بخشی از مقاله
مقدمه
نحوه مشاركت زنان در ورزش هاي تفريحي مسئله پيچيده اي است كه عوامل زيادي درآن دخالت دارند. مطالعات تجربي نشان داده كه تفاوت هاي جنسي در ميزان و نوع موانع فعاليت هاي ورزشي در اوقات فراغت وجود دارد. زنان به‌عنوان نيمي از افراد جامعه با موانع بيشتري براي مشاركت در فعاليت هاي ورزشي مواجهند. اين كه زنان چه فعاليت هاي ورزشي را در اوقات فراغت انتخاب مي كنند نياز به بررسي همه عواملي دارد كه به‌صورت مثبت - انگيزش، مزاياي پيش بيني شده - يا منفي - موانع - روي اين انتخاب ها تاثير مي گذارد - جکسون، . - 2000 درهر انسان از كودكي تا لحظه مرگ هزاران نياز يا خواسته زنده شده و پس از برخورد با موانع يا مي ميرند و يا قوت گرفته و به انجام مي رسند. اينكه چه عواملي دراين فرايند دخالت دارند موضوع تحقيقات زيادي است.
در ايران تحقيقات¬ اندكي در اين باره صورت گرفته - احساني، - 1379، اما دربسياري از كشورها موضوع موانع مشاركت در فعاليت هاي ورزشي در دو دهه اخير به‌طور وسيعي مورد توجه محققان قرارگرفته است. درابتدا گمان مي رفت كه عامل اساسي مشاركت كم زنان در ورزش هاي تفريحي تسليم دربرابر موانع درك شده است، به همين دليل انتظار مي رفت كه بين ميزان مشاركت و موانع مشاركت يك رابطه منفي قوي ديده شود.
به منظور مطالعه موانع مشاركت ورزشي، كراوفورد، جكسون وگادبي - 1991 - مدل هرمي موانع اوقات فراغت را پيشنهاد كردند - کروفورد، . - 1991 مدل پيشنهاد شده براي اولين بار، موانع را با توجه به اهميت آن ها در فرآيند تصميم گيري فرد به سه دسته موانع درون فردي ، موانع بين فردي و موانع ساختاري تقسيم بندي نمود - شكل . - 1 موانع درون فردي به صفات وخصوصيات باز دارنده رواني اشاره دارد كه از تجارب منفي فردي ريشه مي گيرد. موانع بين فردي به عدم تعامل مثبت بين افراد و ناتواني براي يافتن يار و تعلق گروهي مربوط مي-شود. موانع ساختاري نيز به معناي فراهم نبودن امكانات مادي براي انجام ورزش است.
دراين مدل موانع درون فردي مهم ترين و موانع ساختاري كم اهميت ترين موانع در فرايند تصميم گيري براي مشاركت هستند. ورزش و اوقات فراغت از نهاد هاي اجتماعی ثانویه محسوب می شود و در كنار نهاد هاي اولیه مانند خانواده و آموزش و پرورش داراي کارکرد هاي بسیاري است تا جائی که برخی تمدن فعلی را تمدن فراغت نامیده اند؛ بنابراین امروزه ورزش، به حدي از گسترش و توسعه رسیده است که از سوي کارشناسان به‌عنوان جهان کوچک در جامعه قلمداد می شود.
روش‌شناسی تحقیق
تحقیق حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی بوده که هدف از اجرای آن بررسی و شناسایی موانع مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی و ارتباط آن باانگیزه بود. ازآمار توصیفی به کمک شاخص‌هایی مانند: میانگین، انحراف معیار، نمودارها و ... به انجام رسید. در بخش آمار استنباطی، از آزمونهای تحلیل واریانس یک راهه و رگرسیون استفاده شد. از نرم افزار SPSS - نسخه - 20، برای تجزیه و تحلیل داده‌ها در سطح 0/05 α ≥ استفاده شد.
متغیرهای تحقیق
-1 متغیرهایی که در ارتباط با ویژگی‌های فردی پاسخ دهندگان بودند شامل: سن - سال - ، سابقه قهرمانی - استانی، کشوری، آسیایی، جهانی - ،¬رشته ورزشی، تعداد جلسات تمرین در هفته، تعداد ساعات تمرین در هر جلسه، سطح تحصیالت - بی سواد،¬دیپلم، فوق‌دیپلم، لیسانس، فوق‌لیسانس، دکتری - ، از طریق پاسخ به سؤاالت بخش اول پرسشنامه اندازه گیری شدند.¬
-2 در این تحقیق انگیزه و موانع مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی، متغیرهای تحقیق محسوب می‌شدند. متغیر انگیزه به وسیله پرسشنامه انگیزه ورزشی سنجیده شد. متغیر موانع مشارکت و انگیزه افراد موردبررسی با توجه به نحوه پاسخگویی به پرسشنامه حاضر سنجیده شد.
