بخشی از مقاله
چکیده
سبک های مختلف معماری همواره برآیندی از خصوصیات ویژه و تاثیرگذار زمان خویش بوده اند. گنبدهای دوپوسته گسسته با میانه کاملا تهی در عصر صفوی به یمن تکنولوژی آن دوره عملی شدند که تا قبل از آن نمونه های آن دیده نمی شود. تاثیرگذارترین رویداد عصر حاضر انقلاب اطلاعات است، که به کمک رایانه و رابط های کاربری آن نظیر الگوریتم ها و زبان های برنامه نویسی به عنوان ابزار، اتفاق افتاد. معماری نیز زیر تاثیر این رخداد بیش از هر زمان دیگری دستخوش تغیرات شده است. این پژوهش، معماری الگوریتمیک و زمینه های بروز آن را مورد مطالعه قرار داده، و ویژگی های آن و ابزار مورد استفاده در این زمینه را بررسی می کند.
مطالعه این سبک نوین می تواند راه گشای همگام شدن با این معماری باشد. مطالعات انجام شده نشان داد که اهمیت فرآورده در معماری تا حد زیادی جای خود را به فرآیند داده است و معمار را از جایگاه طراح فرآورده به طراح فرآیند سوق داده است. همچنین به نظر می رسد این معماری می تواند پاسخگوی عطش نوآوری جهان امروز باشد. در این پژوهش، بررسی ها از طریق منابع اسنادی و مکتوب صورت گرفته و همچنین از کتابخانه به عنوان ابزار پژوهش استفاده شده است. این مقاله، بستر نظری ای برای توسعه این معماری و پیشبرد آن فراهم می کند.
مقدمه
طراحی الگوریتمیک1 و استفاده از فرایند رایانش در معماری از گفتمان های آوانگارد معماری امروز به حساب می آیند. طراحی الگوریتمیک ریشه در سبک های متاخر قبل از خود دارد و همچنین از رایانه به عنوان ابزاری قدرتمند در پردازش اطلاعات برای تولید فرم ها و هندسه های پیچیده بهره می جوید. این زمینه در معماری امروز با استفاده از توان ابر انسانی رایانه ها به دنبال پیشبرد معماری و اهداف آن است؛ اهدافی که تاکنون هرکدام به نوعی سرکوب شده اند و از ادامه راه و تامین نیازهای انسانی در حد کمال و آنچه غایت معماری بوده، باز مانده اند. این معماری سعی دارد تا با متفاوت ساختن متدولوژی معماری و استفاده از رایانه به عنوان ابزار اصلی طراحی، چیزی که بسیار فراتر از نگاهیست که در چند دهه گذشته به رایانه می شد، تغیرات بنیادینی در نگرش به معماری ایجاد کند.
نوآوری؛ سندروم همه گیر
در طرح موضوع معماری پارامتریک2 در ابتدا می توان به پیش زمینه های این پارادایم اشاره کرد. "معماری امروز جهان سرشار از تنوع و نوآوری است." [1] نوآوری در دنیای کثرت گرای امروز به نیازی رو به رشد و همه گیر تبدیل شده است. سبک های ظهور یافته پس از سبک غالب دوران مدرن خبر از ورود معماری به جریان های متکثری را می دادند. پست مدرنیزم، دیکانستراکشن و فولدینگ همه تائیدی هستند بر این ادعا. " اگر در طی شش دهه اول قرن بیستم، معماری مدرن تنها سبک رایج و متداول در غرب بود، در طی دهه های پایانی آن سده شاهد بودیم که آن وحدت رویه به کثرت و تکثر منتهی شد."
