بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر، شناسایی و رتبه بندی مولفه های آموزش ضمن معلمان مقطع متوسطه شیراز است. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی واز نظر ماهیت و روش، از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق شامل معلمان مقطع متوسطه شهرستان شیراز است. از جامعه آماری مذکور بر اساس فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 175 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه استاندارد آموزش ضمن خدمت شمس - 1391 - می باشد که آموزش ضمن خدمت معلمان را اندازه گیری می کند.
به منظور سنجش فرضیات از آزمون های میانگین یک جامعه و آزمون فریدمن استفاده شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که ابعاد آموزش ضمن خدمت یعنی »نوآوری و تبدیل تئوری به عمل«، »مشارکت و یادگیری مهارت ها« و »سرعت، دقت و نظم« در وضعیت مناسبی قرار دارند و »سرعت، دقت و نظم« اولویت بالاتری نسبت به ابعاد دیگر دارد. درخاتمه، به منظور بهبود آموزش ضمن خدمت معلمان، پیشنهادهای سودمندی ارائه گردیده است.
-1 مقدمه
سازمان های امروزی از ارکان مهمی از قبیل سرمایه، نیروی انسانی، فناوری و مدیریت تشکیل شده یافته اند که به زعم بسیاری از صاحبنظران، نیروی انسانی مهمترین رکن در این بین است. زیرا کارایی سازمان ها منوط به انجام وظایف درست و صحیح این نیروها در دایره صفی وستادی است. از آنجایی که 70 درصد از منابع و سرمایه سازمان ها را منابع انسانی تشکیل می دهد، لذا تأمین این سرمایه انسانی مستلزم انجام فعالیت های آموزشی منظم در تمامی سطوح سازمانی است
آموزش منابع انسانی را یک سرمایه گزاری اجتماعی قلمداد کرده اند چون سازمان ها متناسب با عصر فناوری اطلاعات به طور مداوم سعی می کنند فرصت هایی را برای توسعه توانمندی های منابع انسانی خود فراهم سازند تا عملکرد آنها بهبود یابد
بنابراین در جامعه ای که به سرعت در حال دگرگونی است آموزش کارکنان نه تنها مطلوب بوده، بلکه فعالیتی است که هر سازمانی باید برای آن منابعی در نظر گیرد تا همواره منابع انسانی کارآمد و مطلعی در اختیار داشته باشد - دولان و شولر . - 246:1378 البته نوع و میزان آموزش کارکنان سازمان ها به میزان اهمیت کیفیت محصولات و خدمات ارائه شده به مشتریان یا ارباب رجوع و همچنین به اهمیت مهارت های نیروی کار برای سازمان ها بستگی دارد که در یک طبقه بندی کلی به دو نوع آموزش فبل از خدمت و آموزش ضمن خدمت تقسیم می شود - فتحی واجارگاه امروزه آموزش و پرورش منابع انسانی به عنوان یکی از استراتژی های اصلی دستیابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط تغییر قلمداد می شود
به دلیل ویژگی هایی که نفس هر نوع کار با خود به همراه دارد و همچنین به بدیل تغییر و توسعه فناوری ها، در بسیاری از موارد کارکنان سازمان ها فاقد برخی از توانمندی های لازم برای انجام وظایف محوله می شوند. از طرف دیگر ممکن است سازمان پس از گزینش کارکنان متوجه شود که آنها مهارت ها، دانش و یا توانایی انجام موفقیت آمیز فعالیت ها را ندارند و باید آن ها را برای انجام بهتر وظایف شان آموزش داد و یا اگر سازمان مایل به استفاده از کارکنان خود در مقام هایی با مسئولیت بیشتر باشد، به اجبار مبادرت به تأمین طیفی از آموزش های ضمن خدمت در درون و یا خارج از محیط کار می نماید
تأکید بر داشتن کارکنان ماهر رمز موفقیت بسیاری از سازمان هاست - بالدوین، . - 13 :1999 بدین منظور بسیاری از سازمان ها برنامه های آموزش ضمن خدمت را طراحی و اجرا کرده اند. اگر چه آموزش ضمن خدمت اغلب در ارتباط با کارکنان جدید به کار می رود، اما برای به روز کردن و یا گسترش مهارت های کارکنان فعلی به هنگام ارائه روش ها و رویه های کاری جدید نیز مورد استفاده قرار می گیرد
آموزشهای ضمن خدمت نوعی سرمایه گذاری هستند، هرچه این آموزش ها طولانی تر شوند و دوره های متعددی داشته باشند، تاثیر بیشتری بر نیروی کار خواهند داشت، به طوری که در کشور های توسعه یافته آموزش هایی که افراد دریافت می کنند حدود یک دهم از سال های خدمت او می باشد
متداول ترین روش آموزشی که در حین کار انجام می گیرد آموزش ضمن خدمت است - سعادت . - 196:1378, شایع بودن این روش می تواند به دو عامل نسبت داده شود: آسان بودن آن و کم هزینه بودن آن - دسنزو و رابینز، . - 217 :2002 آموزش ضمن خدمت اشاره به یک روش آموزشی دارد که یک فرد مجرب و ماهر کارآموزان را در انجام مهارت های شغلی در محیط کار آموزش می دهد
آموزش ضمن خدمت در حقیقت به آن نوع آموزش اطلاق می شود که پس از استخدام فرد در مؤسسه یا سازمان، با هدف آماده سازی افراد برای اجرای بهینه وظایف و مسؤلیت های شغلی کارکنان، بهبود عملکرد کارکنان و سازمان از طریق رفع کاستی ها و نواقص موجود در عملکرد آنان صورت می پذیرد. این نوع آموزش ها عمدتا در سه محور اساسی توسعه دانش، بهبود مهارت ها و ایجاد یا تغییر نگرش ها ارائه می شود که هم برای کارکنان جدید و هم برای کارکنان فعلی مورد استفاده قرار می گیرد
-2 ادبیات و چهارچوب نظری تحقیق
1-2 تعاریف و مفاهیم آموزش ضمن خدمت
زندگی انسان در تمام طول تاریخ و از لحظه تولد تا پایان حیات با فراگیری و آموزش سپری می شود هرچند این امر در طول حیات به اشکال مختلف صورت می گیرد اما مسلم آن است که این فراگیری همیشه وجود دارد و امری مداوم و پیوسته است. بنابراین آموزش و انسان یک رابطه عمیق تاریخی داشته و انسان آموزش را نوعی سرمایه گذاری و تجهیز شدن برای ماندن در عرصه زندگی می داند.
