بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از این پژوهش شناسایی و اولویتبندی انگیزههای شرکت در فعالیتهای ورزشی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهر زاهدان بود. روش پژوهش توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آمار پژوهش عبارتند از دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر زاهدان که در سال تحصیلی 1393-94 مشغول به تحصیل بودند - . - N= 6682 حجم نمونه براساس جدول مورگان تعیین شد که برابر با 364 نفر بود که به روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انجام شد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامهی محقق ساختهای است که برگرفته از پرسشنامه انگیزههای ورزش - EMI-2 - مارکلند و ایگلدیو بود.
روایی پرسشنامه مورد استفاده پس از بومیسازی و تغییرات لازم، مورد تائید پنج نفر از اساتید مدیریت ورزشی قرار گرفت، سپس با انجام یک مطالعه مقدماتی بر روی 30 نفر از افراد جامعه پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و تائید شده-است - . - = 0/91 برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو سطح آمار توصیفی - میانگین، انحراف معیار و فراوانی و درصد - و سطح استنباطی - تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی - استفاده شد.
نتایج نشان داد که بین وضعیت موجود و مطلوب عوامل انگیزاننده تفاوت معناداری وجود دارد و با توجه به میانگین های مشاهده شده عامل التزام اجتماعی بالاترین میانگین و تاثیر را بر انگیزه مشارکت دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر زاهدان داشت.
مقدمه
با توجه به زندگی ماشینی در قرن 21، ارتباط بین ورزش یا فعالیتبدنی منظم و سلامتی هیچگاه به اندازهی امروز روشن نبوده است. در چند دههی اخیر، شواهدی نشان میدهد که فعالیت ورزشی نه تنها مانع از بیماریها میشود، بلکه بر فرایندهای بسیاری از بیماریها اثر معکوس دارد و در همین راستا سیاستهای کلی و برنامههای توسعه تندرستی ارگانهای مختلف و ذیربط مانند وزارت بهداشت، سازمان تربیت بدنی، وزارت آموزش و پرورش و دیگر سازمانها باید هماهنگ و مکمل یکدیگر باشند.
زندگی روزمره در گذشته با انجام کار و فعالیتهای نسبتاً زیاد همراه بود. کودکان و نوجوانان فعالیت بدنی بیشتری داشتند و اغلب در خارج از خانه بازی میکردند، اما امروزه به دلایل مختلفی از جمله تعدد شغل والدین و بالطبع فرصت نداشتن برای بازی با کودکان و حتی بیرون بردن آنها از منزل، زندگی ماشینی و آپارتمان نشینی، بازیهای کامپیوتری، تلویزیون و وسایل الکتریکی، متاسفانه کودکان و نوجوانان فرصت فعالیت بدنی کافی در اختیار ندارند و اوقاتفراغت خود را صرف برنامهای نسبتاً ساکن و کمتحرک میکنند
در عصر حاضر، ورزش به عنوان ابزاری چند بعدی در حوزههای مختلف، تاثیرات گستردهای به جا میگذارد. امروزه ورزش در سلامت افراد، گذراندن اوقات فراغت سالم و با نشاط و لذت بخش، آموزش و پرورش به ویژه در نسل نوجوان، ایجاد روابط اجتماعی سالم در جامعه، پیشگیری از ابتلاء به بیماریها، پیشگیری از بسیاری از مفاسد اجتماعی و انحرافات اخلاقی نقش خود را متجلی ساخته است
در راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری از شیوع چاقی و افزایش سطح تندرستی جامعه، دانش آموزان مدارس مقاطع مختلف کانون توجه متخصصین تندرستی قرار گرفتهاند. بطوری که هرگونه اقدام و برنامه جهت پیشگیری از روند چاقی افراد جامعه بدون توجه خاص به جامعه دانش آموزی قطعاً، منجر به شکست خواهد شد، لذا پیشنهاد میگردد برنامهها و اقدامات اساسی برای توسعه سطح تندرستی افراد و پیشگیری از چاقی در دانشآموزان تدوین گردد
