بخشی از مقاله
چکیده
چند صباحی است که مسئله تحقیق و پژوهش به عنوان زیربنای توسعه اجتماعی و اقتصادی مورد تو.جه همگان واقع شده است و جمله اهل نظر در هر فرصتی توجه و اهتمام بیشتر نسبت به این موضوع را خاطر نشان کرده اند. این اظهارات امر تحقیق را صرفا به آموزش عالی کشور مربوط می سازند ، غافل از آنکه جهت گیری کلی آموزش و پرورش ابتدایی در اکثر کشورها از همان سالهای نخست علیه تقویت روحیه تحقیق و کنکاش بوده و به شکل مقتدرانه ای ذهن کنجکاو و روح کاوشگر کودک را از بین می برد.
مجموعه نظام آموزش ابتدایی نه در راستای محقق نمودن کودک، بلکه مکلف به با اطلاع نمودن او از ماحصل تحقیقات دیگران است. این امر بیشتر از آنکه از برنامه آموزشی ناشی شود به محیط کالبدی آموزش در مدارس فعلی باز می گردد.
با توجه به تلاش های شایان نوجهی که در جهت ارتقا کیفیت برنامه آموزشی مدارس کشور صورت گرفته است می توان گفت که این برنامه از نظر غنای کیفی قابل قیاس با برنامه پیشرفته ترین کشورها در این زمینه است اما مقوله ای که در تمامی این سالها و بلکه از ابتدای قرن جاری مورد بی توجهی قرار گرفته است ، کیفیت کالبدی محیط آموزشی است . با توجه به آنچه گفته شد در این پژوهش به شناسایی عوامل کالبدی مدارس ابتدایی پرداختیم . برای این منظور از روش اسنادی کتابخانه ای استفاده شده است و این نتیجه بدست آمده است که کالبد مدرسه دارای متغیرهایی از قبیل: تناسب و مقیاس، مبلمان، فضای سبز، رنگ، نور و ... میباشد.
مقدمه
چند صباحی است که مسئله تحقیق و پژوهش به عنوان زیربنای توسعه اجتماعی و اقتصادی مورد تو.جه همگان واقع شده است و جمله اهل نظر در هر فرصتی توجه و اهتمام بیشتر نسبت به این موضوع را خاطر نشان کرده اند. این اظهارات امر تحقیق را صرفا به آموزش عالی کشور مربوط می سازند ، غافل از آنکه جهت گیری کلی آموزش و پرورش ابتدایی در اکثر کشورها از همان سالهای نخست علیه تقویت روحیه تحقیق و کنکاش بوده و به شکل مقتدرانه ای ذهن کنجکاو و روح کاوشگر کودک را از بین می برد.
مجموعه نظام آموزش ابتدایی نه در راستای محقق نمودن کودک، بلکه مکلف به با اطلاع نمودن او از ماحصل تحقیقات دیگران است. این امر بیشتر از آنکه از برنامه آموزشی ناشی شود به محیط کالبدی آموزش در مدارس فعلی باز می گردد. با توجه به تلاش های شایان نوجهی که در جهت ارتقا کیفیت برنامه آموزشی مدارس کشور صورت گرفته است می توان گفت که این برنامه از نظر غنای کیفی قابل قیاس با برنامه پیشرفته ترین کشورها در این زمینه است اما مقوله ای که در تمامی این سالها و بلکه از ابتدای قرن جاری مورد بی توجهی قرار گرفته است ، کیفیت کالبدی محیط آموزشی است.
روانشناسان محیط معتقدند شرایط کالبدی تأثیر انکارناپذیری بر رفتار و افکار انسان دارند. شرایط فیزیکی و کالبدی مدارس نیز رفتار کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر خود داشته و بر چگونگی اجرای برنامه های آموزشی و پرورشی توسط معلمان اثر می گذارد، به همین دلیل محیط کالبدی مطلوب زمینه را برای افزایش یادگیری و بروز رفتارهای هنجار مساعد می سازد.
