بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش کاربردی شبه تجربی حاضر تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی در حافظه فعال و مهارت های اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال خواندن بود. جامعه اماری کودکان دارای اختلال خواندن مراجعه کننده به مراکز اختلالات یادگیری شهر تهران بود که بر اساس نمونهگیری در دسترس تعداد 14 نفر انتخاب شدند و به صورت تصادفی برابر در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.ابزار پژوهش مقیاس مهارتهای اجتماعی ماتسون - 1983 - و آزمون حافظه کورنولدی به صورت پیشآزمون و پسآزمون روی هر دو گروه اجرا شد. گروه آزمایش ده جلسه آموزش کارکردهای اجرایی دریافت کرد.نتایج نشان داد که آموزش کارکردهای اجرایی در بهبود حافظه فعال و رفتارهای اجتماعی کودکان دارای اختلال خواندن موثر است.یافته ها حاکی از ان است که می توان بااستفاده از اموزش کارکردهای اجرایی مشکلات بالینی کودکان با اختلال خواندن را کاهش داد.
کلید واژهها: کارکردهای اجرایی، مهارتهای اجتماعی، حافظه فعال، کودکان مبتلا به اختلال خواندن.
مقدمه
اختلالات یادگیری شامل گروهی از کودکان می باشد که در یک یا چند فرایند روانشناختی پایه ای مربوط به درک زبان، گفتار یا نوشتار اختلال دارند، این ممکن است به صورت نارسایی در گوش کردن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام دادن ریاضی جلوه گر شود - سیلور3 و همکاران، . - 2007 از بین کلیه اختلالات یادگیری ، مشکلات خواندن بیش از همه مورد بررسی قرار گرفته اند. اصطلاح دیسلکسیا به طور دقیق وجود مشکل در مورد کلمه ها را نشان می دهد - دادستان ، . - 1379بر
مبنای تعریف انجمن نارساخوانی انگلستان نارساخوانی ترکیبی از توانائی ها و مشکلاتی است که فرآیند یادگیری را در یک یا چند زمینه از خواندن ،نوشتن و هجی کردن تحت تأثیر قرار می دهد. این اختلال ممکن است با مشکلاتی در زمینه های سرعت پردازش، حافظه کوتاه مدت ، توالی ، ادراک دیداری – شنیداری ، زبان گفتاری و مهارت های حرکتی نیز همراه باشد - به نقل از رید ، - 2003 .اختلال خواندن بر مبنای DSM-5 چنین تعریف شده است : حالتی که در آن پیشرفت خواندن پائین تر از حد مورد انتظار بر حسب سن ، آموزش و هوش کودک است. این اختلال به میزان زیادی مانع موفقیت تحصیلی یا فعالیت های روزانه خواندن بیش از آن حدی است که معمولاً با اختلالات دیگر دیده می شود - انجمن روانپزشکی آمریکا، . - 2013
اغلب کودکانی که مشکل خواندن دارند در زمینههای دیگر یادگیری نیز مشکل دارند، پسرها سه برابر دختران دچار مشکلات جدی خواندن هستند. کودکان مبتلا به مشکلات شدید خواندن در ده سالگی بیشتر در معرض خطر اختلالات روانی دیگر به ویژه اختلالات رفتاری قرار دارند - روزنهان و همکاران، . - 1389 عوامل زیادی میتوانند باعث ایجاد اختلالات یادگیری در کودکان باشند که در این میان نقش حافظه فعال و یادگیری مهارتهای اجتماعی از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. آسیب به حافظه فعال یکی از ویژگیهای اصلی نارساخوانی معرفی شده است. مشکلات حافظه فعال نارساخوانها به بزرگسالی آنها نیز بسط می یابد و تأثیر چشمگیری بر زندگی فرد نارساخوان داد. مطالعات در زمینه حافظه فعال اغلب در حوزه مسائل واجی بوده است. این مطالعات مؤید نقص نارساخوانها در فراخنای حافظه کلامی ساده هستند که در واقع قابلیت ذخیره واجی را نشان میدهد. همچنان که لطف آبادی - 1382 - در بیان عوامل پایهای مؤثر بر یادگیری خواندن یک مدل ارائه داده است و بر نقش حافظه کاری تاکید میکند.
