بخشی از مقاله
چکیده:
در دنیای امروزه، رقابت میان بنگاه های اقتصادی به صورت مداوم در حال افزایش است. مهم ترین هدف این بنگاه ها تأمین نیازهای مشتریان و کسب رضایت آنها می باشد. یکی از عوامل مؤثر در کسب رضایت مشتریان حداقل بودن قیمت محصول یا خدمات ارائه شده می باشد . نمونه مطالعه موردی در پژوهش حاضر، شرکت تولیدی صنعتی ایران پاش می باشد.
شرکت ایرانپاش تولیدکننده بزرگترین مخازن پلیاتیلن یکپارچه در جهان در سال 1366 به مدیریت دکتر میرقاسم میرزاده در ارومیه تاسیس شده است. این شرکت در حدود 600 نوع محصول مختلف را تولید میکند. شرکت ایرانپاش عضو انجمن جهانی روتاری مدلینگ بوده و نام این شرکت به عنوان بزرگترین تولیدکننده مخازن پلیاتیلن یکپارچه در جهان در کتاب رکوردهای گینس به ثبت رسیده است. عمده محصولات این شرکت از طریق فرایندهای ساخت و تولید بدست می آیند. لذا به منظور افزایش قدرت رقابتی و کسب سهم بیشتری از بازار توسط سازمان مذکور، به شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر کاهش هزینه های فرایند تولید در این شرکت پرداخته شده است.
برای شناسایی عوامل اثر گذار بر کاهش هزینه های تولید، از مطالعات کتابخانه ای، اسناد موجود و مصاحبه با مدیران و کارشناسان بهره جسته شده است . برای اولویت بندی عوامل موثر بر کاهش هزینه های فرایندهای تولید، داده هایی با توزیع پرسشنامه بین مدیران و کارشناسان مطلع از فرایندهای تولید، جمع آوری شده است. داده های استخراج شده از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - و نرم افزار Expert Choice مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.
نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر، در سازمان مورد مطالعه، حاکی از آن است که موثر ترین عامل بر کاهش هزینه های فرایند تولید در شرکت ایران پاش ارومیه، عامل تجهیزات و ماشین آلات با میزان اثر گذاری 54,4 درصد میباشد. دومین عامل مواد اولیه با میزان اثر گذاری 31,1 درصد، سومین عامل منابع انسانی با میزان اثر گذاری 9,7 درصد و آخرین عامل اثرگذار بر کاهش هزینه های فرایند شیوه های مدیریت با میزان تاثیر 4,8 درصد می باشد.
مقدمه
پیشرفت سریع و شگرف فناوری همراه با افزایش روزافزون رقابت در بازارهای جهانی، مدیران واحدهای اقتصادی را به تولید محصولاتی باکیفیت بالا، ارائه خدمات مطلوب به مشتریان و در غایت کاستن از هزینه تمامشده کالا و خدمات ترغیب نموده است.
کاهش هزینه یک تهدید نیست بلکه فرصتی است که ظرفیتهای ناشناخته سازمان رادر مسیر حذف اتلافها وایجاد بهبود فعال می کند ودرنهایت درهای بازاررقابتی را به روی سازمان می گشاید. ازاینرو جهت تحقق این انتظارات، تأمین اطلاعات موردنیاز به صورت جامع برای سیستم حسابداری نیز یک ضرورت است و به همین علت بسیاری از دستاندرکاران امور اقتصادی بهتدریج از دیدگاههای سنتی مبتنی بر حسابداری بهای تمامشده فاصله گرفته و به ایجاد سیستم مدیریت هزینه بر پایه مدلسازی با توجه به شرایط حاکم گرایش پیدا نمودهاند.