در اکثر مجلات آموزشی منتشر شده نیز تأکیدات مکرری بر نقش محیط کالبدی فضاهای آموزشی، بر پیشرفت دانش آموزان به چشم می خورد. تاکنون در این زمینه تدابیر گوناگونی به منظور ایجاد اثرات مطلوب بر روحیه و رفتار دانش آموزان صورت پذیرفته است. به علاوه مؤلفه های کالبدی در یک محیط آموزشی ابزار نیرومندی هستند که می توانند تأثیرات غیر مستقیم و نامشهودی بر رفتار دانش آموزان و معلمان و مدیران و سایر کارکنان را در پی داشته باشد. - جایدری و جعفری خواه، - 1392 با توجه به آنچه گفته شد در این پژوهش ما قصد داریم عوامل کالبدی مدارس ابتدایی شناسایی کنیم .
ضرورت تحقیق یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر رشد و تعاملات اجتماعی فرزندان محیط مدرسه می باشد. محیط مدرسه آن جایی که دانش آموزان حدوداً 1.3 وقت خود را در محیط مدرسه سپری می کنند، محیط مدرسه بایستی از نظر عاطفی و شخصیتی، همچنین از نظر فیزیکی و امکاناتمخصوصاً در سنین پایین و در سنین دبستان شبیه محیط خانواده باشد، چرا که پایه های شخصیتی دانش آموز دراین سنین بعد از خانواده، مدرسه و گروه همسالان می باشد.
عوامل فیزیکی و کالبدی برای کودکان در مدرسه ، از جذابترین موضوعات می باشد ، زیرا تعیین کننده نوع آموزش و پروش آنان که بزرگان آینده هستند، می باشد و موضوع از این نظر نیز اهمیت پیدا میکند. - باقری وعظمتی، - 1390 ازطرفی با توجه به این که در شهر گرگان مطالعه در ارتباط با کالبد مدارس و تعاملات اجتماعی انجام نشده ، این مطالعه ضرورت پیدا می کند.
اهداف مشخص تحقیق تعیین تاثیر عوامل کالبدی فضاهای آموزشی دانش آموزان در مدارس ابتدایی
سؤالات تحقیق عوامل کالبدی فضاهای آموزشی دانش آموزان در مدارس ابتدایی چه میباشد؟
روش تحقیق این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی می باشد و از روش اسنادی کتابخانه ای استفاده شده است.
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق معین پور و همکاران - - 1383 در مقاله خود به موضوع تأثیر عوامل فیزیکی کلاس بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پرداخته است.
مساله اصلی این تحقیق این است که هر نظام آموزشی، عوامل بسیاری با یکدیگر عمل می کنند تا یادگیری و پیشرفت تحصیلی برای دانش آموزان حاصل گردد. هرقسمت از این نظام باید به گونه ای آماده شود که دسترسی به بازده مطلوب و اهداف مورد نظر میسر شود. با در نظر گرفتن و تجزیه و تحلیل درون داده ایی از قبیل متغیرهای فیزیکی، میتوان با آگاهی بیشتری اقدام به برنامه ریزی نمود. از این رو، این مقاله به دنبال یافتن پاسخ به دو سؤال است آیا بین میزان امکانات آموزشی کلاس درس، با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد و آیا بین جاذب بودن کلاس درس، با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
عوامل فیزیکی مربوط به امکانات آموزشی و جاذب بودن کلاس دوازده شاخص است که درشش قسمت به شرح ذیل دسته بندی و تبیین شده است. پنج مورد اول مربوط به جاذب بودن کلاس و مورد ششم مربوط به امکانات آموزشی کلاس است:نور و عوامل مربوط به آن مانند میزان و شدت نور، نوع نور - طبیعی یا مصنوعی - ؛ ابعاد ظاهری کلاس شامل دیوار، درب و کف کلاس، سرانه مساحت و سرانه فضا؛ حرارت و تهویه کلاس؛ صدا و عوامل مربوط به آن؛ سازماندهی و آرایش کلاس؛ تجهیزات آموزشی شامل تخته سیاه و رسانه های آموزشی.
