بخشی از مقاله
چکیده
هدف آموزش و پرورش در کشور ما رشد و پرورش همه جانبه - رشد عقلانی، جسمانی، عاطفی و اجتماعی - دانش آموزان به گونه ای است که ضمن التزام به ارزشهای اسلامی، ملی و اخلاقی، به کمال بالقوه خویش نائل آمده، آگاه به مسائل روز جهان و مبتکر و توانمند در جهت حل مسائل و مشکلات خود و جامعه و ساختن آینده ای مطلوب تر باشند . در همین راستا ایده ی مدارس هوشمند و یا هر گونه نوآوری آموزشی دیگر در آموزش و پرورش در صورتی که بتواند ما را در رسیدن به این هدف یاری نماید ارزشمند خواهد بود.
.تحقیق حاضر سعی کرده با استفاده از روش های جدید آماری - معادلات ساختاری - به بررسی عوامل موثر بر هوشمند سازی موفق مدارس در شهرستان بویراحمد بپردازد که ضمن شناسایی پنج بعد - محیط یاددهی-یادگیری مبتنی بر محتوای چندرسانه ای -زیرساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات- مدیریت مدرسه توسط سیتم های یکپارچه ای رایانه ای- برخورداری از معلمان آموزش دیده- ارتباط یکپارچه رایانه ای با مدارس دیگر - مولفه های هرکدام را شناسایی و به این نتیجه رسیده است که پنج بعد فوق هر کدام شدت و حساسیتی متفاوت میتواند در پیاده سازی موفق مدارس هوشمند تاثیر داشته باشند.
.1 مقدمه
مدارس و آموزشگاه های هوشمند بر پایه استقرار برنامه های سخت افزاری و نرم افزاری ،توانسته اند به عنوان محور اصلی پیاده سازی برنامه های آموزش بر مبنای سامانه ها ی الکترونیکی واتوماسیون های نوین در جهان مطرح باشند.تجارب کشور های مختلف در زمینه استقرار این مراکز هوشمند و بازخورد نتایج آن نشان داده است که رشد سطح دانش در این مراکز نسبت به مراکز معمول بیش از 85 درصد افزایش داشته است.
در داخل کشور، با علم بر کارایی و اثربخشی بسیار بالای مدارس هوشمند در ارتقاء سطح علمی و آموزشی دانش آموزان و با هدف توسعه بخش آموزشی، استقرار این مدارس با مرکزیت استان های نقاط مختلف کشور مورد برنامه ریزی و سازماندهی قرار گرفته و اکنون شاهد رویکرد خانواده های دانش آموزان به ثبت نام و کسب خدمات آموزشی و تحصیلی این گونه مدارس شده اند.
ماهیت برنامه های این گونه مدارس در کشور با توجه به سیاست گذاری های بخش آموزش و پرورش، بر مبنای فراهم نمودن تجهیزات سخت افزاری مناسب و کارآمد در مدرسه،فراهم نمودن تجهیزات نرم افزاری مناسب و کارآمد، افزایش توانایی مدیریت مناسب و کارآمد مدرسه هوشمند،تبدیل مدرسه از یک محیط سنتی به محیط الکترونیک، ایجاد فضای رقابت سالم بین معلمان در استفاده بهینه از امکانات، ساخت محتوای الکترونیکی توسط معلم، بهره گیری از pdf کتب درسی، استفاده از اینترانت ملی، بالابردن خلاقیت و نوآوری دانش آموزان بر اساس زیرساخت های الکترونیکی و... بوده است
بنابرین میزان سرمایه گذاری بالا بر روی استقرار و راه اندازی این گونه مدارس و هزینه های نسبتآ بالای اداره آنها، اهمیت موضوع کسب نتایج مثبت و هدف گذاری شده بر مبنای ارتقاء سطح کمی و کیفی آموزشی و علمی دانش آموزان مورد توجه زیادی بوده است.به این منظور، ایجاد الگوی شفاف و متناسب به منظور ارزیابی دقیق عملکرد به لحاظ ارتقاء سطح آموزش،افزایش پویایی علمی در بین دانش آموزان، تقویت ابعاد خلاقیت، ابعاد مشارکت علمی و کار گروهی، افزایش توانمندی های ذهنی و سایر موارد از بازخورد های مورد انتظار فعالیت این مدارس در مناطقی چون شهرستان بویراحمد بوده که به منظور افزایش موفقیت در زمینه نیل به این اهداف مستلزم شناسایی عوامل تاثیر گذار در هوشمند سازی موفق این مدارس بوده است.
بنابراین، با درک این موضوع، این تحقیق به منظور شناسایی عوامل موثر در هوشمند سازی موفق مدارس تبیین گردیده است.