[2] ایجاد تنوع در خلق فضا وجه مشترک همه این سبک ها ود تا به معماری خنثی و یکدست مدرن پاسخی متفاوت داده شود و به این ترتیب، فضاهای کلیشه شده مدرن مجال ادامه راه را نیافتند. از این رو بود که فرآیند طراحی معماری نیز خود را در معرض دگرگونی می یافت. "هرچه طرح ها پیشروتر می شد، شکست فرآیند طراحی از نقشه، به خصوص در زمینه معماری، بیشتر خود را نشان می داد." [3]
بن بست معماری فلسفه زده
معماری، دهه های پایانی قرن بیستم را در زیر سایه سنگین فلسفه های فلاسفه بزرگ می گذراند و معماران سرگرم وارد کردن خوانش های فلسفی در معماری و دستاویز قرار دادن نحله فکری فیلسوفان در پروژه های خود بودند؛ درست زمانی که کامپیوتر ها به انحاء مختلف در حال ورود به عرصه های مختلف معماری بودند؛ از طراحی و آنالیز سطوح3 گرفته تا فازهای پیچیده اجرایی، به بهترین شکل خود و در کمترین زمان ممکن توسط کامپیوترها در حال وقوع بود. "رفته رفته آشکار شد که فلسفه پاسخگوی معماری امروز نیست و هر معماری می بایست تابعی از زمان خویش باشد. به نظر می رسد تئوری موقعیت خود را در معماری از دست داده است." [4] معماری امروز بایست در شرایط امروز آرمانشهر4 خود را بیابد. [5]
معماری فرآیند-بنیان
اگر به عنوان نمونه مهمترین کلیدواژه پنهان در معماری کلاسیک تولید "الگو" برای طراحی ساختمان بود، اگر در دوران قرون وسطی "ایدئولوژی" توانست به معماری زمان خود مفاهیم دیگری وارد کند و اگر در دوران نئوکلاسیک "بازگشت به الگوها" را مورد توجه قرار می داد، دوران مدرن "روشمندی" و تولید منطقی معماری را هدف قرار داد. هر چند معماری دوران پس از مدرن به طرح "مفهوم" و "ساختار" در معماری بسیار اهمیت داد اما "روشمندی" را از معماری حذف نکرد. [1] با نگاهی به پروژه های معماری روز دنیا که پر از دیاگرام ها5، اینفوگراف ها6 و اطلاعات بصری7 زیادی در راستای توجیه و ارائه محتوای فرآیند طراحی محصول نهایی خود که همان معماریست در می یابیم که امروزه فرآیند رسیدن به فرآورده دارای اهمیتی یکسان با فرآورده است. " امروزه داشتن یک دیاگرام واضح در طرح بسیار مهم شده است."
[6] در واقع در معماری امروز شفاف سازی فرآیند رسیدن به فرآورده و همچنین فرآیندمحور8 تر شدن ذاتی پروژه ها کاتالیزورهایی هستند در جهت تقویت یکدیگر. شاید به جرأت بتوان گفت هیچ نمونه از معماری تا کنون اینچنین و تا این حد، به اندازه معماری پارامتریک فرآیندگرا نبوده است چرا که معماری پارامتریک اساس خود را بر فرآیندمحوری بنیان کرده است و طراحی محصول نهایی را از مجرای طراحی -نوشتن- الگوریتم ها9، کد ها10 و اسکریپت ها 11 که خود فرآیند رسیدن به فرآورده هستند می یابد. "این سبک ریشه در تکنیک های دیجیتالی12 ساخت انیمیشن دارد و آخرین اصلاحات در این سبک، آن را بر اساس سیستم های پیشرفته طراحی پارامتریک13 و روش های اسکریپت نویسی14 استوار ساخته است." [7] پس می توان گفت این گفتمان آوانگارد نه تنها از تکنولوژی بالایی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کند، بلکه معمار در این سبک تا حد زیادی به طراح پروسه فرآورده تبدیل شده است تا طراح فرآورده.
رایانش؛ بازتجهیز ابزاری معماری
"رایانش15 بازتعریف مشق معماریست." [8] همچنین زوبین خبازی معتقد است: " رایانش به هرگونه فرآیند محاسباتی اطلاق می شود که در آن داده ها توسط کامپیوتر و ابزارهای دیجیتال پردازش می شوند. این پردازش می تواند از طریق الگوریتم ها و پروتکل16 و با استفاده از تکنیک ها و قواعد تعریف شده ای صورت پذیرد." [9] پروژه های معماری امروز به گونه ای از عملگرهای رایانشی -رایانه - بهره می برند. رایانه ها در معماری امروز، در مرحله مدل سازی مجازی17 و نیز ارائه پروژه های معماری نقش بسیار پر رنگی دارند. اما این تمام ماجرا نیست. برای درک مفهوم رایانش و رابطه آن با معماری ابتدا بایست تفاوت بین رایانش و کامپیوتریزه کردن را فهمید.
[ 10] کاربران18 و توسعه دهندگان19 ابزار های طراحی رایانشی همواره درگیر توسعه ابزارهای خود هستند. آنها در پی کشف راه های جدید در این ورطه، همواره در پی گسترش امکانات این زمینه نو در طراحی هستند. "طراحان رایانشی مدل های سه بعدی می سازند و ابزارهای طراحی خلق می کنند اما کاراصلی آنها چیزی فراتر از این وظایف است." [8] همچنین پیترز و کستلیر اضافه می کنند که: "آنها کانسپت ها و فضاهای معماری را از طریق نوشتن و ویرایش الگوریتم ها تولید و کشف می کنند." [8] همچنین امروزه طراحی و اجرای هندسه های پیچیده20 از طریق رایانش و ابزارهایی که در اختیار تیم های طراحی قرار داده میسر شده است.
