بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مقاله شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای نوآوری در شرکتهای مستقر در مراکز رشد پارکهای علم و فناوری، در جهت بهبود مدیریت فعالیتهای نوآورانه در این شرکتها، بهمنظور کمک به تجاریسازی دانش و فناوری میباشد.
روش این تحقیق کیفی و از نوع تکنیک دلفی میباشد که برای رسیدن به این هدف از مقالات به روز دنیا و از مطالعات و منابع معتبر و موثق در این زمینه، همچنین با نظرسنجی از خبرگان در امر نوآوری، متغیرهای مؤثر بر نوآوری همراه با ذکر منابع، شناسایی شدندکه در نهایت، سی و هفت شاخص به عنوان عوامل مؤثر بر ارتقای نوآوری در شرکتهای مستقر در مراکز رشد پارکهای علم و فناوری شناخته شدند و پس از آن، با نظر جمعی از خبرگان، این متغیرها در هشت بعد دستهبندی شدند که این ابعاد شامل مدیریت دانش، تحقیق و توسعه، فناوری، آموزش و یادگیری، فراهم بودن امکانات و جو مساعد جهت انجام فعالیتهای نوآورانه در شرکتها، توانمندی رهبران و کارکنان، وجود بینش و اهداف مشترک بین کارکنان در حوزهی نوآوری و حمایتهای دولت و نهادهای ذیربط از مراکز نوآور میباشد و این ابعاد به همراه شاخصهای مذکور، مدل نهایی تحقیق حاضر را تشکیل میدهند.
با متمرکز شدن تلاشهای دولت، مسئولان و کارکنان در جهت تقویت ابعاد ذکر شده، این امید وجود دارد که با جذب افراد توانمند در امر نوآوری، زمینه تجاریسازی ایدههای نوآورانه در جهت رسیدن کشور به خودکفایی و توسعه در بسیاری از امور فراهم شود.
-1 مقدمه
در دنیای صنعتی امروز که به سرعت به سمت جلو در حرکت است، شرط بقای شرکتها در گرو ارتقای آموختههای فنی تخصصی، ارتقای اجرای آموختهها و ایجاد هماهنگی با نظام اقتصادی و بازار جهانی است. رسیدن به این امر مهم جز از طریق تحقیق، توسعه، فناوری، نوآوری و استفاده از دستاوردهای جهانی میسر نخواهد بود.[12] ویرواردنا7 و همکاران او معتقدند نوآوری دارای اهمیت بسیاری برای شرکتها و سازمانها است زیرا میتواند مزیت رقابتی پایدار را برای آنها فراهم کند.
تا اوایل دهه 60 میلادی، توجه اساسی موضوعات مدیریت به شرکتهای بزرگ بوده است.[22] اما در سالهای اخیر، شرکتهای کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی کشورها، به عنوان موتور رشد اقتصادی شناخته شدهاند. مهمترین ویژگی و مزیت این بنگاهها علاوه بر روانتر بودن و داشتن قدرت سازگاری با شرایط محیطی، وضعیت رقابت پذیری و نوآورانه آنان است
امروزه یکی از راه-های ممکن جهت ایجاد همکاری میان دولت، دانشگاه و صنعت، که توسط دیگر کشورهای توسعه یافته نیز به صورت جدی پیگیری و مورد بهرهبرداری قرار گرفته، پارکها و مراکز رشد1 علم فناّوری است. یک پارک علمی سازمانی است که توسط متخصصین حرفهای اداره میشود و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقاء فرهنگ نوآوری و رقابت در میان شرکتهای حاضر در پارک و مؤسسات متکی بر علم و دانش است.×برای دستیابی به این هدف یک پارک علمی، جریان دانش فناّوری را در میان دانشگاهها، مؤسسات تحقیق و توسعه، شرکتهای خصوصی و بازار، به حرکت انداخته و مدیریت میکند و رشد شرکتهای متکی بر نوآوری را از طریق مراکز رشد و فرآیندهای زایشی×تسهیل میکند.