.2 بیان مساله
فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از موضوعات بحث انگیز در دنیای امروز است که بسیاری از جوانب زندگی از جمله نظام های آموزشی را در برگرفته است. در واقع نظام آموزشی هر کشور جهت همگام شدن با توسعه جهانی و رو به پیشرفت، باید بتواند علاوه بر هماهنگ کردن خود با تحولات جامعه امروزی، چشم اندازها و تغییرات آینده را پیش بینی و آنها را در جهت ایجاد تحولات مطلوب در آینده هدایت کند. در این راستا شاید بتوان طرح مدارس هوشمند را به عنوان مناسب ترین الگو برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش و پرورش توصیه نمود
از سوی دیگر مدارس هوشمند به دلیل برنامه های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوه های نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامه ها و روشهای آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز با در نظرگرفتن تفاوتهای فردی و توجه بیشتر به نیازها، علائق و استعدادهای دانش آموز میتوانند در جهت از بین بردن و یا کاهش شکاف آموزشی موثر و مفید باشند. در واقع هر دانش آموز بسته به استعداد خود میتواند آموزش ببیند
بنابراین با وجود تمام مزایای ذکر شده مشکلات و نگرانی هایی در زمینه پیاده سازی طرح هوشمند سازی در مدارس وجود داشته و به دلیل انجام نشدن پژوهشی مدون مبتنی بر مدل مفهومی مدرسه هوشمند در ایران، این مطالعه به ارزیابی وضعیت موجود مدارس هوشمند شهرستان بویراحمد خواهد پرداخت.
آمار مدارس هوشمند براساس اظهار ادارات کل استان های کشور به شرح جدول 1 می باشد.
- جدول - 1 آمار مدارس هوشمند براساس اظهار ادارات کل استانها
عوامل موثر بر پیاده سازی موفق مدارس هوشمند که با بررسی پیشینه تحقیق بدست آمده است شامل پنج فاکتور می باشد که شامل این موارد می باشد:
-1 - محیط یاددهی-یادگیری مبتنی بر محتوای چندرسانه ای
-2 زیرساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات
-3مدیریت مدرسه توسط سیستمهای یکپارچه رایانه ای
-4برخورداری از معلمان آموزش دیده
-5 ارتباط یکپارچه رایانه ای با مدارس دیگر - که این شاخص ها به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده و پیاده سازی موفق مدارس هوشمند در شهرستان بویراحمد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته میشود و سعی داریم اثرات این 5 فاکتور را بر روی متغیر وابسته با شناسایی مولفه های هر کدام از این شاخص ها در شهرستان بویراحمد مورد بررسی قرار دهیم.
لذا در این پژوهش بر اساس مدل های مفهومی ارائه شده در خصوص مدارس هوشمند ، سعی شده است مدل مفهومی جدیدی به صورت ترکیبی و بر اساس پنج شاخص اصلی مدرسه هوشمند ارائه و مولفه های موثر بر هر کدام از این شاخص ها استخراج و شناسایی شده و با ارزیابی هر یک از مؤلفه ها و شاخصها، نقاط قوت و ضعف مدارس بیان و برای رفع موانع و مشکلات، راهکارهای مناسبی ارائه گردد.
بر این مبنا در این مطالعه محقق بدنبال پاسخگویی به این سوالاتی از این دست می باشد که:
- مدارس هوشمند فعلی شهرستان بویراحمد تا چه اندازه با مؤلفه های کلیدی مدارس هوشمند همخوانی دارند؟
- مشکلات اصلی و دلایل یا موانع عدم شکل گیری صحیح مدارس هوشمند در شهرستان بویراحمد چیست؟
- مدارس هوشمند فعلی شهرستان بویراحمد تا چه اندازه با عوامل موثر شناسایی شده همخوانی دارند؟
- فاکتورهایی که به عنوان عوامل موثر بر پیاده سازی مدارس هوشمند در شهرستان بویراحمد شناسایی میشوند تا چه اندازه در اجرای موفق مدرسه هوشمند موثر هستند؟
این تحقیق با انگیزه کشف مسائل موجود،توجه به راهکارهای جدید و ارائه سرویسی مناسب و با کیفیت بر اساس استاندارد های مدارس هوشمند در سطح شهرستان بویراحمد صورت خواهد گرفت وسعی دارد با تکیه بر نظر خبرگان امر وپیشینه تحقیق و مدل های اجرای موفق این مدارس عوامل موثر بر اجرای موفق مدارس هوشمند و موانع مربوطه و مولفه های مرتبط با این عوامل را شناسایی و میزان تاثیر هر کدام را بر اجرای موفق یک مدرسه هوشمند در سطح شهرستان بویراحمد نماید.
