بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم شهر هوشمند بر ساختار،سامانه و هویت آبادی هایی دلالت دارد که فن آوری ارتباطات از دور به آنها حیات می بخشد.در این مجتمع های زیستی ارتباطات و فعالیت های متداول حقیقی و واقعی عمدتأ مجازی می شوند.نتیجتأ فرم ها و فضا نیز قالب های هندسی،ادراکی و مفهومی جدید پیدا می کنند.
پژوهش حاضر به بیان یافته های یک تحقیق مبتنی بر نظرسنجی کارشناسی می پردازد.اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه با کارشناسان جمع آوری شده و با روش تحلیل چند معیاری سلسله مراتبی - - AHP مورد ارزیابی قرار گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد که سیاست های جاری مدیریت شهری از نظر معیارهای"شهر هوشمند با رویکرد ضرورت ایجاد آن در ایران " وضعیت مطلوبی ندارد.
مقدمه
شهر موجودی است زنده،پویا و متحول در چرخه زمان و بر بستر مکان.متشکل از اجزاء فیزیکی و انسانی و روابط پیچیده میان آن ها و متبلور نقش و اندیشه والای انسان،متأثر از عوامل و شرایط اجتماعی،اقتصادی،سیاسی ،فرهنگی و جغرافیایی.[1] در این ارتباط مهم ترین ویژگی عصر ما شهرنشین شدن جمعیت،افزایش جمعیت شهرها و به تبع آن توسعه شهرهای کوچک و بزرگ است.
از پیامد های مهم فرایند شهرنشینی در ایران،گسترش سریع فیزیکی شهرها است.با بروز تحولات جدید،شهرها به سرعت تغییر کرده اند و دگرگون شده اند.این دگرگونی ها به شکل افزایش سریع جمعیت و رشد فیزیکی شهرها،به طور نامتعادل و ناهماهنگ بوده است.
جابجایی اطلاعات با روش های موجود از دهه چهارم قرن نوزدهم شروع شد. در اواخر قرن نوزدهم نیز مقدمات تامین خبر و اطلاعات از طریق تلفن فراهم گردید. اولین پیام از طریق یک رشته سیم به طول 16 کیلومتر به وسیله دستگاه تلگراف در سال 1838 منتقل شد.هرچند به موازات پیشرفت فن ارتباطات ساخت،الگو و کیفیت زندگی شهری نیز متحول شده است،اما تحولات دگرگون کننده از اوایل دهه هشتاد قرن بیستم،رخ نموده است. از اوایل دهه 90 جریان عملی برای رسیدن به هوشمندی در شهرهای جهان شدت یافته است.در ادامه آن تمام سیستم های اجرایی مثل حرکت اتوبوس ها،فعالیت دانشگاه ها،خرید و فروش،ارتباطات اداری و بانکداری شروع به تبادل اطلاعات به صورت هوشمند کردند.
روش تحقیق و مراحل آن
روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که،پس از مطرح شدن سوال تحقیق،مطالعات مقدماتی درباره موضوع تحقیق انجام شد.پس از انتخاب موضوع تحقیق،جهت دستیابی به اهداف تحقیق،به منابع کتابخانه ای و بانک اطلاعاتی،اطلاعات مورد نظر جمع آوری گردید.برای مطالعات میدانی پس از طرح سؤالات و تنظیم پرسشنامه،این پرسشنامه به صورت تصادفی توسط مدیران و کارشناسان شهری تکمیل شد و سپس داده های بدست آمده از طریق فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP تجزیه و تحلیل گردید.برای مشخص شدن معیارهای اصلی و زیر معیارها در مرحله اول درخت سلسله مراتبی ترسیم گردید.این درخت از چهار معیار اصلی و دوازده زیر معیار تشکیل شده است.
چارچوب نظری
"شهر الکترونیک"،"شهر هوشمند"و"شهر مجازی" واژه هایی هستند که "شهروند الکترونیک" را به دنیای جدید و زندگی در شهرهای مدرن،دعوت میکنند،شهری که درآن می توان به طور آنلاین خرید کرد،حساب های خود را آنلاین پرداخت کرد،آنلاین جلسه برگزار کرد و حتی آنلاین سفر کرد. شهر الکترونیک شهروندان را از دنیای یک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیای دو بعدی می برد که دستاورد فناوری های نوین اطلاعات وارتباطات دنیای اینترنتی است.شهر الکترونیک،شهری 24 ساعته است که امور شهری در تمام شبانه روز در آن جریان دارد.شهروندان می توانند از طریق اینترنت،در هر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی،تجاری،اداری،بهداشتی و... مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
کارت هوشمند،بانکداری الکترونیک،آموزش الکترونیک،سلامت الکترونیک، تجارت الکترونیک،دولت الکترونیک و...واژه هایی هستند که هر روزه به گوش شهروندان می رسند،اما تمام این ها وقتی در شهری واحد کنار هم جمع می شوند،"شهر الکترونیک"را به وجود می آورند.ارائه خدمات با سرعت و کارایی بالا در حوزه شهر،همزمان با کاهش هزینه ها و ترافیک، آلودگی ها و...در شهر الکترونیک متصور است.