آموزشی که انسان را در بر گرفته شامل این سه دسته می شود:
-1 آموزش مستمر ضمنی: این نوع آموزش به هر آنچه که انسان در طول عمر، به گونهای نامنظم در زمینه های دانش، توانش و بینش فرا می گیرد اطلاق میگردد. آموزش مستمر ضمنی از طریق تجربیات شخصی روزمره با توجه به محیطی که فرد در آن رشد می یابد و کار و زندگی می کند به دست می آید.
-2 آموزش رسمی: آموزش رسمی یا مدرسه ای شامل آن قسمت از نظام آموزش است که از کودکستان آغاز شده تا آموزش عالی ادامه می یابد. این نوع آموزش سازمان یافته است و دارای ساختاری مشخص می باشد و از سلسله مراتب منظمی پیروی مینماید.
-3 آموزش غیر رسمی: آموزش غیر رسمی به هر نوع فعالیت آموزشی و کارآموزی اطلاق می شود که سازمان یافته است ولی خارج از آموزش رسمی تحقق می پذیرد. مانند دوره های آموزشی و کارآموزی کوتاه مدت در زمینه های گوناگون عقیدتی، سیاسی، سوادآموزی، بهداشت، تعاون، کمک های اولیه، تنظیم خانواده، کسب مهارتهای حرفه ای و حتی در زمینه های صنعت، کشاورزی و خدمات و انواع آموزشهای مفید برای بارور ساختن اوقات فراغت
افزایش کارائی سازمان ها در گرو افزایش کارائی منابع انسانی است و افزایش کارائی منابع انسانی در گرو آموزش آنها می باشد. نیروی انسانی کاراء و توانا یکی از مهمترین عوامل رساندن سازمان به اهدافش بحساب می آید زیرا آموزش، نیروی انسانی را در درک و اجرای سیاستهای سازمانی یاری میدهد و باعث پیوستگی و انسجام بین افراد سازمان میشود و کارکنان را در تطبیق خود با تغییرات یاری میدهد و باعث ارتقاء مهارتهای افراد میشود و مسیر رشد آتی کارآموز را فراهم میکند و آموزش مداوم و برنامه ریزی شده هزینه های مشاوره را کاهش میدهد.
لذا آموزش های کوتاه مدت و بلند مدت مداوم و مستمر در استراتژی مدیران منابع انسانی جایگاه ویژه ای دارد ولی یکی از مسائلی که در بسیاری از موارد موجب نبود نظام آموزشی مستمر و کارآمد در سازمانها میشود هزینه بر بودن و وقت گیر بودن اینگونه نظامهای آموزشی میباشد. ولی امروزه در بسیاری از سازمانهای بزرگ و موسسات باید اینگونه دوره آموزشی وجود داشته باشد تا بتوانند توانائی نیروهای خود را افزایش دهند و هم ارزشیابی مستمری از افراد درون سازمان داشته باشند به همین جهت بسیاری از دورهای کوتاه مدت و بلند مدت را بصورت مجازی و آنلاین برگزار میکنند تا کارکنان سازمان در زمانهای آزاد بتوانند از این دوره ها بهره ببرند.
در سیستم آموزش منابع انسانی، امکان دسترسی به کتابهای الکترونیکی و فیلمهای آموزشی مهیا میباشد و همچنین با استفاده از اسلایدهای آموزشی و فایلهای صوتی و تصویری میتوان با کمترین هزینه در زمان های خالی افراد این سیستم آموزشی را پیاده کرد. و کارکنان میتوانند در طول دوره آموزش سئوالات و مشکلات خود را در خصوص دورهای آموزشی برای مربیان خود ارسال و از طریق سیستمهای الکترونیکی از پاسخ آن مطلع شوند. به منظور ارزشیابی افراد شرکت کننده در دوره آموزشی میتوان با اعلام جدول زمانبندی از افراد سازمان خواسته شود در آزمون ارزشیابی دوره در تاریخ های خاصی شرکت کنند و از همین طریق هم در جریان نتیجه ارزشیابی قرار گیرند.
