بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر توانمندسازی معلمان تربیت بدنی بود. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات میدانی و به لحاظ هدف کاربردی بود. جامعه آماری معلمان تربیت بدنی استان آذربایجان شرقی بوده که نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به تعداد 300 نفر و به روش خوشه ای نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی آن توسط اساتید مدیریت ورزشی و تحلیل عاملی تأیید شد.
پایایی آن با استفاده از آلفا کرونباخ 0/85 بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS24 و PLS انجام شد. نتایج نشان می دهد که ارتباط معنادارو مثبتی بین عوامل فردی شامل عوامل روانشناختی، حرفه ای و اعتقادی - اخلاقی، عوامل سازمانی شامل امکانات و تجهیزات، چشم انداز، اهداف و راهبرد، نظارت و ارزیابی و عوامل زمینه ای شامل عوامل اقتصادی، عوامل فرهنگی و فناوری و ارتباطات با توانمندسازی معلمان تربیت بدنی وجود دارد. همچنین ارتباط معناداری بین خودکارآمدی ، خلاقیت و ابتکار و اعتماد به نفس معلمان تربیت بدنی از عوامل فردی و آموزش و یادگیری، ساختار سازمانی و نظام پاداش از عوامل سازمانی با توانمندسازی معلمان تربیت بدنی مشاهده نشد.
.1 مقدمه
یکی از مهمترین چالش های عصر حاضر در سازمان ها، عدم استفاده کافی از منابع فکری و ظرفیت های بالقوه منابع انسانی است. به عبارت دیگر با اینکه افراد توان بروز خلاقیت و ابتکار و انجام فعالیت بیشتری را دارند، اما در محیط سازمانی به دلایلی از این قابلیت ها به طور مطلوب بهره برداری نمی شود. افراد توانمند خود راهبر و قابل اطمینان هستند و توانایی تطابق با تغییرات برونی و درونی سازمان را دارند و از مشارکت در امور لذت می برند.
امروزه کارکنان سازمان ها به عنوان گرداننده های اصلی جریان کار تبدیل شده اند بنابراین کارکنان باید مهارت هایی را بیاموزند که به سمت خود راهبری پیش روند تا بتوانند سازمان را در رقابت های جهانی پایدار نگه دارند - ریوکن، هانشک وکین 1،. - 418:2005 اندیشمندان مدیریت تحول و بهسازی سازمان، توانمند سازی منابع انسانی را به عنوان راهبرد اثر گذار بر عملکرد و شایستگی نیروی انسانی معرفی کرده اند.
به نظر اسپریتزر توانمند سازی نه به منزله یک فرایند، بلکه به منزله عاملی که از یک سو تحت تأثیر عوامل محیطی، سازمانی و فردی قرار دارد و از طرف دیگر می تواند به صورت عاملی مؤثر بر اثربخشی، کارایی و خلاقیت سازمان عمل کند، نگریسته می شود - حسن آبادی،. - 14: 1392 از نظر رابینز و همکاران تمرکز بر روی عوامل محیطی - زمینه ای - و عناصر فردی می توان به بهترین حالت توانمند سازی دست یافت - 2002 ،443؛. - 419 به زعم نظریه پردازان مدیریت، برای آنکه افراد احساس توانمندی کنند باید شرایط و بسترهای لازم در سازمان فراهم گردد. هوی بیان می کند در بررسی های انجام شده رابطه بین توانمند سازی معلمان و متغیرهای سازمانی مورد توجه قرار گرفته است. نوکلین و روهیتی 2 بیشترین ارتباط توسعه توانمند سازی را با مفاهیم اثر گذاری فردی ونتایج خروجی کار مرتبط، و این رویکرد توانمند سازی را ادراکی می دانند - ابطحی و عابسی، . - 137:1392
سازمان آموزش و پرورش همانگونه که برای منابع مالی و سرمایه های فیزیکی طرحهای توسعه دارد، باید طرحهایی را نیز برای توسعه منابع انسانی سازنده در برنامه های راهبردی خود بگنجاند. عامل اصلی موفقیت و ناکامی آموزش و پرورش، نیروی انسانی است، سایر اجزا، عناصر و ارکان همه خمیر مایه هایی در دست انسان های با کفایتی هستند که می توانند از آنها بهترین شرایط را برای یادگیری موثر و ثمر بخش دانش آموزان فراهم کنند. با توجه به نقش و تاثیرتوانمندی معلمان در آموزش و پرورش، ضرورت دارد که برای توانمند سازی آنان گام برداشته شود.
