بخشی از مقاله
چکیده
شهرنشینی و توسعه صنعت سبب شده صدها میلیون کودک از حقوق طبیعی خود محروم و به نوعی کمتر دیده شوند تا جایی که از آنها به عنوان موجودات نامرئی نام برده میشود. طراحی مناسب فضاهای علمی و تفریحی برای کودکان به عنوان سازندگان آینده جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است . از آنجا که کودکان دارای نیازهای روانشناختی بسیار پیچیده تر از نیازهای بیولوژیکی و فیزیکی هستند ، طراحی فضاهای مناسب با در نظر گرفتن روانشناسی رشد ، ویژگیهای روحی ،سلامت و امنیت کودکان، در پرورش خلاقیت، تقویت حس همکاری و آموزش کودکان موثر می باشد.
در این مقاله با تکیه بر روش بررسی تحلیل محتوا، مطالعه در مورد نیاز کودک امروز ، فرایند طراحی فضاهای خلاق و پویا بررسی شده و راهکارهای ارتقای کیفیت طراحی در جهت تعامل بیشتر کودک با محیط پیرامون با تاکید بر رشد علمی و پرورش خلاقیت برای شهر ایر انی ارایه شده است . مفاهیم علمی در مدارس عموما به صورت تئوری ارایه می شود و این مشکل تدریس یک طرفه باعث درک ناقص و حفظی مفاهیم می شود
اساساً پارادایم های جدید آموزشی دنیا در جهت غیر رسمی کردن آموزش است، زیرا این نوع آموزش انگیزه های درونی را زنده می کند. اکنون در ضرورت وجود پارک، موزه، فرهنگسرا و شهر بازی برای یک شهر در توسعه پایدار شکی نیست. در این میان آن دسته از نهاد هایی که با فرهنگ، هنر و آموزش مرتبط هستند، مانند نمایشگاهها و سالن نمایش اولویت بیشتری می یابند.
یکی از نهاد هایی که سالیان درازی است در کشورهای توسعه یافته جایگاه ویژه ای یافته اند، مراکز علمی و شهرهایی با اشل کودکانه به منظور آشنایی و پیوند کودکان با دنیای بیرون است. این مراکز که با اسامی مختلفی نامیده می شوند، یک مرکز برای - بازیابی سلامت فکر و بدن - تلقی می شود. مفاهیم علمی مرتبط از سنین بسیار پایین تا جوانی - دوران مدرسه - به صورت عینی، ملموس، وکاربردی در مجموعه هایی بزرگ، یک فضای آموزشی ، تفریحی را پدید می آورد که سرشار از کشف، خلاقیت، تفکر و ابداع است.
مقدمه
کودکان به عنوان بخش مهمی از جامعه مطرح می باشند. آنها بزرگترین سرمایه آینده کشورمان هستند، اندیشه های آینده یک مملکت میتواند سبب اعتلا و پیشرفت جامعه شود و فرهنگ جامعه را غنا بخشد. برای داشتن فردایی بهتر امروز بایستی به نیازهای این قشر توجه کرد و آنها را در محیط بهتر پرورش داد. تحقق اهداف آموزشی و ارتقا کیفیت یادگیری و رشد خلاقیت، نیازمند فراهم آوردن عوامل متعددی از جمله ایجاد فضای آموزشی مناسب می باشد
محیط کودک باید در حد امکان برانگیزاننده و مناسب باشد تا کودک بتوتند استعدادهای بالقوه خود را به فعلیت در آورد. هر چه محیط زندگی و اجتماعی کودک غنا و آرامش بیشتری داشته باشد، استعدادهایش بهتر رشد می کند. تلاش برای ارتقا کیفیت یادگیری و رشد خلاقیت، بی ارزش خواهد بود اگر کودکان مجبور باشند در فضایی آموزش ببینند که حس جستجوگرشان را نابود کند و مانع رشد و خلاقیت آنها گردد
تاکید بر ایجاد فضاهایی راحت، ایمن، قابل دسترس، پاسخگو، جذاب و خلاق زمینه ساز رشد جسمی و ذهنی کودک است. بدیهی است که تعامل پویای کودک و جستجو و کشف قابلیتهای محیطی مستلزم مشارکت فعال وی در شکل دهی و بهره برداری از محیط خواهد بود. آموزش کودکان به وسیله اجزا و عناصر معماری در سازماندهی کالبدی و عملکردی امکان پذیر بوده و در این راستا عناصر متناسب با شرایط روحی و فیزیکی کودکان باید دارای انعطاف پذیری بوده و از این طریق برای کودکان تنوع و جذابیت فراهم آورده که ابزار مناسبی برای آموزش آنها می تواند باشد
پرسش ها و فرضیه
فرضیه پژوهش حاضر از نوع مثبت و به صورت زیر است:
فرض :1 همبستگی مثبتی بین کیفیت محیطی فضاهای شهری و رشد علمی و خلاقیت کودکان وجود دارد. پرسش های این پژوهش بدین صورت از فرضیه اصلی تحقیق استخراج شده اند:
.1 نقش فضاهای شهری به عنوان زمینه سازی برای آینده اجتماعی و تعامل کودک با محیط در ادراکات و رفتارهای کودکان از جمله رشد علمی و شکوفایی خلاقیت آنان چیست؟
.2آیا راهی هست که همه مفاهیم در همه دروس بجای انتقال از معلم و از طریق شنیدن کلمات و جملات، با نوعی از یادگیری که دانش آموز در آن فعال، انتخابگر، آزاد و متعامل با محیط است صورت گیرد؟
تعریف کودک
کودکان حساس ترین و تاثیر پذیرترین گروه سنی جامعه را تشکیل می دهند. طبق تعریف فرهنگ فارسی معین، کودک به معنای کوچک، صغیر و فرزندی که به حد بلوغ نرسیده - پسر یا دختر - یا طفل آورده شده. - معین، - 88-83 :1388 طبق تعاریف حقوقی جمهوری اسلامی ایران، کودک به فردی اطلاق می شود که به سن بلوغ نرسیده باشد.
