بخشی از مقاله
شناسایی معیارهاي کلیدي در انتخاب بهترین تامین کنندگان در شرکتهاي ساختمانی
در دهه گذشته شیوه خرید برخی شرکتها تغییر پیدا کرده است. این تغییر منعکس کننده افزایش توجه به این بخش بوده است. امروزه مدیران دریافته اند که در جهت بهبود برنامه هاي مهندسی، ساخت و مدیریت لجستیک نیازمند برقراري روابط بهتر با تامین کنندگان کلیدیشان هستند. امروزه خریداران منابع دیگري را هم جهت ارزیابی اولیه تأمینکننده در نظر میگیرند. این ارزیابیها، عملکرد تأمینکنندگان را در چندین ناحیه بررسی میکند. فرآیند انتخاب تأمینکننده تا آنجا مهم شد که تیم کاملی از پرسنل چند تخصصی، مسئول ارزیابیهاي تأمینکنندگان شدند. فرآیند ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان، براي برخی خریدها داراي اهمیت بسیار زیادي گردید. در این مقاله شاخصهاي تاثیر گذار بر تصمیم خریداران کالاهاي واسطهاي در فرآبند کاري شرکتهاي ساختمانی شناسایی شده و 23 عدد از آنها در قالب یک پرسشنامه با طیف لیکرت 5 تایی در اختیار مدیران بخش تدارکات در شرکت هاي ساختمانی رتبه یک یا شرکتهاي ساختمانی داراي ISO قرارانتهاگرفت. در معیارهاي تاثیر گذار و غیر تاثیر گذار شناسایی شده است. سپس براي صرفه جویی زمانی و هزینه اي براي شرکتهاي خریدار اولویت معیارهاي تاثیر گذار در امر انتخاب تامین کننده مناسب و هم چنین میزان تاثیر آنها (رتبه معیارها) ارائه شده اند .
کلمات کلیدي: انتخاب تامین کنندگان،مدیریت تدارکات، ارزیابی تامین کنندگان، خرید مصالح ، تدارکات
مقدمه :
یکی از مهمترین وظایف خرید، بحث ارزیابی اولیه و انتخاب تأمین کنندگان است. کراسبی1 از صاحبنظران در موضوع کیفیت میباشد، معتقد است که در حدود %50 از مشکلات کیفیت شرکتها، ناشی از انتخاب و مدیریت نامناسب پایگاه تأمین است. بنابراین بسیار مهم است که تنها تأمینکنندگانی را انتخاب نمائیم که بتوانند نیازهاي خریداران را در محدودههاي اجرایی مختلف، تأمین نمایند. [1] همچنین خبرگان معتقدند که هیچ راهی بهترین شیوه براي ارزیابی و انتخاب تأمینکننده نیست و شرکتهاعموماً تنوعی از
سیستمهاي مختلف را بکار میگیرند. متغیرها و فاکتورهاي موثر در چگونگی انتخاب تأمین کننده براي هر شرکت متفاوت است. مثلاً یک شرکت ممکن است یک یا چند تأمینکننده را براي خود انتخاب نماید. همچنین اهمیت هزینه مرتبط با کیفیت تأمینکننده، براي شرکتها متفاوت است. آیا خریدار امیدوار است که یک رابطه طولانی مدتی را با تأمینکننده روي خانوده اي از قطعات داشته باشد؟ آیا قطعه خریداري شده نیازمند این است که که به همان خوبی فرآیند طراحی، ساخته شود؟ جواب موارد و سوالات فوق و یا موارد و سوالات مشابه میتواند در چگونگی ارزیابی و انتخاب تأمینکننده، مهم باشند.هدف کلی فرآیند ارزیابی تأمینکننده، کاهش ریسک خرید و افزایش ارزش کل، براي خریدار است. تأمینکننده باید قادر باشد تا نیازمنديهاي جاري را برآورده ساخته و بتواند بهبود پیوسته اي را دنبال نماید. بنابراین شرکتها باید تنها تأمینکنندگانی را ارزیابی نمایند که معتقدند داراي شانس خوبی براي دریافت قرارداد خرید هستند. فرآیند عمومی ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان در شکل (1) آمده است:
ادبیات موضوع :
هیچ روش منحصر به فردي که نیازمنديهاي تمام خریدها را تأیید کند، وجود ندارد. از آنجا که استراتژي خرید کالاها با توجه به استراتژي شرکت تعیین میشود، این موضوع در کل فرآیند ارزیابی و انتخاب تأمین کننده موثر خواهد بود. استراتژي منبعیابی کالا، هدفهاي کلی را براي دسترسی به کالا مشخص میکند. این استراتژي شامل تعداد تأمینکنندگانی که کالا را به آن سفارش میدهند، نوع قرارداد (بلند مدت، کوتاه مدت) و شیوه ارزیابی تأمینکننده است.مدتهاي مدیدي در آمریکا از تعداد زیاد تأمینکنندگان براي کاهش ریسک خرید، استفاده میشد، اما امروزه مشخص شده است که تعداد زیاد تأمین کنندگان براي هر کالا، یک ایده جالب براي خرید نیست. امروزه بیشتر شرکتها تأمینکنندگانی را که در 10 سال گذشته تجربه خوبی را در عملکرد داشته اند، نگه میدارند. فرآیند بهینهسازي پایگاه تأمین١عموماً باعث کاهش تعداد تأمینکنندگان می شود. [2] همچنین فرآیند پیش ارزیابی، براي کاهش مجموعه تأمین کنندگان مناسب به دسته کوچک تأمینکنندگان قابل قبول انجام میگیرد. این فرآیند ممکن است در بیشتر از یک مرحله انجام شود. اما اولین گام شامل معرفی و تعیین دسته قابل قبول از تأمینکنندگان میباشد. با کمتر شدن تعداد کل تأمینکنندگان، فرآیند انتخاب تأمینکنندگان مهمتر میشود.خروجی اولیه از این مرحله توصیه میکند که تأمینکننده را بپذیریم، یا خیر (تأمین کننده قرارداد را دریافت خواهد کرد یا خیر). ارزیابی اولیه یک راه معقول براي مقایسه تأمینکنندگان، قبل از تصمیم نهایی است و در این مرحله خریدار تصمیم میگیرد که یک تأمینکننده یا بیشتر از یکی را بکار بگیرد.اختیار براي تصمیم انتخاب تأمینکننده از شرکتی به شرکت دیگر، متفاوت است. در برخی از شرکتها، شخصی که ارزیابی میکند، تصمیم انتخاب تأمینکننده را نیز میگیرد براي خریدار یا تیم موجود غیرمعقول نیست که تصمیمگیري انتخاب تأمینکننده، به یک کمیته یا یک مدیر که اختیار نهایی را داراست، جهت گرفتن تأیید ارایه گردد. خریدارانمعمولاً پتانسیل تأمین کننده را ارزیابی میکنند. جهت این ارزیابی، طبقهبنديهایی را بکار میبرند. مدیران خرید، به صورت پیش فرض تأمینکنندگان خود را با سه معیار اولیه قیمت، کیفیت و تحویل ارزیابی مینمایند. این سه عنصرمعمولاً بحرانیترین و آشکارترین نواحی ارزیابی، براي شرکت خریدار است. براي برخی موارد، خریداران تنها روي این سه ناحیه تمرکز میکنند ولی براي نیازهاي بحرانیتر، تحلیلهاي عمیقتر و مطالعات بیشتري جهت ارزیابی تأمینکننده نیاز است.اولین مطالعه توسط دیکسون2 انجام شده است. وي خلاصهاي از یک لیست شامل حداقل 50 عامل مختلف را که توسط نویسندگان بیان شده بود، جهت بررسی در تصمیمات انتخاب تأمینکننده تهیه نمود. دیکسون پرسشنامههایی را براي 273 نماینده و مدیر فروش فرستاد تا اهمیت هر یک از معیارهاي انتخاب را تعیین کند. [3] وبر3 و همکاران وي ، 74 مقاله ارایه شده در زمینه مسئله انتخاب تأمینکننده را مورد بازنگري قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که قیمت