اثربخشی یک معلم، تاثیر بیشتری بر یادگیری دانش آموزان دارد. عامل های دیگری از جمله سیستم کنترل مدرسه، اندازه کلاس، اندازه مدرسه، و کیفیت برنامه های بعد از مدرسه آن را تحت تاثیر قرار می دهد - استیون و همکاران ،. - 418:2005 محققان مدارس در کارولینای شمالی دریافته اند که داشتن یک کلاس با معلم قوی تاثیرش 14 برابر بیشتر از داشتن یک کلاس با پنج دانش آموزان کمتر است. به رغم این واقعیت، جامعه آموزش و پرورش به اندازه کافی در بهبود اثربخشی معلم متمرکز نیست از جمله در: استخدام، ارزیابی، توسعه و توانمند سازی و حفظ معلمان بسیار موثر - کودفلتر ،. - 4:2007 ازآنجا که معلمان تربیت بدنی یکی از تاثیر گذارترین معلمان آموزش و پرورش هستند و تاکنون تحقیقی پیرامون شناسایی عوامل مؤثر بر توانمند سازی آنها صورت نگرفته، شناسایی عوامل و مولفه های تاثیر گذار بر توانمندسازی آنها ضرورت پیدا می کند و اهمیت دارد که چارچوب مدون برای این کار داشته باشیم تا بتوانیم شایستگی حرفه ای و عملکرد آنها را افزایش دهیم.
گرجی - 1389 - در پژوهشی با عنوان ارزیابی تاثیر توانمندسازی بر عملکرد کارکنان نشان داده است که اعمال توانمندسازی در این شرکت تا چه حد توانسته سازمان را از طریق بهبود عملکرد کارکنان به اهداف سازمانی برساند. و عوامل تفویض اختیار، اعطای پاداش و مدیریت مشارکتی تأثیر مثبتی بر توانمند سازی کارکنان داشته است . خانی - 2016 - تحقیقی با عنوان رابطه توانمند سازی روان شناختی، اعتماد و رضایت شغلی معلمان زبان انگلیسی متوسطه انجام داد.در این تحقیق چهار بعد توانمند سازی روان شناختی - معناداری، شایستگی، خود مختاری و تأثیر - ، سه جنبه اعتماد اساتید - اعتماد به مدرس، اعتماد به همکاران و اعتماد به دانش آموزان و والدین - و دو جنبه رضایت شغلی - ذاتی و بیرونی - در نظر گرفته شده بود.
نتایج نشان داد که اعتماد به طور غیر مستقیم با رضایت شغلی و با میانجی گری توانمند سازی مرتبط بود اما توانمند سازی روان شناختی ارتباط مستقیم معنادار با رضایت شعلی دارد.بناریتی1عنوان کرده است که وظایف روشن و مشخص، تعیین هدف و پاداش ذاتی می تواند توانمند سازی روانی را در بین معلمان تسهیل کند - بنیارتی، . - 1-14 :2011 کلین - 2016 - 2 تحقیقی با عنوان توانمند سازی معلمان ، یادگیری سازمانی افقی و عمودی و تحرک موقعیتی در مدرسه انجام دادند. نتایج نشان داد که یادگیری سازمانی افقی و عمودی به توانمندی معلمان برای ادراه کلاس کمک می کند و زمان مواجهه معلمان با یادگیری سازمانی عامل میانجی بین یادگیری و توانمند سازی معلمان می باشد.
