بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه ی مروری به منظور بررسی جایگاه آموزش های ضمن خدمت در آموزش و پرورش صورت یافته است.آموزش ضمن خدمت ، جزئی از نظام آموزش معلمان به حساب می آید که در ادامه ی آموزش های قبل از خدمت آنها مطرح می شود. آموزش ضمن خدمت معلمان منجر به بهبود دانش، نگرش و مهارت های آنها شده و به آنها کمک می کند تا توانایی های خویش را بهتر بشناسند و در روند یاددهی یادگیری با موفقیت گام بردارند کلید اصلی آموزش و پرورش در دست معلمان است، هر گونه آموزشی در جهت بهبود جنبه های مختلف حرفه ای تدریس می تواند اثرات عمیق بر یادگیری دانش آموزان و سازگاری آنان با مدرسه داشته باشد. پس آموزش و تربیت نیروی انسانی به ویژه دز سازمان یادگیرینده ای چون آموزش و پرورش، یک امر حیاتی و اساسی تلقی می شود همچنین این آموزش، معلمان را برای درک بهتر اهداف راهبردی سازمان خویش آماده می کند. و به افزایش تفکر خلاق ، احساس تعلق سازمانی و کمک به انجام دادن تغییرات می انجامد.در نظامهای آموزشی امروزی دیگر، آموزش ضمن خدمت را جبرانی برای کمبودهای آموزش اولیه به شمار نمی آورند، بلکه آن را فرایندی بلند مدت و بخشی از ادامه تحصیل و آموزش بحساب می آورند که در نهایت به معلمان کمک می کند که : -1تفاوت در سبک های یادگیری را درک کنند -2عزت نفس دانش آموزان را زیاد نمایند-3 هنگام ارائه درس خلاقیت و انگیزش بیشتری نشان دهند.
کلمات کلیدی: آموزش ضمن خدمت،معلم،برنامه ریزی آموزشی
مقدمه
کلید پیاده سازی موفق هر گونه نوآوری یا تحول در دستان معلمان قرار دارد زیرا بالاخره این معلمان هستند که درباره اجرا و پیاده سازی نوآوریهای ارائه شده از سوی مراجع بالا دست تصمیم می گیرند هویداست که بین تغییرات فردی معلمان و خود فرایند تغییر، ارتباط نزدیکی وجود دارد. از این جهت، برنامه اموزش ضمن خدمت در معرفی تحولات، پیشرفت ها و اصلاحات به معلمان و نیز تسهیل تغییرات نقش مهمی را بر عهده دارد - سایمر4و همکاران،. - 32 :2010یکی از راهکارهای مناسب برای حفظ ونگهداری کارکنان در سازمان ،ارائه برنامه آموزشی مناسب وبا کیفیت به آنهاست - مادلر5 ، . - 322 :2001 روشن است که کلید اصلی آموزش و پرورش در دست معلمان است، هر گونه آموزشی در جهت بهبود جنبه های مختلف حرفه ی تدریس می تواند اثرات عمیق بر یادگیری دانش آموزان و سازگاری آنان با مدرسه داشته باشد.
پس آموزش و تربیت نیروی انسانی در سازمانها ،یک امر حیاتی و اساسی تلقی می شود و با مجموعه فعالیت های سازمان و فرآیند مدیریت علمی پیوند مستقیم می یابد - خلجی،. - 2 :1386سازمانهایی که ارزش زیادی برای آموزش قایل می شوند ،منابع زیادی را نیز صرف فرایند آموزش می کنند تا اطمینان حاصل کنند که کارکنان در برنامه آموزشی مهارتهای لازم خود را دریافت کرده اند ، چنین سازمانهایی در حداکثر کردن مزایای آموزشی خود موفق هستند - هانگ6 ،. - 438 :2001در نظامهای آموزشی امروزی، دیگر آموزش ضمن خدمت را جبرانی برای کمبودهای آموزش اولیه به شمار نمی آورند، بلکه آن را فرایندهی بلند مدت و بخشی از ادامه تحصیل و آموزش می داشتند همچنین در بسیاری از کشورها رشد حرفه ای را بخشی از یادگیری مادام العمر به حساب می آورند یا پیشرفتها و تغییرات اجتماعی و علمی، لازم است که معلمان صلاحیت هایی را که از طریق فرایند یادگیری مادام العمر کسب کرده اند حفظ و ارتقاء ببخشند - بایراقچی7،. - 12 :2009
یکی از صلاحیت های بارز معلمان این است که با مفاهیم اساسی ،اصول وقوانین رشته ی علمی آشنایی کافی داشته باشند. اگر این صلاحیت ضعیف باشد در انجام نقش آموزش آنان خلل وکندی بوجود خواهد آمد . با توجه به اینکه شرط اصلی یاددهی ویادگیری هر مفهومی این است که آن مفهوم در ابتدایی برای خود معلم شناخته شده باشد لذا شناخت روش های جدید در حوزه های تخصصی برای تفهیم موضوعات ، برای معلم ضروری می باشد - سینایی فر ،. - 108 :1388لزوم توجه به آموزش ضمن خدمت پدیده ای جهان شمول است و با سیر جوامع سنتی به صنعتی و فرا صنعتی ، علوم و فنون و تکنولوژی هم رو به تکامل ،دگرگونی و پیشرفت نهاده است.
