بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی عوامل استراتژیک مؤثر بر رشد و توسعه صنعت کاشی و سرامیک بوده است. این مطالعه به شکل موردی در شرکت کاشی و سرامیک پاسارگاد و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی - FAHP - انجام شده است.
دادههای این پژوهش با استفاده از پرسشنامه خبره مبتنی بر طیف نه درجه ساعتی گردآوری شدند. بر اساس ادبیات پژوهش و مصاحبه با کارشناسان، چهار دسته از ابعاد عملکردی شامل رشد و تداوم شرکت، پشتیبانی از اهداف، بقا و رشد شرکت، و اثرات مرتبط با جامعه شناسایی شدند. همچنین چهار دسته از عوامل توانمندساز شامل منابع سازمانی، منابع انسانی، منابع مالی و منابع فناوری شناسایی شدند.
بر اساس اولویت بندی انجام شده توسط تکنیک AHP فازی مشخص شد که از بین ابعاد عملکردی به ترتیب رشد و تداوم شرکت از بیشترین اولویت برخوردار بوده و ابعاد پشتیبانی از اهداف، بقا و رشد شرکت و اثرات مرتبط با جامعه به ترتیب از بیشترین اولویت برخوردارند. همچنین رتبه بندی توانمندسازها نشان داد که منابع سازمانی در تمامی ابعاد، از بالاترین اولویت برخوردار است. در رابطه با سایر ابعاد عملکرد نیز، منابع مالی، انسانی و فناوری به ترتیب از درجات مختلفی از اهمیت برخوردارند.
.1 مقدمه
سفال های به دست آمده از کاوش های باستان شناسی بر قدمت چندین هزار ساله هنر و صنعت سرامیک ایران گواهی می دهند؛ به طوری که در بررسی تاریخ تکامل صنعت سرامیک در جهان اذعان شده است که استفاده از چرخ کوزه گری در سرزمین ایران به حدود هزاره پنجم و کاربرد لعاب به هزاره دوم قبل از میلاد باز می گردد.[10] با ورود گسترده انواع خارجی کاشی و سرامیک ازکشورهای اروپایی مانند ایتالیا، آلمان، ترکیه و بخصوص چین که از قیمت پایینی هم برخوردار هستند، شرایط تغییرکرده و رقابت برای کارخانه های ایرانی در بازار داخل سخت تر شده است. بنابراین عرضه از تقاضا پیشی گرفته و بازار کاشی رونق سابق خود را از دست داده و شرایط برای ادامه فعالیت تولیدکننده های کاشی دشوارتر شده است. تحت چنین شرایطی، لازم است شرکتهای کاشی و سرامیک استراتژی های موثرتری برای افزایش سهم بازار در پیش گیرند
ازجمله ضرورت های تضمین بقاء و توسعه شرکت های فعال در حوزه کاشی و سرامیک، داشتن استراتژی و برنامه عملی برای پیاده نمودن آنهاست. موفقیت در این مسیر، مستلزم همراهی، همیاری و همفکری کلیه عوامل درونی و بیرونی شرکت ها و سازمان هاست که با توجه به شناخت دقیق و عملی از وضعیت داخلی، منطقه ای جهانی باید صورت گیرد. در این رابطه باید سازمان استراتژی مشخصی را در پیش گرفته و به بهترین شکل ممکن از عوامل استراتژیک بهره گیرد. این امر در وهله اول مستلزم آن است که سازمان به شناسایی عوامل موثر استراتژیک بپردازد و متناسب با اهمیت و تاثیرگذاری هر یک از عوامل، برنامههایی را تدوین نموده و به اجرا در آورد
بنا به تعریف، استراتژی الگویی بنیادی از اهداف فعلی و برنامهریزی شده، بهرهبرداری و تخصیص منابع و تعاملات یک سازمان با بازارها، رقبا و دیگر عوامل محیطی است. مقصود از تدوین استراتژی این است که مأموریت شرکت تعیین شود. شناسایی عواملی که در محیط خارجی، سازمان را تهدید می کنند یا فرصت هایی را به وجود می آورند. شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان، تعیین هدف های بلند مدت، در نظر گرفتن استراتژی های گوناگون و انتخاب استراتژی های خاص جهت ادامه فعالیت