با توجه به اینکه محقق خود دبیر تربیت بدنی می باشد و بخشی از مشکلات را، از جمله : کاهش حس خلاقیت و ابتکار، کم رغبتی به کار و تمایل به ترک سازمان، فراهم نبودن بستر رشد، شرایط نامناسب امکانات و تسهیلات، استفاده نکردن از قابلیت های معلمان و کم اهمیت جلوه دادن درس تربیت بدنی از طرف اولیا و همکاران را درک نموده، بنابراین با توجه به نقش پر اهمیت معلمان تربیت بدنی در آموزش و پرورش و مشکلات موجود در این زمینه محقق به دنبال ارائه راهکار برای جلوگیری از استمرار این مشکلات است.
با توجه به مسائل و مشکلات موجود در تربیت بدنی آموزش و پرورش لازم است مدیران این سازمان تلاش کنند تا هوشمندی های معلمان را کشف و به آنان کمک کنند تا اندیشه خود را به پویش بیش تر وادارند و توانمند شوند یعنی به این باور برسند که از شایستگی لازم برای انجام دادن کارها و آموزش و تربیت نسل ورزشکار و سالم بر خوردارند و احساس کنند برای انجام وظایف از آزادی عمل داشته و بخشنامه ها و دستورات دست و پاگیر مانع افزایش عملکرد آنها نیست .
توانمندی معلمان تربیت بدنی که برای تولید نوآوری، خلاقیت و هماهنگی با علم و تغییرات محیطی صورت می گیرد در نهایت سبب رشد شاخص های عملکردی آنان خواهد گردید. توانمند سازی معلمان تربیت بدنی موجب رشد و بالندگی آنها و توسعه خدمات آموزشی آنها خواهد شد. در نتیجه می تواند به بهبود توانمندی های آموزشی و پژوهشی و فرهنگی آموزش و پرورش شود که رویکرد سند چشم انداز 1404 می باشد.
محقق نیز توانمند سازی معلمان تربیت بدنی را یکی از اقدامات اساسی در رفع مشکلات و کمبود های تربیت بدنی آموزش و پرورش می داند و با انجام این تحقیق بستر و ابزار رشد و توسعه منابع انسانی تربیت بدنی آموزش و پرورش را فراهم می شود و به مدیران آموزش و پرورش کمک می کند تا با مد نظر قراردادن دستاوردهای این پژوهش، در تدوین راهبردها و سیاست های کلان، تسهیل گر تحقق اهداف سازمان باشند.
.2 روش شناسی
این تحقیق از نوع تحقیقات میدانی و به لحاظ هدف کاربردی بود. جامعه آماری، معلمان تربیت بدنی آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی 1320 نفربودند. نمونه آماری به صورت خوشه ای نسبی از مناطق و نواحی مختلف آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به تعداد 300 نفر انتخاب شدند. بدین صورت که جامعه آماری بر حسب تقسیم بندی اداره کل آموزش و پرورش استان به شش منطقه تقسیم و بر اساس نسبت معلمان تربیت بدنی حجم نمونه تعیین گردید.
برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای با مراجعه به کتابها ، رساله ها و مقالات فارسی ولاتین و پرسش نامه محقق ساخته ای استفاده شده است که سوالاتی در خصوص مشخصات جمعیت شناختی پاسخ گویان، همچنین 93 گویه در مورد مولفه های مربوط توانمندسازی که از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بدست آمده اند در نظر گرفته شده است. برای اطمینان از روایی محتوایی، و صوری پرسشنامه در اختیار ده نفر از اساتید و خبرگان مدیریت ورزشی قرار گرفت. برای تعیین روایی سازه از تحلیل عاملی و پایایی از شاخصهای پایایی ترکیبی - - CR و آلفای کرونباخ استفاده شد که در جدول 1 آمده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری توصیفی مثل جداول ، نمودارهای فراوانی و استنباطی تحلیل عاملی اکتشافی و روش حداقل مربعات جزئی - 1 - PLSبا استفاده از نرم افزار Smart PLS استفاده شده است.