پارکهای علمی همچنین خدمات دیگری با ارزش افزوده بالا همراه با فضای کاری و تسهیلات با کیفیت بالا فراهم میکنند. [1] بنابراین شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای نوآوری در شرکتهای مستقر در مراکز رشد و جهت دهی به این نوآوریها با توجه به نیازها و احتیاجات کنونی کشور میتواند در تجاریسازی ایدهها در جهت بالابردن توسعه اقتصادی و نیاز مبرم به رسیدن به خودکفایی در بسیاری از زمینهها با توجه به تحریمهای کنونی که گریبان-گیر کشورشده است مفید واقع شود.
-2 مبانی نظری
نوآوری عبارت است از توانایی مدیریت خلاق بر دانش به نحوی که بتواند پاسخگوی تقاضای بازار و سایر نیازهای اجتماعی باشد.[19] کیم و نلسون2 نوآوری علمی را به معنای ایجاد، ارزیابی، مبادله و بهکارگیری طرحها و ایدههای جدید، به منظور رقابت و برتری بنگاههای اقتصادی در راستای شکوفایی و توسعه اقتصادی اجتماعی تعریف کردهاند که به فرایندهای کسب دانش علمی جدید از طریق فعالیتهای تحقیق وتوسعه، فرایندهای کسب و ایجاد دانش جدید برای منافع اقتصادی و اجتماعی، نوآوری علمی در فرایندهای تولید، توزیع و کاربرد دانش و نظام نوآوری علمی اشاره دارد.
واژه نوآوری به تغییرات جزیی در طرز تفکر، اشیا، فرایندها یا خدمات اشاره دارد.[30] در واقع، نوآوری تبدیل خلاقیت و ایدههای نو به عمل و نتیجه است. پشتوانهی اصلی نوآوری در همه ابعاد آن داشتن و ارایه ایدههای نو است.[39] بنگاههای کوچک و متوسط باید با اتخاذ ساختارها و فناوریهای فرایند و فرهنگ سازمانی نوآورتر به چالشها پاسخ دهند تا در بازار نوآور و جدید مزیت رقابتی ثابتی بهدست آورند.
در حوزه اقتصاد و کسب و کار دو دسته بندی از نوآوری وجود دارد که عبارتند از نوآوری تدریجی و نوآوری رادیکالی. نوآوری تدریجی، حاصل یک فرایند در حال بهبود مستمر است. بدین معنا که نوآوری میتواند به توسعه و اصلاح دانش و فرایند موجود بپردازد. نوآوری بنیادی - رادیکالی - پدیدهای کاملا جدید و گسسته است که اغلب از فعالیتهای تحقیق و توسعه در آزمایشگاههای صنعتی، دانشگاهی یا تحقیقات حاصل میشود.
طبقهبندی دیگری توسط رولی و همکاران انجام شد که نوآوری را در 4 نوع طبقه بندی نمودند که شامل نوآوری محصول، نوآوری فرایند، نوآوری مکان و نوآوری در دیدگاه غالب میباشد.
نوآوری یا در محصولات و بازار ارائه - نوآوری محصول - و یا در فرایند تولید - نوآوری تولید - به کار گرفته میشود. نوآوری در فناوری فرایندها و محصولات شامل مجموعهای از فعالیتهای علمی، فناوری، سازمانی، مالی و تجاری میباشد
روبرتز - 2007 - 1، بی - 2006 - 2، چوانگ - 2005 - 3، کوپر - 1998 - 4 و دامنپور - 2001 - تاکید کردند که نوآوری محصول و نوآوری فرایند دو بعد از ابعاد مهم نوآوری فنآوریکی هستند.[28] فعالیتهای نوآورانه به طور کلی در سه دستهی نوآوری و استخدام، نوآوری و راهبردها و نوآوری و سیاستهای فنآوریکی دستهبندی میشوند.[23] امروزه با پیشرفت سریع دانش و گسترش فناوری، شرکتها به تنهایی دارای همه اطلاعات در جهت نوآوری موفق نیستند. ریتالا5 توانمندی جذب و سازماندهی مناسب را بر خروجی نوآوری بنگاه مؤثر می-داند.