ویتینگ - - 2006 در تحقیق خود مدارس غرب فیلادلفیارا مورد بررسی قرار داد. وی به بررسی اثر محیط داخلی و طراحی فضای مدرسه بر پیشرفت و نگرش دانش آموزان پرداخت. حوزه متمرکز در این مطالعه رنگ، نور و مصالح به کار رفته در طراحی است که به عنوان اجزا و عناصر اصلی داخلی یک مدرسه و در عین حال عناصر غیر ساختاری آن به شمار می رود و میتوان بدون نوسازی و تغییرات عمده این موارد را بهبود بخشید. در مطالعه فوق پرسشنامه ای حاوی 30 سوال در اختیار دانش آموزان قرار گرفت و نتایج آن نشان از تاثیر آشکار این عناصر بر روح، ذهن،نگرش دانش آموزان داشت مبنی بر این که طراحی داخلی فضاها هم حالت فیزیولوژیک و هم حالت روانی فرد استفاده کننده از آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
پورناصری - - 1385 در تحقیق خود به موضوع تاثیر کالبد مدارس بر نتایج آموزشی پرداخت.وی دریافت که دست اندرکاران امر آموزش و پرورش همواره به دنبال پیدا کردن راهکارهایی برای افزایش کارآیی آموزشی دانش آموزان در مدارس بوده اند. این راهکارها شامل سعی در ارائه گزینه ها و برنامه های درسی متفاوت، روش های مختلف آموزشی، کتاب های درسی جدید، معلمان بهتر، کلاس های کوچک تر، معلم خصوصی بعد از مدرسه و حتی سال تحصیلی طولانی مدت تر در مدارس و … می باشد.
در تعلیم و تربیت جدید، فضای کالبدی مدرسه، عاملی زنده و پویا در کیفیت فعالیت های آموزشی و تربیتی دانش آموزان ایفای نقش می کند. روانشناسان محیط معتقدند شرایط کالبدی تاثیر انکارناپذیری بر رفتار و افکار انسان دارد. تا آنجا که بررسی رفتار انسان بدون توجه به محیط و شرایط کالبدی حاکم بر آن امکان پذیر نیست و این مساله اصلی تحقیق است.
حال با عنایت به همه این مسائل و با توجه به اینکه هدف از مدرسه سازی ایجاد محیطی آرام، فضایی روح بخش و شادی آور است، ، می توان این سوال را مطرح کرد که شرایط کالبدی و فیزیکی فضای آموزشی مانند کیفیت روشنایی، سر و صدا، تهویه، دما، رطوبت و کیفیت هوای داخلی حامل چه پیامی برای دانش آموزان بوده و چه تاثیری بر کارایی آموزشی، رفتار و سلامت آنان دارد.
با توجه به اهمیت سلامت جسمی و روحی کودکان، اهمیت ارتقای کیفیت آموزش و بالا بردن کارآیی دانش آموزان و با توجه به ناکارآمدی ساختمان های آموزشی کشور این مقاله به بررسی تاثیر شرایط کالبدی و متغیرهای فیزیکی مدارس بر نتایج آموزشی - موفقیت تحصیلی، سلامت و رفتار دانش آموزان - پرداخته است و این نتیجه حاصل شده که شرایط کالبدی بر موفقیت تحصیلی ، سلامت و رفتار دانش آموزان تاثیر گذار است.
لطف عطا - - 1386 در تحقیق خود به تاثیر عوامل محیطی بر یادگیری دانش آموزان پرداخت.در این مقاله به مباحثی از قبیل شاخصه های طراحی محیط آموزشی ،عناصر تشکیل دهنده فضاهای آموزشی ازقبیل نور، رنگ و ... پرداخته شد