"ابزارهای مولد طراحی به کمک رایانه -سامانه طراحی به کمک رایانه-21، الگوریتم ها و اسکریپت ها تنها به عنوان اجزا طراحی استفاده نمی شوند، بلکه آنها اساسا ابزاری هستند جهت منطقی کردن و روشمند کردن فرآیند تولید هندسه های پیچیده." [11] پس باید تمایز قایل شد بین کارهایی که بدون گذار از مسیر رایانش هم قابل دسترسی هستند و آنهایی که به خاطر پیچیدگی ذاتی عملا با وجود قدرت پردازشگرها22 در رایانش اطلاعات و سرعت بسیار زیاد آنها در پردازش اطلاعات با حجم زیاد و تنها با نیروی انسانی انجام پذیر است.
فرآیندهای طراحی پیچیده ای که امروز به عنوان بخش عمده گفتمان معماری آوانگارد در دنیا در حال بررسی و گسترش هستند عملا بدون وجود رایانه ها امکان پذیر نبودند چرا که رایانه ها دارای توانمندی های ویژه ای هستند. از جمله توانایی های رایانه می شود به توان محاسبات ریاضی حجیم، خسته کننده و غیرقابل انجام توسط انسان مانند آنالیز اجزا محدود و یا سرعت بالای انجام این محا سبات پیچیده و همچنین به وجود آوردن مرتبه ای از هوش و به کارگیری آن در فعالیت های طراحی، ساخت و تولید اشاره کرد. [12]
الگوریتم
به طور غیررسمی، الگوریتم، یک روند محاسباتی خوش-تعریف23 است که یک مقدار یا مجموعه ای از مقادیر را به عنوان ورودی24 می گیرد و یک مقدار یا مجموعه ای از مقادیر را به عنوان خروجی25 تولید می کند. [13] الگوریتم مجموعه ای از دستورات برای اجرای یک عمل قدم به قدم می باشد. [14] الگوریتم در واقع حل کردن مسئله از روشی نظام مند به منظور تعمیم آن روش به مسائل مشابه است. [15] الگوریتم را همچنین می توان مجموعه ای محدود از دستورات دانست برای بدست آوردن یک تابع26 که پایه علم کامپیوتر نیز محسوب می گردد. الگوریتم ها در واقع رابط کاربری و انتقال مفاهیم و خواسته ها از انسان به سخت افزار هستند. الگوریتم ها اطلاعات خام و مسیر فکر کردن را دریافت می کنند و به عنوان یک رابط کاربری آنها را برای پردازش به سخت افزار منتقل می کنند.
طراحی از مجرای الگوریتم
طراحی الگوریتمیک شاخه ای خاص از طراحی محسوب می شود برای حل مسئله های طراحی به صورت ریاضی وار. در طراحی از طریق الگوریتم، یک مسئله طراحی به بخش های ریزتری به نام اجزا27 تقسیم می شود. این اجزا در مجموع تشکیل توابعی با دستورات معین را می دهند. در مورد الگوریتم های طراحی می توان گفت: "یک الگوریتم مجموعه مشخصی از دستورات است که اطلاعات را به عنوان ورودی دریافت کرده، پردازش می کند و پاسخ آن را در خروجی به ما ارائه می دهد."
[1] در واقع در طراحی از مجرای الگوریتم ها روند طراحی هر چه بیشتر به سمت یک فرایند بازگشت پذیر سوق داده شده است؛ ویرایش اطلاعات پارامتریزه28 در هر لحظه منجر به به روزرسانی29 نتیجه و محصول طراحی می گردد. از این مجرا به روز رسانی اطلاعات و در نتیجه بازیابی نتیجه صحیح و به روز شده از مهمترین مواردی است که می توان به آن اشاره کرد. دیگر مزیتی که طراحی پارامتریک به دست داده است، استفاده از خرد جمعی30 در بستری از فرهنگ به اشتراک گذاری است.
استفاده از اینترنت، زمینه را برای تبادل هرچه بیشتر و سریع تر اطلاعات در جهان مهیا کرده است؛ معماری پارامتریک با استفاده از ابزارها و نرم افزارهای منبع-باز31 باعث شده است تا افراد مختلف در سراسر جهان بتوانند با به اشتراک گذاری دستاوردهای خود با یکدیگر به پیشبرد این سبک نوپا کمک کنند و این شاخه از معماری را هرچه سریع تر به پیش برند. همچنین این مسئله باعث شده است تا افراد متعدد بتوانند بر روی یک پروژه کار کنند و در نهایت خروجی خود را قابل استفاده برای دیگری باقی بگذارند.
