بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف اوره با پوشش گوگردی و بور بر مقدار ویتامین ث، فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی، و درصد اسانس میوه فیجوآ آزمایشی در سال 1392 در مرکز تحقیقات مرکبات کشور در شهرستان رامسر واقع در استان مازندران بصورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل پنج سطح اوره با پوشش گوگردی (صفر، 250 ، 500 ، 1000 و 1500 گرم برای هر درخت) و چهار سطح بور (صفر، 15، 30 و 45 گرم برای هردرخت) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف نیتروژن مقدار ویتامین ث میوه فی جوآ افزایش یافت به طوری که بیشترین مقدار ویتامین ث از مصرف 1500 گرم اوره با پوشش گوگردی برای هر درخت بدست آمد. بالاترین مقدار فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی و درصد اسانس از کاربرد 1000گرم اوره با پوشش گوگردی برای هر درخت حاصل شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بیشترین مقدار ویتامین ث، ظرفیت آنتی اکسیدانی و درصد اسانس میوه فی جوآ از مصرف 15 گرم بور برای هر درخت بدست آمد. بور بر میزان فنل کل میوه فی جوآ اثر معنیداری نداشت.
واژههای کلیدی: اوره با پوشش گوگردی، درصد اسانس، ظرفیت آنتی اکسیدانی، فنل کل، فیجوآ و ویتامین ث.
مقدمه
در سالهای اخیر کارشناسان علم تغذیه پی بردند که مصرف روزانه میوهها و سبزیها سبب کاهش خطرات بیماریهایی مانند سرطان، بیماریهای قلبی و کبدی و بیماریهای ریوی میشوند. این اثرهای مفید آنها را به آنتیاکسیدانهای مختلف موجود در میوه و سبزی نسبت میدهند که شامل پلی فنولها، اسکوربیکاسید (ویتامین ث)، کارتنوئیدها و فلاونوئیدها و سایر مواد میباشند (آقاجانپور .(1390
فیجوآ 1یک درخت یا درختچه همیشه سبز از خانواده مورد میباشد (سلیم (2010 و در ایران دارای سه گونه است2 که فقط گونه سلویانا اهلی شده و مورد استفاده قرار میگیرد (فیفایی .(1376 فی جوآ درختی نیمه گرمسیری و بومی جنوب برزیل، با پراکندگی ثانویه در اروگوئه می باشد (ترزا و آنتونیتا .(2000 برگها، میوهها
æ شاخههای فیجوآ خاصیت ضد میکروبی، ضد توموری، ضد التهابی و آنتیاکسیدانی دارند (ایزوب و همکاران .(2003 فیجوآ میتواند به عنوان یک منبع غنی از مواد غذایی و فیبر، مورد توجه قرار گیرد (رومرو و همکاران .(1994 عمده قندهای موجود در میوه فیجوآ شامل فروکتوز، گلوکوز و ساکاروز میباشد (سلیم .(2010 میوه
æ برگ این گیاه در صنعت داروهای گیاهی میتواند به عنوان آنتیاکسیدانها، مواد ضدمیکروبی، ترکیبات ضدسرفه و سینهدرد، ترکیبات ضدالتهاب و ضدآلرژی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین برگهای فیجوآ میتواند به عنوان چای مورد استفاده قرار گیرد که برای بیماریهایی نظیر سینهدرد، بیماریهای گوارشی، اسهال خونی، زخمهای مخاطی، دیابت و ناهنجاریهای تنفسی مفید می باشد(بیحان و پرال .(2011 فیجوآ دارای مقدار زیادی مواد فعال بیولوژیک از جمله کومارین، سینکومارین و متیل بنزوات است. مقدار ید در ارقام مختلف فیجوآ در حدود 34ـ 27 میلیگرم در هر صدگرم میوه تازه است و به دلیل ید بالا در میوه فیجوآ، از آن در درمان بیماریهای تیروئیدی هیپوتیروئیدیسم و گواتر استفاده میشود (قلی اف .(1372 بهعلاوه از میوه فیجوآ میتوان درصنایع کنسرو سازی، نوشابه سازی و بستنی سازی و یا بصورت چاشنی استفاده کرد (بیحان
æ پرال .(2011امروزه این گیاه بطور وسیع در آمریکا، فرانسه، اسپانیا، روسیه، استرالیا، ژاپن و بخصوص در نیوزلند کشت میشود(ژانگ و همکاران .(2010