یکی از مراحل ابتدایی برای برنامهریزی جهت پیشگیری از شیوع چاقی و افزایش سطح تندرستی اقشار مختلف جوامع، شناخت درست انگیزههای آنها برای شرکت در فعالیتهای ورزشی است، بگونهای که شناخت هدفها و انگیزههای مشارکت در ورزش، مورد توجه محققان و دست اندرکاران قرار گرفته است
مطالعه انگیزش و رفتار، جستجویی است برای پاسخهایی به پرسشهای گیجکننده درباره طبیعت انسانی، انگیزهها " چرا" های رفتارند. آنها باعث بروز فعالیتاند و پشتیبان آنها، ضمناً جهت کلی رفتار فرد را تعیین میکنند - هرسی و بلانچارد،. - 1378 برای پژوهشگران روانشناسی انگیزش، مسائل اساسی عبارتند از اینکه چرا رفتار خاصی پدید میآید، چرا رفتار هدفدار است، چرا رفتار معینی برای مدت زمان طولانی ادامه مییابد، چرا رفتار به صورت پیوسته و متناوب اتفاق میافتد یا اینکه چرا رفتارها از لحاظ درجه، شدت با یکدیگر متناوب-اند
در حقیقت امروزه، انگیزه مردم دنیا از شرکت در فعالیت ورزشی، رسیدن به درجات بالا و دستیابی به شعار المپیک - سریع تر، بالاتر و قوی تر - نیست، بلکه کسب سلامت، تندرستی، نشاط، روابط اجتماعی و دوری از بیماری ها از علل مهم شرکت در ورزش است به همین دلیل، امروزه درکشور فرانسه 15 میلیون نفر در فعالیتهای ورزشی سازمان یافته شرکت میکنند که تعداد افراد 6 تا 14 ساله آنها حدود 6/5 میلیون نفر است
توجه مردم آلمان به ورزش موجب شده تعداد افرادی که در سال 1952 میلادی به ورزش میپرداختند، از 6/7 درصد کل جمعیت این کشور به 28/5 درصد در سال 2000 برسد - پالم ،1991؛ پالم و ولف یانگ،. - 2002 این در حالی است که کاهش فعالیتبدنی به تدریج منجر به کاهش صرف انرژی و در نتیجه موجب افزایش بیماریها و برخی مشکلات مرتبط با تندرستی و سلامتی میگردد. همچنین نتایج برخی از تحقیقات نشان داده است که کاهش فعالیت بدنی، همراه با افزایش سن و کلاس مدرسه در بین دختران شایعتر از پسران است
تحقیقات مختلفی از لحاظ نظری، دلایل شرکت جوانان را در فعالیت های بدنی و ورزشی بررسی کرده اند. سب و هومن استریکر - - 1978 نخستین محققانی بودند که عوامل شرکت و عدم استمرار جوانان را در فعالیتهای بدنی مطالعه کردند و پس از آنها کارشناسان دانشگاه ایالتی میشیگان آمریکا این موضوع را پیگیری نمودند
بدیهی است چنانچه جامعه نتواند فرصتهایی برای حضور دختران در فعالیتهای ورزشی فراهم سازد، در نهایت آنها انگیزههای لازم را از دست داده و از نظر جسمانی افرادی ضعیف خواهند شد و به طور مسلم نمیتوانند مادران قوی و سالم برای نسل آینده باشند
در تحقیقات متعدد ثابت شده است که پرداختن به ورزش و فعالیتهای بدنی در دوران بزرگسالی بویژه دوران بارداری، آثار مثبتی روی وضع حمل مادران دارد، همچنین تمرینات ورزشی ضامن سلامتی خانمها در دوران پس از بزرگسالی - دوران کهنسالی و یائسگی - است
عدم تحرک جسمانی دختران و بانوان منجر به محروم شدن بخش بزرگ و مهم جامعه از سلامتی، بهداشت جسمانی و روانی و شادابی و کارایی لازم میشود، که یقیناً لطمههای جبران ناپذیر برای کل جامعه به دنبال خواهد داشت
بنابراین با توجه به اهمیت و نقش فعالیتبدنی در سلامت و بهداشت و با توجه به نتایج تحقیقات متعدد مبنی بر آثار مفید و مثبت ورزش و فعالیتهای بدنی بر کلیه اقشار جامعه، تحقق و بررسی در زمینه انگیزههای شرکت دانش آموزان دختر متوسطه شهر زاهدان در فعالیتهای ورزشی ضرورتش بیش از پیش محرز است. از اینرو محقق در نظر دارد با توجه به نیاز برای تحقیقات منطقهای و دقیقتر در این حوزه، به شناسایی و اولویت بندی انگیزه شرکت در فعالیتهای ورزشی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر زاهدان بپردازد.