خالص، مهمترین معیار براي انتخاب تأمینکننده است زیراتقریباً در %80 مقالات مطالعه شده، عامل قیمت در درجه اول اهمیت قرار داشت و تحویل به موقع، کیفیت، تسهیلات و قابلیت تولید به ترتیب هر یک داراي 58، 53، 30، 21، 20، 13 و %11 اهمیت بودند. مقالات مطالعه شده شامل مقاله دیکسون نیز بود. وبر و همکارانش، اولویتبندي جدیدي را براي معیارهاي انتخاب ارایه کردند. خلاصه یافتههاي وبر درباره معیارها و اهمیت آنها در مقایسه با تحقیق دیکسون در جدول 1 آمده است. [4]
معیارهاي انتخاب تأمینکننده را که 15 معیار بود، الزام1 مورد مطالعه قرار داده و آنها را در 4 طبقه طبق جدول شماره 2
گروهبندي نموده است. . [5]
رائو و کیسر نیز 60 معیار را در 6 طبقه سهولت ارتباط، مالی و اقتصادي، گنجایش و ظرفیت، روابط بین تأمینکننده و خریدار، شهرت و اعتبار وخدمات مرتبط با مطالعات و مواد اولیه، تقسیمبندي نمودند. [6]
بچ1 نیز 51 معیار را براي انتخاب تأمینکننده بیان کرده است و آنها را در هشت گروه کیفیت، برنامهریزي، تسهیلات (ماشینآلات)، کنترل، تمایل و علاقهمندي فروشنده، ابزار تأمینکننده، سازمان و مدیریت تأمین کننده و تعهد و مسئولیت طبقهبندي نموده است. [7]
گلهر و همکارانش یک تحقیق میدانی را درباره انتخاب تأمینکنندگان در محیط تحویل به موقع (JIT2) انجام دادند. آنها پرسشنامهاي را طراحی نمودند و براي مدیران خرید در سیستمهاي تحویل به موقع فرستادند که نتایج آن نشاندهنده اهمیت قابل توجه کیفیت، پاسخ تأمینکنندگان به تغییر، سهولت ارتباطات، ثبات مالی تأمینکنندگان، مهارت فنی و کنترل آماري فرآیند است. خلاصه این موارد در جدول شماره 3 آمده است. [7]
در سال 1996، آقاي دکتر قدسیپور در مقاله اي طبقهبنديهاي معیارهاي انتخاب تأمینکنندگان را با توجه به سطح یکپارچگی خریدارـ فروشنده در 5 سطح عنوان کرده است. 5 سطح یکپارچگی قدسیپور و اوبرین در جدول شماره 4 آمده است.
با توجه به مباحث ذکر شده شناسایی معیارهاي موثر در انتخاب تامین کننده مناسب مصالح امري بسیار مهم است. لذا در این تحقیق به شناسایی عوامل اصلی تاثیر گذار در انتخاب تامین کننده براي شرکت پرداخته شده است.
تحقی روش انجام:
گردآوري اطلاعات:
در بخش نخست با استفاده از منابع کتابخانهاي (مطالب موجود در کتاب ها، مقالات، نشریات، پایان نامهها و نظایر آن) و همچنین اینترنت معیارهاي تاثیر گذار در روند انتخاب تامین کننده مناسب بدست آمده است. سپس براي تطبیق این معیارها با ساختار داخلی و براي تکمیل اطلاعات معیارها، با متخصصان و افراد صاحبنظر مصاحبههاي عمیق و نیمه عمیق صورت گرفته است. در نهایت براي جمعآوري اطلاعات نهایی و یافتن میزان تاثیر این معیارها از پرسشنامه استفاده شده است. معیارهاي پیشنهادي در جدول شماره 5 نشان داده شده است.
