بخشی از مقاله
چکیده
تصادفات جادهای اصلیترین عامل اتلاف سرمایههای ملی و یکی از عوامل اصلی در عقب ماندگی در توسعه پایدار کشورها محسوب میگردند. بطور تقریبی بر اساس آمار WHO هزینه های اقتصادی تصادفات، در کشورهای کم درآمد، 1 درصد از تولید ناخالص ملی - GNP - ، در کشورهای با درآمد متوسط، 1,5 درصد و در کشورهای ثروتمند، 2 درصد تولید ناخالص ملی، محاسبه شدهاست. از اینرو تحلیل ایمنی تصادفات در یک کشور امری قابل توجه بوده و به عنوان یک راهکار توسعه پایدار به شمار میآید.
محدوده ورودی شهرها یکی از نقاط پرخطر از لحاظ بروز تصادفات میباشد. این محدودهها در واقع ناحیه گذار از یک محیط برون شهری به محیطی درون شهری و عکس آن است. در این تحقیق تعیین شاخصهای تصادفات محدوده ورودی شهر ها با توجه به تحلیل آمار تصادفات و اولویت بندی راهکارهای کاهش تصادفات با توجه به روش سلسله مراتبی فازی AHP-Fuzzy مد نظر میباشد. در روش تحقیق، ابتدا محدوده ورودی شهر ساری مورد بازدید میدانی قرار گرفت.
پس از بدست آوردن آمار تصادفات و فرم های کام پلیس، علل تامه تصادفات شناسایی شدند. شاخص های ایمنی محدوده ورودی شهر ها با توجه به تحلیل تصادفات، بازدید میدانی و بررسی مطالعات گذشته شناسایی شدند. سپس با روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، با پرسش از 40 کارشناس در زمینه حمل و نقل، راه و ترابری و کارشناس پلیس راه اولویت شاخصهای ایمنی تعیین شدند.
نتیجه تحقیق نشان داد که شاخص های ایمنی شامل بهبود روشنایی مسیر، ناحیه عاری از مانع، مهارشدگی گاردریل، تابلوهای مسیریابی، مسدود ساختن مسیر عبور عابران پیاده در زیر پل عابر، حذف بریدگی گاردریلهای میانه، حذف موانع میدان دید و ایجاد روسازی رنگی به ترتیب بیشترین اولویت را در ایمن سازی محدوده ورودی شهر ساری دارا هستند.
.1 مقدمه
تصادفات جادهای یکی از اصلی ترین عوامل تعیین کننده ایمنی راههای یک کشور میباشد. ایران در بروز حوادث رانندگی و تعداد تلفات حاصل از این حوادث در دنیا جزء کشورهای با نرخ بسیار بالا می باشد. استاندارد شاخص بین المللی تصادفات فوتی به ازای هر 10 هزار وسیله نقلیه - 2,5-1 - نفر است این رقم در کشورهای اروپایی و آمریکا کمتر از 2 نفر، ژاپن 1,4 و در برخی کشورهای آسیایی مانند ترکیه، تایلند، مالزی و ... این رقم در محدوده - 12,7-5,7 - است
بر اساس آخرین آمار تصادفات جاده ای از پزشکی قانونی کشور، از سال 79 تا 88، 235 هزار و 50 نفر جان خود را در تصادفات جاده ای از دست داده اند. بر این اساس استاندارد شاخص بین المللی تصادفات فوتی برای ایران در حدود 23 بدست می آید. همچنین آمار منتشر شده توسط WHO نشان می دهد ایران جزء کشورهای منطقه قرمز خطرناک در رانندگی جاده ای بر اساس این آمار این سازمان، نرخ تصادفات ایران بیش از 1,5 برابر میانگین جانی است، که خطرناک بودن میزان تلفات جاده ای را نشان میدهد
از طرفی، محدوده ورودی شهرها یکی از نقاط پرخطر از لحاظ بروز تصادفات می باشد. این محدوده ها در واقع ناحیه گذار از یک محیط برون شهری به محیطی درون شهری و بر عکس است. عدم تطبیق رفتار راننده با شرایط این محیط، بطوریکه راننده از محیط برون شهری تمایل به عدم کاهش سرعت و نیز راننده درون شهری تمایل به افزایش ناگهانی سرعت در این محدوده داشته، خود عامل بروز بسیاری از تصادفات می باشد. همچنین دیگر عوامل نظیر خستگی و خواب آلودگی، تشویش حرکتی و مانورهای مختلف وسایل نقلیه، کاربری ها و دسترسی های متنوع و جاذب سفر، پارک های حاشیه ای و مواردی این چنین از جمله علل بروز تصادفات محدوده ورودی شهرها می باشد.
