بخشی از مقاله
چکیده
شناسایی عوامل مؤفقیت مدیریت دانش در سازمانها برای اجرای موفقیت آمیز مدیریت دانش امری ضروری است. زیرا شناخت این عوامل میتواند سازمانها را در طراحی، آمادگی نسبی، برنامهریزی و پیادهسازی مدیریت دانش یاری دهد. در این مقاله عوامل مؤفقیت مدیریت دانش در شرکت پارس خزر مورد مطالعه قرار گرفته است و دپارتمان های این شرکت از نظر میزان مؤفقیت این عوامل رتبه بندی شده اند. بر اساس نظرات افراد خبره در شرکت عوامل مؤفقیت مدیریت دانش شناسایی و دستهبندی شدند. همبستگی هایی بین این عوامل وجود دارد که با استفاده از داده های جمع آوری شده و نرم افزار Minitab این همبستگی ها بررسی شدند. ماتریسهای مقایسات زوجی از عوامل ایجاد شده است. ساختار ANP رسم شده است. نظرات افراد خبره در تکنیک چند شاخصه مورد استفاده شامل عدم قطعیت است. برای در نظر گرفتن عدم قطعیت از اعداد فازی مثلثی استفاده شده است. نتایج حاصل از تکنیک به کارگرفته شده نشان داد که از میان عوامل در نظر گرفته شده در حال حاضر، حمایت و تعهد مدیریت ارشد از اولویت بالاتری برخوردار است.
کلمات کلیدی: مدیریت دانش، عوامل مؤفقیت مدیریت دانش، دپارتمان های شرکت پارس خزر، روش ANP
.1 مقدمه
امروزه مدیریت دانش به موضوعی مهم در سطوح جهانی تبدیل شده است و جوامع علمی و تجاری هر دو بر این باورند که سازمان های دارای قدرت دانش، می توانند برتری های بلندمدت خود را در عرصه های رقابتی حفظ کنند - اخوان و باقری، . - 1389 مدیریت دانش به عنوان فرایندی شناخته شده است که طی آن، سازمان به تولید، کسب، تسهیم، انتقال و به کارگیری دانش برای افزایش بهره وری سازمانی می پردازد. سازمان ها از طریق مدیریت دانش تلاش می کنند با استخراج دانش انباشته در ذهن اعضای سازمان تسهیم آن در میان تمامی افراد، دانش ذخیره شده در سیستم را به یک منبع قابل استفاده بدل نمایند تا مزیت رقابتی پایدار به وجود آید.
از سوی دیگر، پیاده سازی مؤفق مدیریت دانش، امر بسیاری دشواری است، پس آگاهی سازمان ها از عوامل اصلی مؤثر در پیاده سازی مؤفق مدیریت دانش، پذیرش است و اجرای آن را با مؤفقیت همراه می سازد. یکی از مسائل اساسی در حوزه ی مدیریت دانش، پاسخ گویی به این سؤال است که اساسا دانش چیست؟ برای تعریف بهتر دانش، شناخت تفاوت بین داده ها، اطلاعات و دانش، بسیار مفید خواهد بود. داده، مجموعه ای از دانسته ها، محاسبات و آمار است. اطلاعات، داده های سازمان یافته یا پردازش شده است و دانش، اطلاعات قابل فهم، مربوط به هم قابل اجرا می باشد - حسنوی، . - 1389
دانش، مجموعه ای از شناخت ها و مهارت های لازم برای حل یک مسأله است، بنابراین، اگر اطلاعات موجود، بتواند مشکلی را حل کند می توان گفت دانش وجود دارد - داونپورت1، ترجمه ی رحمان سرشت، . - 1379 دانش، فهم و درس های آموخته شده در طول زمان است. دانش، فهمیده می شود و آن را از طریق تجربه، استدلال، بصیرت، یادگیری، خواندن و شنیدن، به دست می آورند - جعفری مقدم،. - 1388 محققان، تلاش بسیاری برای گسترش مفهوم مدیریت دانش ارائه داده اند که بیشتر آن ها براساس ارتقای میزان کارایی فرایندهای دانش، مانند تولید، کسب ، انتشار، اشتراک و کاربرد دانش توسعه داده شده اند. مدیریت دانش با ایجاد یک محیط کاری جدید، موجب تسهیل در اشتراک دانش گردیده و جاری شدن دانش را به فرد مناسب در زمان مناسب برای فعالیت کاراتر و اثربخش تر باعث می گردد.
مدیریت دانش در تعریفی دیگر، فرایند لازم برای خلق ، احصا، مستندسازی و توزیع دانش در سطح سازمانی برای دست یابی به مزیت رقابتی شناخته شده است. مرکز کیفیت و بهره وری آمریکا، مدیریت دانش را به صورت "استراتژی ها و فرایندهای شناسایی، ذخیره سازی و به کارگیری دانش" تعریف کرده است. که دراین مقاله، عوامل تأثیرگذار بر مؤفقیت مدیریت دانش در سطح سازمان مورد بررسی قرار گرفته اند.ساختار این مقاله بدین گونه است: در بخش دوم پیشینه ی تحقیق آمده است. در بخش سوم روش تحقیق ما که روش های تصمیم گیری چندمعیاره هستند آورده شده است. بررسی عوامل مؤفقیت و نتیجه گیری هم به ترتیب در بخش های چهارم و پنجم آورده شده اند.
