.
- 4 دقیق خوانی: هدف درک کامل مطالب خوانده شده و نگهداری آن ها به طرزی منظم و منطقی در حافظه است بطوری که یادآوری و باز شناسی آنها برای استفاده های بعدی امکان پذیر باشد.
- 5 خواندن تجسمی: هدف برخورداری از تمرکز حواس بیش تر و درک عمیق تر است.