کودهایی که به صورت کنترل شده نیتروژن آزاد میکنند، با طولانی کردن مدت زمان آزاد سازی نیتروژن، مواد غذایی خود را در مراحل مختلف رشد گیاه و مطابق با نیاز آن آزاد می سازند (کارداریل .(1967 از آنجایی که بخش زیادی از نیتروژن موجود در کودهای معمولی نیتروژن دار، از جمله اوره شسته شده و از دسترس گیاه خارج میشوند، کودهای کندرها میتوانند اثر نیتروژن را در ریشه گیاهان افزایش دهند (بوسویل و همکاران .(1985 یکی از مناسبترین کودهای کندرها، اوره باپوشش گوگردی( 3( SCU می باشد که حاوی نیتروژن و گوگرد می باشد(ملکوتی .(1375 نیتروژن با تأثیری که بر رشد رویشی و زایشی گیاهان دارد، باعث تغییراتی درعملکرد محصول می شود و کمیت و کیفیت مواد استحصال شده گیاهان را نیز تحت تأثیرقرار می دهد(عامری و همکاران .(1386 عثمان و عبدالرحمان (2009) گزارش کردند که افزایش مصرف اوره باپوشش گوگردی، منجر به افزایش ویتامینث در میوه گواوا گردید. رامیرز و همکاران (2011) گزارش کردند که با افزایش مصرف سطوح نیتروژن در فلفل، ابتدا ترکیبات فنلی افزایش یافت، ولی با افزایش سطح نیتروژن از میزان مواد فنلی کاسته شد. مصرف اوره با پوشش گوگردی، میزان اسانس را در اندام هوایی گیاه دارویی بادرنجبویه، بطور معنیداری افزایش داد. همچنین گوگرد موجود در پوشش اوره می تواند فعالیت نیتروژن را افزایش دهد و سبب هم افزایی در افزایش میزان اسانس گردد(کاندوپل و چاندل .(1993
بور یکی از عناصر ریز مغذی مورد نیاز گیاهان می باشد که غالباً در بسیاری از خاکها به میزان کم وجود دارد (فوست .(1989 بور محلول در خاک به صورت اسید بوریک B(OH)3 مشاهده میگردد که این حالت
برای جذب توسط گیاه ترجیح داده میشود. بور در فعالیتهای مریستم، سنتز اسیدنوکلوئیک و تشکیل دیواره
1- Feijoa Sellowiana Berg
2 - F. sellowiana, F. Shenkiana, F. odorata. 3 -Sulfur Coated urea
سلول شرکت مینماید (زرین کفش .(1376 بور جهت تولیدمثل، جوانهزنی گرده و رشد لولهگرده ضروری است و برای متابولیسم هورمونها و جابهجایی کلسیم، قندها و تنظیمکنندههای رشد و سنتز پروتئین اهمیت ویژهای دارد (کمالی و سیلدر .(1970 کاربرد بور می تواند منجر به بهبود در فتوسنتز و سایر فعالیتهای متابولیکی شود. فعالیتهای فتوسنتزی با حضور بور تسریع شده و سرانجام منجر به افزایش تولید در گیاهان می شود (وارما .(1973 دیکسیت و همکاران (2002) بیان کردند که در مسیرهای ساخت متابولیتهای ثانویه، بور بر تجمع میزان اسانس در گیاهان موثر است.
به دلیل این که فی جوآ گیاهی است که به آرامی رشد میکند و نیاز به کاربرد ملایمی از کودها دارد و مطالعات کمی در مورد مواد غذایی مورد نیاز فیجوآ انجام شده است، و با توجه به تأثیر نیتروژن و بور بر افزایش کمیت و کیفیت درختان میوه و عدم مطالعه آن بر روی فی جوا در این تحقیق اثر سطوح مختلف اوره با پوشش گوگردی و بور بر مقدار ویتامین ث، فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی، و درصد اسانس میوه فیجوآ مورد بررسی قرار گرفته است.
مواد و روش ها
این تحقیق در سال 1391- 92در موسسه تحقیقات مرکبات کشور در شهرستان رامسر واقع در استان مازندران با عرض جغرافیایی 36 درجه و 54 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 39 دقیقه شرقی و ارتفاع 20 متر از سطح دریا اجرا گردید. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل پنج سطح اوره با پوشش گوگردی (صفر، 250، 500، 1000، 1500گرم برای هر درخت) و بور در چهار سطح ( صفر، 15، 30 و 40 گرم برای هر درخت) بودند. قبل از اجرای آزمایش، نمونه خاک از عمق صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتی متری خاک مزرعه تهیه و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن تعیین گردید (جدول.(1