سیستم مدیریت هزینه نوعی سیستم برنامهریزی وکنترل است که براساس اطلاعات جامع طرحریزی میگردد. در این سیستم، هزینه فعالیتهای عمده بنگاه اقتصادی به کالاها و خدمات مربوط به تولید با توجه به نحوه استفاده از فعالیتها در تولید کالاها و خدمات تخصیص مییابد. در این راستا هدفهای سازمانی مدیران نیز بسیار متنوع است.
برخی از هدفها که بهطور مکرر مورد تأکید قرار میگیرند، عبارتاند از: توجه به سودآوری و رشد، رسیدن به خودکفایی مالی، به حداقل رساندن بهای تمامشده کالا، متنوع ساختن بازار، ارتقای کیفیت محصولات مطابق با استانداردهای بینالمللی، رعایت ملاحظات زیست محیطی و همچنین انجام وظایف مربوط به خدمات اجتماعی. ازسوی دیگر پیروزی در بازارهای رقابتی امروز ، بهبود مستمر در امر کیفیت را نیز میطلبد.در این پژوهش قصد داریم شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر کاهش هزینه های فرایند تولید در شرکت ایران پاش را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم
تعاریف مفهومی تحقیق
هزینه های تولید: هزینه ی کل به دو بخش هزینه های ثابت و هزینه ی های متغیر تقسیم می شود. هزینه های ثابت هزینه هایی هستند که هیچ ارتباطی با مقدار محصول تولید شده ندارند. هزینه های ثابت مانند هزینه ی اجاره ی کارگاه ربطی به مقدار تولید ندارند
هزینه های ثابت مانند هزینه ی اجاره ی کارگاه ربطی به مقدار تولید ندارند، صاحب کارگاه هرچقدر لیموناد یا شیرینی تولیدکند هزینه ی اجاره را باید بپردازد. ا ستخدام یک ح سابدار نیز صرف نظر از سطح تولید هزینه ی ثابت بنگاه به ح ساب می آید، صاحب بنگاه بدون توجه به مقدار تولید لیموناد باید حقوق ح سابدار را، که یک هزینه ی ثابت است، پرداخت کند.
هزینه های متغیر هزینه هایی هستند که با مقدار محصول تولید شده ارتباط دارند. با تغییر مقدار تولید، هزینه های متغیر نیز تغییر می کنند .[1]هزینه های متغیر هزینه هایی می با شند که کل مبلغ آنها با تغییر در سطح تولید و میزان تولید تغییر می کند. یعنی با افزایش مقدار تولید و حجم تولید این هزینه ها در کل افزایش می یابند و با کاهش در میزان تولید این هزینه ها درکل کاهش خواهند یافت. نمونه مشخص این هزینه ها مواد مستق یم و دستمزد مستقیم می باشند. هزینه های متغیر نیز ویژگی و مشخصه ای دارند که برای تشخیص این هزینه ها می توان آنها را به صورت زیر برشمرد:
*این هزینه ها درکل در ارتباط مستقیم با تولید می باشند یعنی با افزایش تولید افزایش و با کاهش تولید درکل کاهش می یابند.
*هزینه متغیر یک واحد کالا ثابت می باشد حتی اگر تعداد تولید نیز کاهش یا افزایش پیدا کند.
