بخشی از مقاله
چکیده
اختلال در خواندن« یکی از اختلالات ویژه است. متاسفانه تا مدت های طولانی دانش آموزانی را که در یادگیری یک یا چند درس مشکلات جدی داشتند با اصطلاحات معلول ادراکی، آسیب دیده مغزی و آسیب دیده عصبی معرفی می کردند و به بسیاری از این دانش آموزان برچسب کودن، کم ذهن، عقب مانده و امثال آن می زدند که هیچ کدام صحیح نیست. در واقع این افراد به علت مشکلی که در خواندن دارند نمی توانند کتاب های درس علوم، ریاضی و امثال آن را بخوانند و بنابراین در آن درس ها نیز با مشکلاتی روبه رو می شوند. امروزه همه بررسی ها نشان می دهد این اختلال قابل درمان است و آموزگاران و حتی والدین اگر به دانش و حوصله لازم مجهز باشند، می توانند این مشکل را حل کنند و حتی ممکن است بسیاری از این دانش آموزان در زمینه های متعدد به پیشرفت های چشمگیری دست یابند. در این تحقیق هدف از مطالعه به دست آوردن اطلاعاتی در ارتباط با علت اختلال خواندن و عواملی که موجب تشدید و یا بهبود این مسأله شده، پرداخته است. نوع مطالعات کتابخانهای و روش توصیفی-تحلیلی است. همچنین در این مقاله بیان میشود که مشکلات یادگیری کودکان، ارتباط تنگاتنگی با مسائل فرهنگی، خانوادگی، اقتصادی، تغذیه، بهداشت و مسائل مربوط به محیط آموزشی و... دارد.
کلمات کلیدی: اختلال- خواندن- تشخیص- بهبود- یادگیری.
مقدمه
از نیمه قرن بیستم، پژوهش و مطالعه دربارهی کودکانی آغاز شد که حالت و رفتار آنان برای بسیاری از والدین، معلمان و مددکاران متحیرکننده بود. اغلب آنان علیرغم داشتن هوش طبیعی، بدون بهرهگیری از آموزشهای ویژه قادر به ادامهی تحصیل نیستند. بسیاری از این کودکان تنها در یادگیری یک درس خاص و برخی دیگر در فراگیری چندین موضوع درسی با مشکل مواجه میشوند. اختلالات یادگیری اینگونه کودکان معمولاً با افزایش سن آنان وخیمتر میشود، به طوری که مشکل این دانشآموزان که زمانی به راحتی قابل تشخیص بود، صراحت و روشنی خود را از دست میدهد و به سایر زمینههای تحصیلیشان نیز سرایت میکند - جینز، . - 1391فراگیری خواندن در دانشآموزان، علاوه بر تسلط عمومی آنان به زبان مربوطه، مستلزم دست یابی آنها به مهارتهای فرازبانی یا سیستمی از تبدیل رمز نوشتهها به زبان شفاهی است که خود نیازمند فراگیری حروف و علامتهای نوشتن و مهارت های پردازش آوا شناختی است که باید در جریان به آنان آموخته شود.
بر اساس تحقیقاتی که لطف آبادی در مورد کودکان ابتدایی نشان داد که علاوه بر عوامل موثر بر یادگیری خواندن - سطح انگیزشی، هوش عمومی، حافظه فعال، و تجربه زبانی - ، تواناییهای فرا زبانی - آگاهی فرا شناختی، آگاهی نحوی، و آگاهی معنا شناسی - بر یادگیری خواندن - درست خواندن، سریع خواندن، و ادراک خواندن - تاثیر میگذارد - لطف آبادی، 1382، ص-65 . - 104اختلال یادگیری تقریباً در 5 تا 10 درصد جمعیت فراوانی دارد. حدود نیمی از اختلال های یادگیری در حوزه های اختلال خواندن طبقه بندی می شوند، در بیشتر موارد شروع اختلال یادگیری در فاصله زمانی پیش از دبستان تا کلاس دوم مشخص می شود. در نتیجه لزوم بررسی هر چه زودتر اختلال خواندن آشکار می شود.