موفقیت سازمان در اجرای استراتژیهای تعیین شده مرهون عوامل مختلفی است که از آن با عنوان عواملی توانمندسازی یاد میشود . اگرچه به دلیل ماهیت بسیار پویا و در عین حال گسترده فعالیتهای سازمانی، عواملی توانمندسازی بسیار زیادی را میتوان در یک سازمان متصور شد اما در یک دسته بندی کلی میتوان عواملی توانمندسازی را به چهار دسته منابع سازمانی، منابع مالی، منابع انسانی، و منابع فناوری طبقه بندی نمود
منظور از منابع سازمانی، کلیه سرمایهها و داراییهایی است که یک سازمان جهت تولید محصول یا خدمات و به بیان بهتر برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده به آنها دسترسی دارد . بر این مبنا، منابع سازمانی شامل طیف وسیعی از عواملی است که یک سازمان در اختیار دارد
منابع مالی، دسته دیگری از توانمندسازهای سازمانی را شامل میشود. منابع مالی از موضوعاتی است که در بحث راهاندازی هر سرمایهگذاری جدید و یا توسعه شرکتهای تولیدی مطرح میشود. بدیهی است رشد و توسعه هر صنعتی بدون داشتن پشتوانه مالی مناسب، موضوعیت پیدا نمی کند. بنابراین باید منابع مالی کافی برای انجام ماموریتهای سازمانی و گام برداشتن در مسیر برنامههای استراتژیک فراهم شود. بحث تامین مالی به خصوص در کشورهای در حال توسعه از اهمیت دو چندانی برخوردار است؛ چرا که کشورهای در حال توسعه به منظور پیشرفت در عرصههای مختلف اقتصادی نیاز به منابع مالی فراوان دارند
منابع انسانی یکی دیگر از توانمندسازهای سازمانی است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از آنجا که امروزه منابع انسانی با ارزشترین عامل تولید و مهمترین سرمایه هر سازمان و منبع اصلی زاینده مزیت رقابتی و ایجادکننده قابلیتهای اساسی هر سازمان است، یکی از عمده ترین برنامهریزیهای سازمانی، برنامهریزی منابع انسانی است
موثرترین راه دستیابی به مزیت رقابتی در شرایط فعلی کارآمدتر کردن کارکنان سازمانها از طریق بهبود و بهسازی آنان است و آنچه که در راستای توسعه منابع انسانی اهمیت دارد این است که بهبود منابع انسانی تنها با آموزشهای فنی و تخصصی حاصل نمی شود بلکه باید از طرق متعدد به توسعه کارکنان پرداخت و این مهم جزء با اعمال مدیریت استراتژیک درقلمرو مدیریت منابع انسانی امکان پذیر نخواهدبود
منابع فناوری سازمان بعنوان یکی دیگر از ابزارهای توانمندساز مطرح می شوند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی دیگر نمیتوان به روشهای سنتی تولید اکتفا نمود و اتخاذ چنین رویکرد محافظه کارانهای نتیجه ای جز حذف از بازار شدیدا رقابتی امروزی ندارد. در عین حال باید توجه نمود، فناوری همانگونه که میتواند مزیتهای رقابتی زیادی برای سازمان به همراه داشته باشد، در عین حال میتوان آن را بعنوان یک تهدید نیز به شمار آورد؛ چرا که غفلت از این مبحث باعث عقب افتادن سازمان از رقبای دیگر خواهد شد
شناسایی عوامل استراتژیک موثر بر توسعه صنعت کاشی، راه را برای تدوین برنامههای بلند مدت جهت رشد و پیشرفت این صنعت هموار خواهد ساخت. با توجه به چشمانداز اشاره شده در مسیر نیل به توسعه و رقابت در این بخش، مطالعه حاضر به بررسی عوامل استراتژیک موثر بر رشد و توسعه شرکت کاشی و سرامیک پاسارگاد پرداخته است. این مطالعه دو هدف اصلی را پیگیری می کند:
1 -شناسایی و رتبه بندی ابعاد عملکرد،
-2 شناسایی و رتبهبندی عواملی توانمندسازی رشد و توسعه شرکت کاشی و سرامیک پاسارگاد.
سایر قسمتهای این مقاله به شرح زیر سازماندهی شده است. در بخش دوم، ادبیات پژوهش مرتبط با موضوع تحقیق مورد مرور قرار میگیرد؛ در ادامه روش مورد استفاده در این مطالعه بیان شده و سپس یافتههای بدست آمده بیان خواهند شد. این مقاله با بحث و نتیجه گیری در رابطه با یافتههای پژوهش، پایان مییابد.