با توجه به اینکه از مهمترین اهداف سیستم های حمل ونقلی، ایمنی است، کاهش تصادفات و صدمات ناشی از آن در سطح کشور قابل توجه است و یافتن راهکارهای کاهش وقوع حوادث رانندگی ضرورت بیشتری می یابد. به همین علت، ارائه شاخص ایمنی تصادفات مدارس به منظور تعیین سطح ریسک و وضعیت موجود ایمنی عبورو مرور دانش آموزان حائز اهمیت است.
.2 پیشینه تحقیق
بطور کلی علت وقوع تصادفات جاده ای را می توان در 3 عامل اصلی، انسان، وسیله نقلیه و راه و محیط اطراف آن جست جو نمود .[4] با توجه به این امر، تصادفات در محدوده ورودی شهر ها نیز مشمول این 3 عامل اصلی هستند. در نتیجه برای این پژوهش، بررسی مطالعات گذشته، شامل عوامل خطاهای انسانی و مشکلات راه و محیط اطراف در بروز تصادفات مد نظر قرار گرفته است.
نبی پور و همکاران در سال 1394، به ارزیابی و اولویت بندی شاخص های افزایش ایمنی و کاهش تصادفات جاده ای بین شهری پرداختند. هدف این تحقیق، بررسی شاخص های مؤثر بر تصادفات جاده ای و ارائه راهکارهای اصلاح آن برای محورهای بزرگراهی استان مازندران بوده است.
برای تعیین شاخص های ایمنی 3 مرحله ارزیابی صورت گرفته است:
-1 بازدید میدانی از وضع موجود محورمطالعاتی، -2تحلیل آمار تصادفات موجود محور و تعیین علل تامه تصادفات و -3تعیین مشکلات محور بر اساس روش SWOT و تعیین نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های موجود در محور مطالعاتی.
پس از این مراحل شاخص های ایمنی تصادفات، انتخاب و راهکارهای کاهش آن ها ارائه و بوسیله روش AHP اولویت بندی شدند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شاخص های ایمنی تصادفات برای محور مطالعاتی بترتیب، بهبود توجه به جلو، افزایش کنترل سرعت مطمئنه، افزایش ایمنی عابر، اصلاحات هندسی مسیر و جلوگیری از خستگی و خواب آلودگی بوده است. از جمله راهکارهای اصلاحی می توان به افزایش فرهنگ رانندگی، بهبود علائم سطحی، ارتقاء تابلوهای اعلام سرعت لحظه ای و ...، اشاره نمود.
سلیمانی نژاد و همکاران در سال 1393، به بررسی نقش خستگی و خواب آلودگی در وقوع سوانح رانندگی پرداختند. آنها در این تحقیق بیان داشتند که وضعیت فیزیکی و روانی نامطلوب از جمله خستگی و خواب آلودگی فرد با تحلیل و زوال انرژی و کاهش تمرکز، از توانایی فرد برای انجام هریک از این فرآیندها در زمان و مکان مناسب می کاهد. معمولا در اینگونه تصادفات راننده خواب آلود از مسیر مستقیم به سمت کنار جاده یا خودروی مقابل منحرف می شود و به دلیل سرعت بالا، عدم توانایی راننده برای اجتناب از سانحه و حتی عدم اقدام راننده به ترمزگیری معمولا اینگونه تصادفات منجر به مرگ یا جراحت شدید می شوند. در این پژوهش به جهت بررسی خستگی و خواب آلودگی در تصادفات، به مطالعه کتاب خانه ای پژوهش های کشورهای پیشرفته پرداخته شده است و حاصل این پژوهش ارائه راهکارهایی جهت پیشگیری از وقوع حوادث رانندگی با علت خواب آلودگی راننده همچون ایجاد استراحت گاه های جانبی کار جاده ها، افزایش روشنایی راه و افزایش زیبایی مسیر بوده است.