این توضیحات منجر به تأکید بر تعاملات درون شرکتها می شود که نوآوری و خلق دانش جدید را در داخل شرکت مهیا میکند. شرکتها برای ارزیابی و در جریان قرار داشتن پیشرفت فناوری اخیر با یکدیگر تشکیل تیم میدهند.[37] شبکههای نوآوری، انتقال و جذب دانش خارجی را به منظور تکمیل فعالیتهای داخلی نوآوریهای سازمان فعال میسازد.
با توجه به کوتاه شدن چرخه عمر محصولات سازمانهای پژوهشی و دانشمحور، نوآوری و توسعه محصولات جدید و نوآورانه نقش خون را برای ادامه موفق حیات در این نوع سازمانها ایفا مینماید.[25] نوآوری فردی کارکنان نیز در محیط کار، پایه اصلی ارتقای عملکرد هر سازمانی است، با توجه به پنهان و ضمنی بودن توانمندی خلاقیت و نوآوری افراد، استفاده کارکنان از توان خلاقیت و نوآوری-شان در فرایندهای شغلی نیاز به وجود رغبت و تمایل درونی آنها دارد، بر این اساس هم زمان با اهمیت توانمندی خلاقیت در افراد، مطالعه بر روی مقوله انگیزش آنها نیز برای به کارگیری نوآوری در مراکز تحقیقاتی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
بر اساس یافتههای هیرود6 و همکاران، تعداد مهندسین، دانشگاهیان و نیروی کار ماهر موجود در بنگاهها اثر بسیار زیادی در نوآوری بنگاهها دارد. همزمان با افزایش اندازه و تعداد نیروی کار ماهر بنگاهها، سهم فعالیتهای نوآوری بنگاهها نیز در منطقه بالا میرود.[21] نقش محوری نوآوریها در رقابتمندی یک سازمان توسط صاحبنظران و محققان به مدت طولانی مورد بحث و گفتگو بوده است. در حال حاضر، کوتاه شدن چرخههای عمر محصول، رقابت مستمر نابودکننده و ساختارهای سازمانی پیچیده، سرعت تغییرات را به طور چشمگیری افزایش داده است. در نتیجه، فعالیتهای نوآورانه بیش از پیش اهمیت یافته است و در این خصوص، تأکید صاحبنظران بر این است که بنگاهها باید استراتژی مناسبی را برای جستجوی دانش و فناوری تبیین و اتخاذ کنند
سرمایه فکری، خود شامل عنصر منابع انسانی و داراییهای فکری سازمان است. منابع انسانی، افراد شاغل در سازمان هستند. داراییهای فکری سازمانی به صورت مجموع ایدهها، اختراعات، فناوریها، دانش عمومی، نرم افزارها، طرحها، اطلاعات، مهارتها، فرایندها، خلاقیتها و انتشارات آن سازمان تعریف میشود. سرمایه فکری را می توان به سادگی به دانشی تعبیر کرد که قابل تبدیل به سود و ثروت باشد.
پارکهای علم و فناوری به عنوان منابع قوی کارآفرینی، استعدادیابی و رقابت اقتصادی برای مناطق، ایالتها و کشورها پدیدار شدهاند و نقش اساسی در زمینه حمایتهای زیرساختی و رشد اقتصادی دانشبنیان داشتهاند. با هدف فراهم کردن یک مکان که محققان و شرکتها را در مجاورت هم قرار دهد، پارکهای تحقیقاتی محیطی را ایجاد میکنند که پرورش دهنده همکاری و فناوری هستند
