مقاله شهر فرهنگ در جهت کیفیت بخشی به تعاملات اجتماعی

بخشی از مقاله

خلاصه

تعاملات اجتماعی و فرهنگی در هر جامعه ای جز یکی از اساسی ترین نیاز های مردم در ادوار مختلف زندگی است و وجود مکان واحد جهت تبادل نظر و مشارکت جهت تسریع پیشرفت و تکامل انسان، امری بدیهی و ضروری به نظر میرسد. مهمترین نقش یک مکان فرهنگی را میتوان همین نوع ارتباط دانست. این پژوهش به بررسی وضعیت تعامل اجتماعی شهروندان در جامعه و رابطه آن با شهر فرهنگ و شناخت شهروندان از حقوقشان پرداخته است. و رابطه شهروندی فعال و پاسخگویی و شفافیت شهرداری را بررسی می کند. با توجه به مطالب ذکر شده ایجاد فضاهای معماری نظیر شهر فرهنگ در جهت تعاملات اجتماعی در مراکز و هسته های شهرها به روشی که حفظ و تداوم ارزش های معماری و شهر سازی را به دنبال دارد نیازمند کاری خلاقانه است.

.1 مقدمه

بنای مشارکت که در روند مدنیت جامعه مطرح بوده و نقشی اساسی و تعیین کننده در هویت یابی فرد با اجتماع بازی می کند که مبنایی برای تبدیل فرد به شهروند است، همچنین فرآیندی است پیرامون مردمی کردن سیاست که در هر نظام سیاسی بدون استثناء وجود دارد  مشارکت مردمی که نوعی تمرکززدایی در اداره امور می باشد باعث افزایش توسعه انسانی و عامل برابری و تحقق عدالت اجتماعی- سیاسی می گردد. در ایران طی سال های اخیر مشارکت شهروندان در تمامی مسایل شهری مطرح بوده ولی مفهوم آن بصورت نامطلوب و متفاوت در حوزه های مختلف ظهور یافته است.

در این بین نیاز به فرهنگ سازی در راستای مشارکت اجتماعی و مردمی امری بدیهی است  آسیبهای ناشی از عدم مشارکت با وجود اقشار مؤثر اجتماعی از قبیل کارمندان، دانشجویان، دانشآموزان، زنان، جوانان، سالمندان و سازمانهای غیردولتی و... نمود بیشتری دارد و برای کاستن از آسیبها و ایجاد محیطی با آسایش خاطر شهروندان، پرداختن به مشارکت در برنامههای شهری بسیار ضروری است. این نوع از مشارکت که تحت عنوان مشارکت آگاهانه تلقی میشود، کیفیت اجرای برنامهها و بهرهوری آن را افزایش میدهد و از تحمیل هزینههای زیاد بر سازمانها به ویژه شهرداری جلوگیری مینماید. در این راستا ساخت مراکز فرهنگی شهر به مفهوم عام آن مکانی برای انواع تعاملات بین شهروندان و نهاد های دولتی است و در واقع سمبل و نهاد شهر و مرکز گردهمایی عمومی در عرصه مسائل شهری است.[1]

.2  تعریف شهروندی

شهروندی عبارت است از سطح برقراری ارتباط با نهادهای جامعه و توانایی تحلیل مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی همراه با مراقبت از محیط زندگی خود مانند: دانستن اسامی مدیران شهری، پذیرش مسئولیت های اجتماعی و ... شهروندی یکی از نقش های اجتماعی اصلی افراد در جامعه مدرن است.>2@ شهروند فعال فردی است مشارکت جو که سرنوشت حیات شهر و محیطی که در آن زندگی می کند برای او در سلسله مراتب ارزشی جایگاه والایی داشته و او تلاش می کند تا با مشارکت فعال و داوطلبانه خود چنین سرنوشتی را بیشتر به سعادت و خوشبختی نزدیک کند.

.3 واژه مشارکت

از دیدگاه روانشناسی اجتماعی؛ مشارکت فرایندی از خودآموزی اجتماعی و مدنی است. فعالیت برای مشارکت مستلزم تغییر حالت ذهنی و روانی در همه سطوح است و همین تغییر، برقراری مناسبات اجتماعی و انسانی را ممکن می-سازد. با وجودی که مشارکت در معنای عام آن از دیرباز با زندگی انسان پیوند داشته است، اما این مفهوم در جامعه بسته قبیلهای و اشتراکی که براساس تصمیمات رسوم قبیلهای است با مفهوم مشارکت در جامعه باز که براساس تصمیمات شخصی، آگاهانه و داوطلبانه صورت میگیرد، تفاوت دارد. مفاهیم و راهبردهای نوین مشارکتی، میان دو مفهوم توسعه و مشارکت پیوندی ناگسستنی برقرار کرده است، این مفاهیم و راهبردهای نوین عبارتند از: »توسعه از پائین، توسعه از درون، توسعه انسان محور و توسعه مبتنی بر نظم اقتصاد نوین بینالمللی.