.2 پیشینه پژوهش
در رابطه با عوامل موثر بر رشد و توسعه شرکتها مطالعات زیادی در داخل و خارج از کشور انجام شده است. .[7] به بررسی عوامل موثربررضایت مشتری و تاثیرآن بروفاداری درصنعت کاشی و سرامیک استان یزد پرداختند. در این مطالعه کلیه مشتریان کاشی و سرامیک استان یزد به عنوان اعضای جامعه اماری درنظر گرفته شدند و برای گرداوری اطلاعات ازپرسشنامه استفاده شد.
نتایج نشان داد که کیفیت خدمات مهمترین عامل در افزایش رضایت مشتریان است.[9] مطالعه ای با عنوان تدوین چارچوب مدیریت استراتژیک با استفاده از برنامه ریزی سناریو در کارخانه های منتخب کاشی و سرامیک استان یزد انجام دادند. در این مطالعه عوامل مختلف استراتژیک که تاثیر بالقوه ای بر توسعه صنعت کاشی و سرامیک دارند در قالب چهار سناریو مورد بررسی قرار گرفته اند.[6] در قالب یک مطالعه تحلیلی به مقوله بازاریابی و صنعت کاشی و سرامیک در ایران پرداختند.این محققان بیان کردند که در آینده، تولیدکنندگانی موفق خواهند بود که با هدف صادرات تولید کنند نه اینکه فقط با تکیه بر بازار داخلی، به تولید پرداخته و انتظار صادرات محصولات خود را نیز داشته باشند.
آراسته - 1393 - مطالعه ای با هدف اولویت بندی شاخص های توسعه پایدار در صنعت کاشی انجام داد. در این مقاله، بر اهمیت مشتری مداری، رعایت مسائل زیست محیطی و تخصیص صحیح منابع سازمانی جهت توسعه صنعت کاشی تاکید شده است. ابوالحسنی و همکاران - 1390 - به ارزیابی کارایی و روند رشد تغییرات بهره وری صنعت کاشی و سرامیک ایران پرداختند. نتایج این مطالعه که با روش تحلیل پوششی داده ها انجام شد نشان داد که از بین 10 شرکت مورد مطالعه، تنها 4 شرکت کاشی در دو سال مورد مطالعه از کارایی تکنیکی و مقیاسی برخوردار بوده اند. بررسی روند تغییرات بهره وری با استفاده از شاخص مالم کوئیست نشان داد تنها یک شرکت توانسته بهره وری خود را نسبت به سال قبل در سطح معینی حفظ کند و بقیه شرکتها با یک روند کاهشی در بهره وری مواجه بوده اند.
گابالدون و همکاران - 2014 - با بررسی شرکتهای مختلف کاشی و سرامیک در اسپانیا به این نتیجه رسیدند که در بازار اروپا، توجه به مسائل زیست محیطی اهمیت بالایی دارد و شرکتهای تولید کننده کاشی باید از رویکردهای زنجیره تامین سبز برای حفظ توان رقابتی خود استفاده نمایند. هوانگ و همکاران - 2013 - به بررسی تاثیر منابع مختلف سازمانی بر توسعه صنعت کاشی در گوانگژو چین پرداختند.
در این مطالعه 31 شاخص مختلف مانند منابع سازمانی، فناوری، مواد اولیه، مصرف انرژی و غیره مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده بهینه از منابع سازمانی یکی از استراتژی های مهم برای کاهش هزینه ها و به تبع آن، افزایش بهره وری شرکتهای کاشی و سرامیک است. کوئنکا و همکاران - 2013 - با بررسی وضعیت صنعت کاشی و سرامیک در کشور اسپانیا به این نتیجه رسیدند که همکاریهای استراتژیک مابین شرکتهای مختلف و تشکیل سندیکاها عامل مهمی در توسعه این صنعت محسوب می شود. گابالدون و همکاران - 2016 - در مطالعه خود بیان کردند که سیاست گذاریهای جدید زیست محیطی اتحادیه اروپا مستلزم آن است که تحولاتی اساسی در حوزه تکنولوژی های تولید کاشی و سرامیک ایجاد شود.