شناخت صحیح و کامل کودکان اساسی ترین شرط در موفقیت در تربیت و آموزش کودک است .انسان در هر دوره ای از رشد دنیای مخصوص به خود را دارد ، یعنی به تناسب رشد فکری و عاطفی پیرامون خود را به گونه ای خاص می شناسد، بنابراین در هر دوره ای از سن باید محرک ها و موجودات و خصو صیات محیط را در حد فهم کودک به او شناساند. لازم به ذکر است که موضوعات آموزشی، اجتماعی و طبیعی که برای رشد عقلی و جسمی کودکان انتخاب میشوند باید اولا ساده، ثانیا قابل مشاهده و تجربه و ثالثا دارای اطلاعات و روابط درست از نظر علمی باشند .
خلاقیت
خلاقیت نوعی تکاپوی فکری و ذهنی برای دست یابی به اندیشه های بدیع است. پس کارهایی که بتواند ذهن را در این راستا به تکاپو وا دارد و به ما فرصت اندیشیدن و تبلور آن را در جهان خارج بدهد، موجب افزایش خلاقیت می شود. نظریات متعددی در خصوص خلاقیت داده شده، اما شاید به جرات بتوان گفت جامع ترین نظریه مربوط به گیلفورد دانشمند آمریکایی باشد...به نظر وی برخی از خصیصه ها به طور مستقیم در ظهور خلاقیت موثرند. این خصیصه ها و ویژگی های آن ها عبارتند از:
-سیالیت - روانی - : تولید تعدادی اندیشه در یک زمان.
-انعطاف پذیری - نرمش - : تولید اندیشه های متنوع و غیر معمول و راه حل متفاوت برای یک مساله. -تازگی - اصالت - : استفاده از راه حل های منحصر به فرد.
-گسترش - بسط - : تولید جزئیات و تعیین تلویحات و کاربردها. -ترکیب: کنار هم قرار دادن اندیشه های نا همخوان.
تحلیل: شکستن ساختارهای نمادین به عنصرهای تشکیل دهنده. -سازمان دادن: تغییر شکل دادن طرح ها، کارکردها و موارد استفاده ها.
- پیچیدگی: توانایی برخوردکردن با تعدادی اندیشه متفاوت و مرتبط بطور هم زمان - مظفر و همکاران، . - 1385:79
ارنست ویل معتقد است که یکی از روش های مهم متبلور کردن خلاقیت، ایجاد فضای محرک، مستعد و به طور کلی خلاق است. او بر این باور است که به وجود آوردن محیط خلاق و نوآور مهم ترین عامل برای عرضه اندیشه های جدید و بکر است. محیط خلاق جایی است که مردم در بیان عقاید و افکار خود آسوده خاطر باشند و جائی که حمایت های سازنده درجهت توسعه و تجزیه و تحلیل این عقاید صورت گیرد.
بازی برای کودکان
مهم ترین مشغولیت کودک در زندگی بازی است. کودک در جریان بازی و در یک زمان پرورش فکری، عاطفی جسمی و اجتماعی می یابد و آنچه او از طریق بازی بدست می آورد به طور مثبت کسب می کند زیرا اساس آن تجربه است این تجربه ای است که از طریق عضلات و حواس خود کودک، به دست آمده است.
پیاژه به این نکته اشاره می کند »:بازی اساسا یکی ساختن واقعیت با خود است اگر بتوانیم بازی کودک را درک کنیم مسلما قادر خواهیم بود که افکار و عواطف آنها را بشناسیم. بازی وسیله خوبی برای درمانگر است برای درک بیشتر دنیای کودک.«وحید رواندوست استادیار سابق دانشگاه شهید بهشتی در تعریف بازی می گوید: »بازی عبارت از هر نوعی فعالیتی است که برای تفریح و خوشی و بدون توجه به نتیجه نهایی صورت می گیرد.
انسان به طور داوطلبانه وارد این فعالیت می شود و هیچ نیروی خارجی یا اجباری در آن دخیل نیست.« با توجه به تعاریف و نظرات گوناگون در مورد بازی، تعریف بازی اینطور در ذهن من شکل گرفت که:»بازی به مجموعه فعالیتهای ذهنی و عملی گفته می شود که کودک برای ارتباط با دنیای خارج از روی میل و اختیار انجام میدهد.