.4تعاملات اجتماعی

تعامل اجتماعی به معنای ایجاد رابطه بین دو نفر یا بیشتر است که منجر به واکنشی میان آنها شود و این نوع واکنش برای هر دو طرف شناخته شده است. تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط، میتواند یک موضوع فیزیکی، یک نگاه، یک مکالمه و ارتباط بین افراد باشد که خود مستلزم تعریف رویدادها و فعالیتهای متناسب و در نتیجه نقش پذیری مردم در فضا و عضویت آنها در گروه و شبکهای اجتماعی است . [7] افراد مختلف به سطوح مختلفی از تعامل اجتماعی تمایل دارند. تعریف سطح مختلفی از تعامل، به طور ذهنی از گفتههای مردم و به طور عینی از موضع گیری هنجاری نسبت به زندگی خوب به دست میآید. هر دو از تعریفی دارای ارزش بالا برخوردارند و دارای جهت گیری اجتماعی و سیاسی هستند.[8]

.5 مسئولیت و مشارکت شهروندی

درفصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از حقوق ملت نام برده است و اصل دیگری از قانون اساسی که به مسائلی چون تشکیل شوراها، حق حاکمیت ملت، انتخابات و برخی از مسائل دیگر می پردازد، همگی مبتنی بر مشارکت مردم است. در واقع با نگاهی به قانون اساسی ایران معلوم می شود که حق مشارکت از اهم مصادیق حقوق شهروندی در قانون اساسی ایران بوده است. مفهوم شهروند در شناخت ابعاد موضوع یک رکن است، یعنی در مورد حقوق افرادی تعریف ارائه می شود که اتباع و شهروند یک کشور معین محسوب میشوند بنابراین شهروند به هر فرد مقیم یک کشور اطلاق میشود. >10@

.6 مفهوم فرهنگ

به صورت کلی مفهوم فرهنگ عبارت است از، کیفیت زندگی گروهی از افراد بشر که از یک نسل به نسل دیگر انتقال پیدا میکند. به عقیده ادگار شاین فرهنگ را میتوان بهعنوان یک پدیده که در تمام مدت اطراف ما را احاطه کرده است مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. به نظر وی هنگامی که فردی، فرهنگی را به سازمان یا به داخل گروهی از سازمان به ارمغان میآورد، می تواند به وضوح چگونگی به وجود آمدن، جای گرفتن و توسعه آن را ببیند و سرانجام آن را زیر نفوذ خود درآورده، مدیریت نماید و سپس تغییر دهد. پژوهشگران مسائل فرهنگی، کاربرد فرهنگ را در دو زمینه بیان می کنند:

    فرهنگ در گستردهترین معنی میتواند به فرآوردههای تمدن پیچیده و پیشرفته اشاره داشته باشد که در چنین معنایی به مواردی مانند ادبیات، هنر، فلسفه، دانش و فنشناسی بازمیگردد.

    در زمینه دیگر فرهنگ از سوی مردمشناسان و دیگر کسانی که انسان را بررسی میکنند به کار میرود در این معنی به آفریدههای اندیشه، عادات، اشیاء عادی اشاره دارد که در پی انباشت آنها سازگاری پیچیدهای بین انسان و محیط طبیعی وی پدید میآید. 

7.    ویژگیهای فرهنگ

با بررسیهای زیادی که از فرهنگهای مختلف به عمل آمده، چنین به نظر میآید که علیرغم تفاوتهای موجود، همه فرهنگها دارای ویژگیهایی هستند که فردلو تانز شش ویژگی با شرح زیر برای فرهنگ عنوان میکند:

·    قابل یادگیری است.

·    اشتراکی است.

·    از یک نسل به نسل دیگر قابل انتقال است.

·    نمادی است. - استفاده از یک چیز برای نشان دادن چیز دیگری - .

·    دارای الگو است. - تغییر در یک بخش به تغییرات در بخش دیگر منجر میشود - .

·    قابل تعدیل است.