در برخی از متون، دلیل تفاوت فراخنای حافظه در نارساخوانها نسبت به رساخوانها سرعت کند تولید آوا در آنها ذکر شده است. همچنین نقص نارساخوانها در یادگیری، رمز گردانی، یا استفاده از بازنماییهای واجی نیز بهعنوان علتی بر تفاوت فراخنای حافظه ذکر کرده است - اسمیت-اسپارک1، . - 2007 نتایج حاصل از پژوهش در زمینه فعالیت مغزی کودکان نارساخوان نشان داده که نارساخوانها در مقایسه با کودکانی که مشکلی در خواندن ندارند کاهش فعالیت در کورتکس پریفرونتال، پایتال و مخچه داشتند - بنونتتی2 و همکاران، 2010 الف - . در تحقیق دیگری که در آن حافظه فعال کلامی کودکان نروژی بررسی شد کودکان رساخوان با افزایش بار حافظه، فعالیت بیشتری در بخش فوقانی لوب آهیانه چپ و شکنج پری فونتال تحتانی راست نشان دادند، اما نارساخوانها افزایش معناداری در فعالیت این مناطق نداشتند. این یافتهها نقص حافظه فعال را در نارساخوانها نشان می دهد - بنونتی و همکاران، 2010ب - . در تحقیق دیگری در زمینه حافظه فعال، 12 کودک نارساخوان و کودکان عادی بر اساس آزمون ان-بک داده ها حاکی از نقص حافظه فعال در کودکان ناراسا خوان بود - بنونتی و همکاران، 2010الف - .
در متون روان شناسی مفهوم مهارت اجتماعی به صورت های مختلفی تعریف شده است. برای مثال هالینگر1 - 1987 - مهارت های اجتماعی را عبارت از مهارت هایی می داند که برای داشتن ارتباط مثبت با دیگران و پذیرش توسط آنها ضروری هستند. اشنایدر2 و همکاران - 1985 - مهارت های اجتماعی را به عنوان وسیله ارتباط میان فرد و محیط تعریف می کنند و معتقدند که این وسیله برای شروع و ادامه ارتباط سازنده و سالم با همسالان به عنوان بخش مهمی از بهداشت روانی مورداستفاده واقع می شوند. با وجود اینکه واژه به ظاهر ساده به نظر می آید اما به شدت تحت تأثیر سازه های روان شناختی و ویژگیهای اساسی انسان مانند شخصیت، هوش، زبان، ادراک، ارزیابی، نگرش و تعامل میان رفتار و محیط قرار میگیرند - الیوت3 و همکاران ، 1987 ، به نقل از مریل و گیمپل4، . - 1998
مهارت های اجتماعی بر رفتارهای فراگرفته مطلوبی دلالت دارد که فرد را قادر می سازد با دیگران رابطه مؤثر داشته باشد و از واکنش های نامعقول اجتماعی خودداری کند - گرشام5 و الیوت ، 1984 به نقل از بولکلی و گرامر 6 ، . - 1994 مهارت های اجتماعی طیف گسترده ای از رفتارها از قبیل توانایی شروع ارتباط مؤثر و مناسب با دیگران ، ارائه پاسخ های مفید شایسته - بولکلی و گرامر ، - 1994 تمایل به رفتارهای سخاوتمندانه ، همدلانه و یاری گرانه - مریل و گیمپل، - 1998 پرهیز از تمسخر ، قلدری و زورگویی به دیگران - ماتسون و همکاران، - 1983 را شامل می شود.
برایان - 1974 - 7 دریافت که کودکان دارای ناتوانی یادگیری به وسیله همسالان خود به عنوان افرادی غیر اجتماعی، نگران، غمگین ، وحشت زده ، مضطرب و عصبی و افرادی که هرگز اوقات خوبی ندارند توصیف