.2 پیشینه پژوهش
در ادبیات مدیریت دانش تاکنون محدوده ی وسیعی از فاکتورها که می توانند روی موفقیت مدیریت دانش تاثیر گذار باشند شناسایی شده است×؟اسکرما و آمایدون یکی از اولین مجموعه فاکتورهای کلیدی را برای موفقیت مدیریت دانش تعیین کردند×؟آنها هفت فاکتور کلیدی برای موفقیت مدیریت دانش برشمرند؟این فاکتورها عبارتند از×ْ ارتباط قوی به کسب و کار، چشم انداز و معماری اجباری، رهبری دانش، فرهنگ ایجاد و به اشتراک گذاشتن دانش، یادگیری مستمر،زیرساخت های فن آوری توسعه یافته، و فرآیندهای سیستماتیک دانش سازمانی. اخوان و همکاران - - 2006تلاش کردند تا مجموعه ای از عوامل کلیدی موفقیت برای سازمان هایی که در پی طراحی و پیاده سازی مدیریت دانش می باشند، شناسایی کنند ×؟آنها از مطالعه موردی کیفی برای جمع آوری داده ها جهت بدست آوردن بینش در مورد موضوع مورد بحث استفاده کردند؟
آنهامفهوم زیر را به عنوان فاکتورهای کلیدی معرفی کردند استراتژی دانش، معماری دانش، شبکه خبرگان، برنامه های آموزشی، شفافیت اشتراک دانش، پشتیبانی و تعهد فرهنگ سازمانی، اعتماد، ساختار سازمانی، مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار، پایلوت، تشخیص دانش، ذخیره دانش، ممیزی و بازبینی دانش×؟در مقاله دیگری اخوان و همکاران“ وضعیت مدیریت دانش در مراکز تحقیقاتی ایران را بررسی کردند؟آنها با مطالعه گسترده ادبیات، دامنه وسیعی از فاکتورهای کلیدی موفقیت مدیریت دانش را شناسایی کردند×؟ سپس بوسیله مطالعات میدانی، درجه ارتباط هر فاکتور موفقیت مدیریت دانش را تعیین کردند و در نهایت فاکتورهای کلیدی مدیریت دانش در مراکز تحقیقایت در ایران را معرفی کردند.
آنها×ِ فاکتور متشکل ازعنصر مختلف در رابطه با اجرای مدیریت دانش در مراکز تحقیقاتی شناسایی کردند؟ این فاکتورها عبارتند ازمنابع انسانی و ساختار منعطف، معماری مدیریت دانش، مخزن دانش، محک زنی، و متصدی دانش؟ همچنین عناصر معرفی شده توسط آنها عبارت بودند ازهمکاری و ارتباط، امنیت شغلی، جو خطر جویی در سازمان، انگیزش و مدیریت منابع انسانی، ساختار سازمانی پویا و انعطاف پذیر، کار بصورت تیمی، اشتراک دانش، آمادگی سازمان برای مدیریت دانش، رویکرد سیتماتیک برای مدیریت دانش، معماری مدیریت دانش، ابزارهای تکنولوژیک و پایگاه داده ها برای جستجوی دانش، مستند سازی، مخزن های دانش، ارزیابی عملکرد، محک زنی، و متصدی دانش؟ داونپورت و همکاران مطالعه اکتشافی روی×ٌَ پروژه مدیریت دانش در×ٍُ شرکت انجام دادند.چانگ از فاکتورهای معرفی شده توسط چانگ و چوی استفاده کرده و میزان درک و اجرای×ٌٌ فاکتور در شرکت هایی که در مالزی مشغول به کار هستند بررسی کرد.
او اهمیت فاکتورهای کلیدی مختلف، میزان اجرای مدیریت دانش در شرکت های مختلف را با استفاده از برخی روش های آماری بررسی کرد×؟ فاکتورهای استفاده شده در این مقاله عبارت بودند از×ْ آموزش کارکنان، درگیر کردن کارکنان، کار بصورت تیمی، اختیار دادن به کارکنان، رهبری و تعهد مدیران رده بالا، زیرساخت های سیستم های اطلاعاتی، ارزیابی عملکرد، فرهنگ موافق با دانش، محک زنی، ساختار دانش، و حذف محدودیت های سازمانی×؟او نتیجه گیری کرد که همه×ٌٌ فاکتور برای اجرای موفق مدیریت دانش مهم هستند، اما تفاوت معنی داری بین اهمیت فاکتورهای درک شده و میزان اجرای آن فاکتورها وجود دارد؟ در این مطالعه نیز، 10 فاکتور اصلی و 39 زیر-معیار با توجه به نوشته های پیشین و محیط مورد مطالعه انتخاب شدند که وزن دهی آن ها با توجه به نظرات کارشناسان و بهره گیری از روش های تصمیم گیری چندمعیاره انجام شد و درنهایت برای رتبه بندی دپارتمان های شرکت صنعتی پارس خزر با توجه به میزان مؤفقیت در پیاده سازی مدیریت دانش استفاده شدند.
.3 روش ANP
فرایند تحلیل شبکه ای - ANP - که توسط ساعتی2 پیشنهاد شده است نسلی از فرایند تحلیل سلسله مراتبی است است. ANP، یک روش شناخته شده برای حل مسائل تصمیم گیری است. ANP ، ارتباطات درونی پیچیده تر میان سطح تصمیم گیری و ویژگی ها را مجاز می سازد. ارتباطات ANP، نیازمند این ساختار محض سلسله مراتبی نیست، بلکه فاکتورهایی را برای "کنترل کردن" "وکنترل شدن " توسط تغییر سطوح یا "خوشه های" ویژگی ها مجاز می سازد. ANP برای ارتباطات درونی میان سطوح تصمیم گیری و ویژگی ها مجاز می شود. روش ANP، قادر به کنترل ارتباطات دارای وابستگی درونی در میان عناصر توسط دست یابی به وزن های مرکب از طریق توسعه ی یک سوپرماتریس است. مفهوم سوپرماتریس مشابه فرایند زنجیره ی مارکوف است که