-2 تعریف اختلال خواندن
اصطلاح »دیسلکسیا« از ترکیب دو کلمه یونانی «dys» و «lexicos» تشکیل شده است. «dys» به معنای مشکل، دردناک یانابهنجار است و «lexicos» به معنای »کلمه« میباشد. بنابراین، اصطلاح دیسلکسیا به طور دقیق، وجود مشکلات در موردکلمهها را نشان میدهد. تانسن - 1995 - براساس دیدگاه نظری خود برمبنای علائم و سببشناسی به تعریف نارساخوانی پرداختهاند. - یک تعریف مناسب از نارساخوانی، باید بر دیدگاهی نظری مبتنی باشد که خود نیز توسط پژوهش های معتبر و شواهدبالینی حمایت گردد. این تعریف باید دارای ساختارهایی باشد که پیوسته مورد ارزشیابی قرار گیرد و برای تشخیص نارساخوانی،نشانههای روشنی ارائه نماید. در اینجا با درنظر گرفتن ملاکهای نارساخوانی، به پارهای از تعاریف مهم در زمینه نارساخوانیاشارهمیگردد:
بر مبنای تعریف انجمن نارساخوانی انگلستان »نارساخوانی ترکیبی از تواناییها و مشکلاتی است که فرآیند یادگیری را در یک یاچند زمینه از جمله خواندن، نوشتن و هجی کردن تحت تأثیر قرار میدهد. این اختلال ممکن است با مشکلاتی در زمینههایسرعت پردازش، حافظه کوتاهمدت، توالی، ادراک دیداری/ شنیداری، زبان گفتاری و مهارتهای حرکتی نیز همراه باشد - حسنزاده، - 1392به اعتقاد فارمرو کلین - - 1995 نارساخوانی تحولی نوعی اختلال خاص خواندن است که کودکان مبتلا علیرغم داشتن هوشبهرطبیعی و آموزش مناسب و فقدان نارسایی حسی آشکار در زمینه خواندن دچار مشکل هستند - . نارساخوانی اکتسابی،نوعی ازاختلال خواندن است که براثر آسیب مغزی در افرادی ایجاد شده است که قبلاً از توانایی خواندن طبیعی برخوردار بودهاند - افروز، - 1391
اختلال خواندن برمبنای DSM-IV-IR چنین تعریف شده است: حالتی که در آن پیشرفت خواندن پایینتر از حد مورد انتظاربر حسب سن، آموزش و هوش کودک است. این اختلال به میزان زیادی مانع موفقیت تحصیلی یا فعالیتهای روزانه مستلزم خواندن میشود. طبق ملاک های DSM-IV-TR در صورت وجود یک اختلال عصبی یا حسی، میزان ناتوانی خواندن بیش از آن حدی است که معمولاً با اختلالات دیگر دیده میشود .بنابراین، تعاریف فوق از نارساخوانی براساس دیدگاه های عصبشناختی، شناختی، زبانشناختی و ادراکی صورت گرفتهاند. متخصصان براساس دیدگاه نظری خود به تعریف نارساخوانی برمبنای علائم پرداختهاند. - لطفآبادی، - 1382
-2-1 انواع اختلالات خواندن :
طبقه بندی مختلفی از اختلالات خواندن معرفی شده است که مایکل باست افرادی را که دچار اختلال خواندن هستند به سه دسته تقسیم می کند -1:گروهی که اختلال خواندن آوایی دارند. این افراد مجموعه لغات نسبتاً زیاد و قابل توجهی را در ذهن شان ذخیره کرده اند اما هجی کردن آن ها ضعیف است.-2 گروه دوم افرادی هستند که اختلال خواندن ایده ای دارند این گروه می خوانند و هجی می کنند اما در ساختار بینایی لغت اشکال دارند.-3 گروه سوم افرادی که مشکل هر دو گروه را دارند.بعضی متخصصان هم اختلال خواندن را شامل عقب ماندگی ، اختصاصی خواندن ، وارونه خوانی و دیسلکسی رشدی می دانند.در اختلال خواندن، پیشرفت خواندن نسبت به سن و هوش نارسایی دارد، بیشتر افرادی که اختلال خواندن دارند از هوش متوسط یا بالاتری برخوردارند. به طور کلی اختلال خواندن با نارساخوانی، مترادف است ولی استفادهی نا مناسب از اصطلاح نارساخوانی باعث شده که مردم آن را به معانی گوناگونی در نظر بگیرند. از انجا که خواندن و املا بسیار به هم مرتبط هستند، کودکانی که اختلال خواندن دارند در املا نیز مشکل دارند. - حیدری، - 1384
-2-2نشانههایکودکاندارایاختلالخواندن
بررسی ها نشان داده است 85 تا 90 درصد اختلالات یادگیری به اختلالات خواندن مربوط است. اگرچه نمی توان ویژگی های صد درصد مشابهی را در این کودکان مشاهده کرد، اما می توان گفت اغلب آنان ویژگی های زیر را دارند. در زیر نشانه های اختلال خواندن را بیان کردهایم.
- بیشتر این کودکان پسر هستند. بنابر برخی تحقیقات تعداد پسرانی که این مشکل را دارند چهار برابر تعداد دختران است.
-در کلاس های درس غالباً مشکلات رفتاری دارند.
-تمایل به خواندن ندارند.
-دامنه توجهشان کوتاه است.
-در تمرکز مشکل دارند.