ابزار جمع آوری داده‌ها
پرسشنامه به‌عنوان یکی از متداول‌ترین ابزارهای جمع آوری داده‌ها در تحقیقات توصیفی، ابزاری است که با بهره گیری از مقیاس‌های خاصی نظر، دیدگاه و بینش فرد پاسخ گو به وسیله آن مورد سنجش قرار می‌گیرد. اطالعات موجود در پرسشنامه استخراج و با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ پایایی پرسشنامه 0/92 برآورد گردید که اعتبار نسبتاً باالیی است.
پرسشنامه موانع:
¬اين پرسشنامه توسط كارول وآلكساندريا - - 1997 بر اساس مدل هرمي موانع، تهيه وشامل 29 پرسش مي باشد. دراين پرسشنامه، موانع مشاركت درفعاليت هاي وزشي به هفت بعد، تقسيم شده اند اين ابعاد عبارت بودند از: ناآگاهي، نداشتن عالقه، مشكالت فردي/ رواني - موانع درون فردي - ، نداشتن همراه - موانع بين فردي - ، نداشتن وقت، كمبود امكانات و نداشتن دسترسي به امكانات - موانع ساختاري - . پرسشنامه حاضر در چندين تحقيق مورداستفاده قرارگرفته ونتايج خوبي در رابطه با اعتبار وروايي آن گزارش شده - آلكساندريا، 1997، .2002 رایمور، . - 1993 اين پرسشنامه توسط چند مترجم از زبان انگليسي به زبان فارسي ترجمه و توسط تعدادي از متخصصان تربيت بدني مورد بازنگري قرار گرفت.
پس از ترجمه نيز پايايي بدست آمده براي گروه نمونه رضايت بخش بود . - =0α/90 - پرسشنامه انگيزه ورزشي : - SMS - براي اندازه گيري انگيزه از پرسشنامه انگيزه ورزشي استفاده شد - پالتیر، . - 1995 شامل سه بعد انگيزه - مطابق بانظريه خود¬ عزمي - که ازسه قسمت تشكيل شده عبارتند از: انگيزه دروني 12 - سوال - ، انگيزه بيروني 12 - سوال - و بي انگيزگي 4 - سوال - . پرسشنامه حاضر در دامنه وسيعي از مطالعات ورزشي ¬مورداستفاده قرارگرفته است كه اكثر اين مطالعات نتايج خوبي را در رابطه با اعتبار و روايي آن گزارش داده اند - پالتیر، .1995 والراند، 1994، . - 1999 پس از ترجمه نيز پايايي بدست آمده براي گروه نمونه رضايت بخش بود . - =0α/92 -
بحث و نتیجه گیری
یکی از عمده‌ترین دالیل نپرداختن آزمودنی‌ها - دانشجویان دختر دانشگاه لرستان - به فعالیت‌های ورزشی خارج از دانشگاه، عوامل اقتصادی - باال بودن هزینه اماکن ورزشی- عدم توانایی در پرداختن هزینه ثبت‌نام و خرید وسایل – عدم وجود امکانات و تجهیزات برای ورزش دختران– فضای کافی و ... - است. به‌طوری‌که در اين پژوهش 57/7 درصد از آزمودنی‌ها، عوامل اقتصادی را از عوامل بازدارنده خود در فعالیت‌های ورزشی دانسته اند. نتایج پژوهش حاضر با تحقیقات، متقی پور - 1379 - ، روشنک - 1379 - و همچنین با نتایج پژوهش‌های جن کینسون، بن سون - 2010 - ، مایکل و همکاران - - 2009، نیکالس هالت و همکاران - 2011 - ، کینگ - 2000 - ، احسانی - 2000 - و انجمن تفریحات سالم بروکلین - - 2002 همخوانی دارد.
به این ترتیب می‌توان نتیجه‌گیری نمود که کمبود تأسیسات و مکان‌های ورزشی ویژه‌ی خواهران ازجمله مسائل عمده‌ی ورزش بانوان کشور است. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه وضعیت اقتصادی مردم شهرستان خرم آباد که به علت نبود صنایع تولیدی و اشتغال‌زا در حد مطلوبی نیست. یکی دیگر از مهم‌ترین دالیل نپرداختن آزمودنی‌ها - دانشجویان دختر دانشگاه لرستان - به فعالیت‌های ورزشی خارج از دانشگاه، عوامل روانی - عدم عالقه به ورزش – ترس از افت تحصیلی – عدم لذت از فعالیت‌های ورزشی- عادت نداشتن به فعالیت‌های ورزشی و شرکت در فعالیت‌ها و ... - است. در اين پژوهش 51/4 درصد از دانشجویان عوامل روانی را از عوامل بازدارنده خود در فعالیت‌های ورزشی دانسته‌اند.