.3اهمیت و ضرورت تحقیق
تحقیق حاضر بر آن است تا با تکیه بر تجربیات کارشناسان فناوری اطلاعات در مدارس شهرستان بویراحمد و خبرگان امر ، مسائل و عوامل موثر در پیاده سازی موفق مدارس هوشمند را با هدف ارائه مدلی کارآمد و کاربردی در جهت اجرای موفق مدارس هوشمند با تکیه بر امکانات و متخصصان شهرستان بویراحمد را شناسایی نماید.
با بررسی های میدانی صورت گرفته در شهرستان بویراحمد دیدگاه خوبی در سطوح مسئولین عالی شهرستان برای اجرای هوشمند سازی مدارس وجود داشته و هزینه های هنگفتی در تعدادی از مدارس نیز صورت گرفته است اما بنا به زعم ایشان تاکنون موفقتی در پیاده سازی موفق نداشته اند و در عمل نیز به دلیل اینکه محقق خود در دوران ابتدایی همین شهرستان تدریس و بر اساس بازرسی های میدانی از مدارسی که تحت عنوان هوشمند راه اندازی شده اند و با شرکت در دوره های ضمن خدمت مرتبط هوشمند سازی مدارس، مشاهده نموده است که انگیزه چندانی از سوی رده های اجرایی مدارس - مدیران-کارکنان-معلمان و دانش آموزان - برای پیاده سازی موفق مدارس هوشمند در عین مزیت های فراوان نسبت به مدارس سنتی وجود ندارد.
همچنین با بررسی پیشینه،اکثریت پژوهش های صورت گرفته در کشور نیز یا به صورت کلی بوده یا در استان ها و شهر های برخوردار - توسعه یافته تر - صورت گرفته و در شهرستان های کوچک تر با توسعه یافتگی کمتر پژوهش قابل توجهی صورت نگرفته است. لذا امید میرود این تحقیق علاوه بر پر کردن خلاء پژوهشی که بر مبنای مدل مفهومی در ایران وجود دارد، برای مدیران مدارس، جهت تصمیم گیری در مورد بهبود وضعیت موجود مدارس و برنامه ریزی های آینده اطلاعات ارزشمندی را فراهم نماید و مدیران و مسئولین بتوانند بر این پایه، با بررسی وضعیت کنونی خود و ارزیابی محیطی از امکانات موجود در مدرسه بتوانند با تشخیص جایگاه خود در مسیر راه اندازی پروژه ی مدرسه هوشمند و با در نظر گرفتن نارسایی ها و نقاط قوت و ضعف مدارس جهت بهبود روشها و نیل به اهداف و افزایش بازدهی، پیش بینی ها و تصمیمات لازم را اتخاذ نموده و به علاوه بتوانند هزینه تقریبی مورد نیاز برای راه اندازی یک مدرسه هوشمند را مشخص کنند.
.4تعریف مدرسه هوشمند
مفهوم در کشورهای در حال توسعه متفاوت از کشورهای پیشرفته است. در این کشورها مدارس هوشمند به معنای مدارسی است که در مقایسه با مدارس عادی به فناوری های اطلاعاتی بیشتری مجهزند و از آن برای تعلیم و تربیت استفاده میکنند. با این حال در زیر به برخی از تعاریف مدارس هوشمند اشاره میشود:
مدرسه هوشمند مدرسه ای است که برای ایجاد محیط یاددهی - یادگیری و بهبود نظام مدیریتی مدرسه و تربیت دانش آموزان پژوهنده طراحی شده باشد.
مدارس هوشمند، مدارس توسعه یافته ای هستند که برای انتقال مفاهیم سنتی از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک میگیرند
. این ابزارها شامل : برنامه های رایانه ای از جمله به کارگیری نرم افزارهای کاربردی نظیر : اسلاید - پاورپوینت - ، واژه نگار و صفحات گسترده و امکانات اینترنتی است
مدرسه هوشمند سیستمی با موقعیتکاملاً حقیقی، متفاوت از سیستم مدارس مجازی با مدیریت مبتنی به فن آوری رایانه و شبکه و محتوای الکترونیکی با نظام ارزشیابی هوشمند میباشد
مدر سه هو شمند یک مو س سه آموز شی ا ست که فرآیند های آموز شی و تجربیات مدیریت یادگیری را به نحوی به کار می گیرید تا یادگیرندگان را در رویارویی با تغییرات حا صل از تو سعه فناوری اطلاعات توانمند سازد. مدر سه هو شمند تنها به دنبال ایجاد کاربران دانش محور نیست،بلکه ارتقای توانمندی ها و مهارت های دانش آموزان در حوزه تفکر خلاق از طریق یادگیری هوشمند از اهداف اصلی این مدارس به شمار می روند