فراهم آوردن زبر ساختهای ارتباطی،شبکه افزار،نرم افزار،انسان افزار،زیرساخت های امنیتی و توسعه نهادهای اطلاعاتی از جمله پیش زمینه های ایجاد شهرالکترونیک است.شهرها،بر حسب میزان استفاده از خدمات الکترونیک،طبقه بندی می شوند.در برخی مناطق دنیا نظیر آمریکا،نمونه های موفقی از شهرهای الکترونیک وجود دارد.ایجاد شهرهای هوشمند یکی از مهم ترین اهداف فناوری اطلاعات است که شهرداری ها نقش عمده ای در تحقق آن دارد.
حمل و نقل و مهار ترافیکی در شهر هوشمند
نقش"سیستم های حمل و نقل هوشمند" - - ITS در کنترل ترافیک شهری و جاده ای در شهرهای هوشمند بسیار برجسته است.تعاریف گوناگونی برای ITS ارائه شده اما یکی از بهترین تعاریف آن توسط وزارت ترابری ایالات متحده عنوان شده است،" سامانه های خودکار جمع آوری،نگهداری،پردازش و توزیع اطلاعات مربوط به جابجایی کالا و مسافر".در صورت استفاده درست از ITS، بسیاری از مشکلات حمل و نقل از قبیل خسارت های مادی و معنوی ناشی از سوانح و تصادفات،مشکلات نظارت و مدیریت در حمل و نقل،زمان های تلف شده و ... رفع می شود.
در واقع ITS،مجموعه ای از به کارگیری فناوری های روز،نظیر دوربین دیجیتال،سیستم های موقعیت یاب ماهواره ای - - GPS و الگوریتم های هوشمند مورد استفاده در کامپیوتر است که امروزه جایگزین سیستم های سنتی و دستی گذشته شده و راهکاری برای بهبود وضعیت ترافیک،افزایش ایمنی،کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا است. در شهر الکترونیک،تمام خودروها به سیستم موقعیت یاب محلی - - LOCAL GPS مجهز می شوند و در تمام طول مسیر از قدرت تشخیص موقعیت جغرافیایی خود برخوردار خواهند بود و به این ترتیب پلیس نیز توان مدیریت ترافیک را به راحتی خواهد داشت.
شهرهای هوشمند سکونتگاه شهروندان هوشمند
امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان اغلب شهروندان در حال تبدیل به شهروند الکترونیکی هستند و در کشور ما نیز تا چند سال آینده کلیه شهروندان مجبورند که شهروند الکترونیکی باشند.با توجه به اینکه جامعه الکترونیکی و دولت الکترونیکی نیازمند شهروند الکترونیکی است،استاندارد آموزشی شهروند الکترونیکی یا ECITIZEN که طراحی آن توسط بنیاد بین المللی ICDL انجام شده،تلاش جدیدی در راستای نیل به اهداف جامعه الکترونیکی در تمام کشورهای دنیا به شمار میرود. از آنجا که تا سال 2050 میلادی بیش از 70 درصد جمعیت دنیا ساکن شهرها می شوند این ویژگی از اهمیت بیش تری برخوردار خواهند بود.فناوری اطلاعات مهم ترین زیر ساخت برای توسعه شهرهای هوشمند است.
در شهر استکهلم سوئد که یکی از 7 شهر برتر هوشمند در سطح دنیاست با تعیین هزینه ای به عنوان عوارض رفت و آمد در ساعات پر تردد شبانه روز از میزان انتشار آلاینده های هوا به میزان قابل توجهی تا حدود 35 درصد کاسته شده است.از آنجا که پیش بینی می شود تا پایان دهه 2030 میلادی جمعیت سالمندان در دنیا در مقایسه با گذشته افزایش چشمگیری داشته باشد بنابراین دسترسی به فناوری های جدید در سیستم بهداشت و درمان کشورها بیش از پیش اهمیت خواهد داشت که این ویژگی نیز در توسعه شهرهای هوشمند مورد توجه قرار گرفته است.پیش تر این وظایف به کمک روش های سنتی انجام می شده است،اما امروزه ابزار الکترونیکی،انجام امور و ایفای وظایف شهروندی را بسیار ساده تر،سریع و ارزان تر نموده است.