هوی هو1 در سال 2015 به بررسی »سرعت بهینه چند هدفه در بزرگراه ها« پرداخته است. روابط برای سرعت-جریان، مصرف سرعت-سوخت - نرخ انتشار سرعت کربن - و سرعت-تصادف برای بزرگراه مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این پژوهش ارائه محدوده ای از سرعت برای بهینه ساختن، ظرفیت، کاهش آلودگی های زیست محیطی و کاهش خطر تصادفات است. سرعت مطلوب برای به حداکثر رساندن ظرفیت جریان ترافیک در بزرگراه های بسیار پر تردد سنگاپور در محدوده 65-45 کیلومتر بر ساعت قرار دارد.
از سوی دیگر، محدوده سرعت بهینه بر اساس مصرف سوخت بین 50 و 75 کیلومتر بر ساعت می باشد. همچنین محدوده سرعت مطلوب برای نرخ انتشار کربن بین 60-50 کیلومتر بر ساعت است. از دیدگاه رخداد تصادفات، هنجار کلی نشان می دهد که سرعت کم حرکت و همچنین تنوع کم سرعت، مطلوب می باشد. آزمایشات تجربی نشان می ده که گروه سرعت حرکتی کم برای بهره وری بیشتر سوخت ارجحیت دارد. تنظیم سرعت بهینه به منظور مطلوب سازی بهینه ظرفیت، ایمنی و محیط زیست پایدار در این پژوهش سرعت بین 60-50 کیلومتر بر ساعت را نشان می دهد.
فیلدویک2 در سال 2015 تحقیقی مبنی بر »محدودیت سرعت جاده های برون شهری و تصادفات« انجام داده است. این تحقیق یک بررسی جامع از رابطه بین محدودیت سرعت راه های روستایی و تصادفات است. نرخ مرگ و میر جاده های آفریقای جنوبی در مقایسه با کشورهای غربی بسیار بالا است، و محدودیت های سرعت در محیط های شهری و روستایی بالاتر از حد متوسط است. رانندگان آفریقای جنوبی محدودیت بیشتر سرعت نسبت به رانندگان کشورهای نیوزیلند، فنلاند و ایالات متحده آمریکا دارند. تجزیه و تحلیل از دوازده کشور صنعتی غربی نشان داد که میزان مرگ و میر جاده ای آن ها را تا حد زیادی می توان از نظر محدودیت سرعت توضیح داد.
در این مقاله، چهل و هشت تغییرات حد مجاز سرعت در دوازده کشور توصیف شده و سه مدل مربوط به تغییرات تصادفات فوتی، جرحی و کل تصادفات با تغییر در سرعت متوسط توسعه یافته است. تصادفات آفریقای جنوبی بین سال های 1972 تا 1985 در برابر تعدادی از عوامل بوسیله رگرسیون خطی چندگانه مورد تحلیل قرار گرفته شد. میانگین سرعت ترافیک برون شهری بر تمام دسته بندی ها از تصادف شهری و روستایی تأثیرگذار بوده است؛ حد سرعت مجاز شهری بر تمام دسته بندی ها از تصادف فوتی و جرحی تصادفات شهری و برون شهری تاثیر گذار بوده است.
از این نتایج است که اذغان می شود که تغییر سرعت در بخشی از شبکه جاده بر تصادفات در جای دیگر از شبکه جاده ای تاثیر می گذارد. برآورد شده است که محدودیت سرعت مجاز کمتر در جاده های برون شهری معرفی بین نوامبر 1973 و اوت 1984منجر به کاهش 12500 تصادف فوتی و کاهش کل تصادفات به مقدار 140000 تصادف شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که محدودیت سرعت برای جاده های شهری و برون شهری به ترتیب 50 و 90 کیلومتر بر ساعت به منظور ایمن تر شدن جاده ها و کاهش تصادفات برای آفریقای جنوبی در نظر گرفته شود.
لیبی3 و همکاران در سال 2013، به بررسی اثرات صحبت کردن و پیامک دادن با تلفن همراه بر رانندگی پرداختند. بنابراین تحقیق، در ایالات متحده، 39 ایلت دارای قانون منع پیام کوتاه در حین رانندگی هستند این در حالی است که هیچ ایالتی قانون منع صحبت با تلفن همراه بصورتی که در حین رانندگی دست آزاد است را، برای بزرگسالان ندارد. این امر نشان می دهد که عمل نوشتن و ارسال پیام کوتاه، بسیار ریسک بالاتری نسبت به صحبت با تلفن همراه را در حین رانندگی دارد. این پژوهش به بررسی اثرات هر دو مقوله صحبت و پیام کوتاه در حین رانندگی بر ایمنی می پردازد