دلیل عمده ی بازده زیاد نیروی انسانی و شکوفایی اقتصادی کشورهایی چون ژاپن و آلمان در سالهای پس از جنگ جهانی دوم اهمیت دادن به آموزش به ویژه ، آموزش کارکنان بوده است. - پارسا و همایکوه،. - 88 :1388آموزش ضمن خدمت معلمان منجر به بهبود دانش، نگرش و مهارت های آنها شده و به آنها کمک می کند تا توانایی های خویش را بهتر بشناسند و در راه تصدی مشاغل بالاتر آماده شوند. همچنین این آموزش، معلمان را برای درک بهتر اهداف راهبردی سازمان خویش آماده می کند. و به روز شدن توانایی های معلمان ، افزایش تفکر خلاق ، احساس تعلق سازمانی و کمک به انجام دادن تغییرات در محیط از جمله اهداف آموزش ضمن خدمت معلمان است - میرزامحمدی قاضی زاده،. - 194 : 1387
در نهایت می توان گفت که برنامه های آموزش معلم برای ارتقاء دانش، مهارت و عملکرد معلمان و نیز افزایش کارآیی آنها ضروری می باشد. بنابراین، برنامه آموزش معلم، فرایندی است که از طریق آن مهارت معلمان توسعه یافته، به اطلاعات شان افزوده شده و نگرش هایشان پرورش می یابد. و بدین ترتیب در شغل خود به افراد تاثیر گذار تبدیل می شوند این روست که آموزش برای پوشش ضعف معلمان و بهبود شرایط همچون راه حلی به میان می آید علاوه براین، برنامه های آموزشی نقش اساسی را ایفا می کنند زیرا آن باعث می شود که نگرش و مهارت های معلمان در راستای رشد و پیشرفتشان ارتقاء یابد. پس، برنامه های آموزشی بخاطر اینکه آخرین دستوردها در زمینه ی روش ها و راهبردهای تدریس و تغییرات برنامه انتقال می دهند اهمیت بسزایی برای دولت و معلمان دارد. - الزوبی8،. - 1021 :2011
مفهوم آموزش ضمن خدمت و ویژگی های آن
همانند بسیاری از مفاهیم دیگر که با قلمروهای پیچیده فعالیت های انسانی سروکار دارند ،آموزش ضمن خدمت مفهومی بحث انگیز است که درباره آن توافق نظر وجود ندارد . به عبارت روشن تر ،درکشورهای مختلف وحتی در سازمان های مختلف با توجه به گستره آموزش ضمن خدمت کارکنان تعریف وبرداشت متفاوتی از این واژه ارائه می شود. - فتحی واجارگاه ،:1389 ص. - 4آموزش ضمن خدمت همچون روشی موثر برای افزایش دانش، مهارتها و عقاید مثبت اندیشانه معلمان پذیرفته می شود. و فرایندی می باشد که برای تداوم آموزش معلمان بعد از فارغ التحصیلی و شروع به کار معلمی مورد استفاده قرار می گیرد - بایراقچی،. - 10 :2009از این رو، در پایان دوره آموزش ضمن خدمت انتظار می رود که معلمان :
- 1دانش، نگرش و مهارتهای مورد نظر را کسب بکنند.
- 2 آنها را بکار بگیرند
- 3 یادگیری و دستاوردهای دانش آموزان را تحت تأثیر قرار دهند
- 4 هنگام ایجاد تغییر،تاحد امکان بر سایر معلمان مدرسه تأثیر بگذارند - سایمر وهمکاران،. - 32 : 2010
همچنین دوره ها و برنامه های آموزشی ضمن خدمت فرایندی مستمر می باشد که در سرتاسر زندگی معلمان جریان دارد. و در هر زمانی ما بین زمان شروع به خدمت معلمی تا بازنشستگی برگزار شود - ارشد داهار و دیگران،. - 101 : 2011فرایند برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت برای طراحی و تدوین دوره های آموزشی،لازم است مراحل گوناگونی را طی کرد.این مراحل عبارتند از:
-تعیین عنوان دوره
-تعیین اهداف آموزش و یادگیری -تعیین محتوا و سرفصل ها -تعیین روش آموزش و تدریس
-تعیین روش ارزشیابی