مرتضایی - - 1391 به بررسی انگیزههای مشارکت زنان در ورزشهای تفریحی آبی در استان خراسان رضوی پرداخت، وی عنوان کرد که انگیزه کسب لذت و آرامش مهمترین انگیزه مشارکت زنان در ورزشهای تفریحی آبی است، لذا جا دارد که برنامهریزان ورزشهای همگانی و تفریحی از طریق توجیه زنان نسبت به تغییرات آرامبخش و لذتبخشی که ورزشهای تفریحی آبی ایجاد میکند و نیز تهیه و تکثیر پوسترهایی که این مقوله را به شکل قابل فهم عموم بیان میکند، موجبات گرایش زنان را برای بهرهمند شدن از عواید مفید و سودمند اینگونه ورزش ها فراهم آورند.
همچنین خانییوسفرضا - - 1392 به بررسی موانع مشارکت شهروندان تهرانی در فعالیتهای ورزش همگانی و ارائه راهکارهای رفع آنها پرداخت، در تحلیل عاملی اکتشافی شش عامل سازمانی و مدیریتی، محیطی، روانشناختی، درون فردی، عدم حمایت اجتماعی و محدودیت زمانی قرار گرفتند و نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد عاملهای ”محدودیت زمانی“ و ”درون فردی“ به ترتیب بیشترین تأثیر را در تبیین موانع مشارکت ورزشی داشتند.
در پژوهش های خارجی لییو و همکاران - 2011 - در تحقیق خود به مطالعه صلاحیت درک شده، انگیزه و مشارکت در فعالیتبدنی در میان دانشجویان پرداختند، نتایج آنها نشان داد دانشجویان با پنج مؤلفه انگیزشی کسب لذت، جلب توجه، تناسب اندام، رقابت طلبی و تعامل اجتماعی در فعالیتهای ورزشی شرکت میکنند. همچنین انگیزههای درونی و بیرونی مثل لذت بردن از ورزش و جلب توجه، با میزان فعالیتبدنی دانشجویان رابطه مثبت دارد.
در پژوهشی دیگر کوندریک و همکاران - 2013 - در تحقیق خود به مطالعه انگیزه مشارکت و فعالیت بدنی دانش آموزان در ورزش دانشآموزی پرداختند، نتایج نشان داد که انگیزهها شامل شش عامل: فعالیت بدنی با دوستان، محبوبیت، تناسب اندام و سلامتی، موقعیت اجتماعی، رویدادهای ورزشی و کسب آرامش از طریق ورزش میباشند، همچنین جنسیت عامل موثری بر انگیزههای دانش آموزان جهت شرکت در فعالیتهای بدنی است.
مک دیوید و همکاران - - 2014 نیز پژوهشی تحت عنوان بر آوردن نیاز و انگیزه در تربیت بدنی، پیش بینی روند تغیر در فعالیتهای بدنی اوقات فراغتی در اوایل بلوغ. نتایج آنها نشان داد که در حین بلوغ صلاحیت افزایش مییابد در حالی که استقلال، ارتباط و شناسایی و مقررات کاهش می یابد و مدل آنها نشان داد که دانش آموزان با سطوح بالاتری از استقلال، ارتباط، انگیزه درونی و مقررات مشخص به سطوح بالاتری از فعالیت بدنی مشغولند.
مک فادن و همکاران - - 2015 انگیزه دختران برای تعامل با نوجوانان در محیط های مختلف ورزشی را مورد مطالعه قرار دادند و یافتههای آنها نشان داد که انگیزه ها شامل موارد زیر بود؛ تربیت بدنی، داشتن یک برنامه ورزشی به منظور به حداکثر رساندن زمان صرف فعال بودن، استفاده از ورزشها و بازیهای متنوع جهت تنوع بخشی و هیجان انگیز تر کردن یک کلاس، علاقه به بهبود مهارتها در گروههای کوچک و انتقال از گروه کوچک به گروه بزرگتر، بهبود بخشی فرصت های ورزشی برای دختران.