*به شکل ساده و آسان قابل تخصیص به دایره تولیدی می باشند. هزینه ی کل بنگاه برابر است با مجموع هزینه های ثابت و هزینه های متغیر
نمودار منحنی های هزینه
استفاده ازمنحنی های عرضه وتقاضا برای تحلیل رفتار بازارها بسیار مفید است. استفاده از منحنی های هزینه ی متوسط وهزینه ی نهایی نیز برای تحلیل رفتار بنگاه بسیار سودمند است. محور افقی مقدار تولید و محور عمودی مقدار هزینه های متوسط و نهایی را نشان می دهد. در نمودار منحنی های هزینه چهار منحنی وجود دارند که عبارت اند از: منحنی هزینه ی متوسط کل، منحنی هزینه ی متوسط ثابت، منحنی هزینه ی متوسط متغیر و منحنی هزینه ی نهایی منحنی های رسم شده برای بنگاه تولید لیموناد شبیه به منحنی های هزینه ی اکثر بنگاه های اقتصادی اند
هزینه ی نهایی صعودی
با افزایش تولید هزینه ی نهایی بنگاه، تولیدات صنعتی افزایش می یابد. علت این مسئله وجود قانون نزولی بودن تولید نهایی است. وقتی بنگاه تولید محصولات مقدار کمی محصول تولید می کند، تعداد نیروی کار نیز اندک است و بخشی عمده ای از تجهیزات - سرمایه ی ثابت بنگاه - بلااستفاده مانده است. بنابراین بنگاه می تواند به راحتی از این منابع استفاده کند و لذا تولید نهایی یک کارگر اضافی بسیار زیاد وهزینه ی نهایی تولید یک واحد اضافی محصول بسیار اندک است. برعکس وقتی بنگاه مقادیر بسیار زیادی محصول تولید می کند، تعداد بسیار زیادی کارگر نیز به کار می گیرد و در نتیجه بخش عمده ی تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده قرار می گیرد. این بنگاه هنوز هم می تواند با افزایش تعداد کارگران تولید محصول را افزایش دهد ولی کارگران مجبور هستند در شرایطی سخت تر کار کنند و حتی برای استفاده از ماشین ها در صف منتظر بمانند. بنابراین زمانی که مقدار تولید محصول بسیار زیاد است، تولید نهایی یک کارگر اضافی کم است و به همین دلیل هزینه ی نهایی تولید یک واحد اضافی محصول نیز بسیار زیاد است
هزینه های نیمه متغیر
برخی از هزینه ها از دو قسمت متغیر و ثابت تشکیل شده اند این هزینه ها به شکلی می باشند که تا حد مشخصی از تولید با افزایش یا کاهش تولید بخش ثابت آنها تغییر نمی کند واین در صورتی است که بیش ازحد مشخص تولید با تغییر درحجم تولید این هزینه ها افزایش یا کاهش خواهند یافت. بعنوان مثال می توان به برق مصرفی کارخانه اشاره کرد. برقی که جهت روشنایی سالن کارخانه به کارمی رود تقریباً ثابت است چه تولید کم و چه زیاد باشد ولیکن برق مصرفی ماشین آلات با تغییر درحجم و میزان تولید تغییر خواهد کرد. بنابراین هزینه برق مصرفی کارخانه می تواند نیمه متغیر باشد. اشاره شد که هزینه ها براساس ارتباط آنها با تغییر درحجم تولید به گروه هزینه های ثابت، هزینه های متغیر وهزینه های نیمه متغیر تقسیم می شوند که به طور کامل توضیح داده شدند. در ضمن باید توجه داشت هزینه های ثابت خود به 3 دسته تقسیم می شوند:
.1هزینه های ثابت ظرفیت کارخانه
.2 هزینه های ثابت بهره برداری
.3 هزینه های ثابت برنامه ای
-1 هزینه های ثابت ظرفیت کارخانه: هزینه های ثابت ظرفیت کارخانه هزینه هایی می باشند که با تجهیزات و امکانات تولیدی کارخانه رابطه مستقیم دارند هزینه های استهلاک ماشین آلات و تجهیزات و تأسیسات نمونه هایی از هزینه های ثابت کارخانه می باشند
-2 هزینه های ثابت بهره برداری: هزینه هایی می باشند که با کاربری و بهره برداری از تجهیزات تولیدی ارتباط مستقیم دارند. مانند هزینه های بیمه ساختمان و تجهیزات و ماشین آلات.
-3 هزینه های ثابت برنامه ای: هزینه های ثابتی می باشند که با اتخاذ تصمیمات مدیران کارخانه مرتبط بوده و در راستای برنامه ریزی آینده ایجاد می شوند مانند هزینه های تحقیق و پژوهش، هزینه های تبلیغات و بازاریابی.